اؤلکه‌میزده بلوغ یاشینداکی اوشاقلارین بویو 4 سانتی متر آلچالیب
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : ساغلاملیق
+0 به یه ن
اؤلکه‌میزده بلوغ یاشینداکی اوشاقلارین بویو 4 سانتی متر آلچالیب
اؤلکه‌میزین راهنمایی و دبیرستان مقطعلری محصّلری‌نین جمعیتینده‌کی سون آراشدیرمالار، بو یاشداکی اوشاقلارین بویلاری‌نین 4 سانتی متر آلچالماسی و دیشلری‌نین قاباقکی نسله گؤره یوزده اوتوز داها چوخ خراب اولماسینی گؤستریر.
اعتمادین وئردیگی خبره گؤره، کئچن 20 ایل بویوندا جمعیتیمیزین چوخالماسینا باخمایاراق سوت محصول‌لاری‌نین مصرفی فقط مینده بیر آرتیب.
رسمی خبرلره گؤره، کئچن ایللرده سوت محصول‌لاریندان سوبسیدین حذف اولونماسی ایله بو محصول‌لارین مصرفینده یوزده 22 آزالما مشاهده اولوب. بو مسأله‌نین اساس عاملی سوت محصول‌لاری‌نین باهالاشماسی اولسا دا آیری عاملی‌ده انسانلاریمیزین پوفک و چیپس کیمی ضررلی محصول‌لارین مصرفینه اوز گتیرمه‌سی اولا بیلر. دقت ائتمک لازمدیر کی کره، قیماق و خاما، سوت محصول‌لاری سیراسیندا یئرلشمیرلر بلکه یاغ حساب اولونورلار.
تغذیه تحقیقات انستیتوسونون سابق رئیسی، ناصر کلانتری اعتمادلا دانیشیقدا قورخولو بیر آمارا اشاره ائله‌دی. او دئدی: «جامعه‌میزین یوزده 20-سی گونده‌لیک یئمکلرینی تأمین ائله‌مگه عاجزدیلر. اونلارین بعضیسی حتّی لازم اولان یاوان چؤرگی‌ده آلا بیلمیرلر».
بهداشت وزارتی‌نین رسمی آمارینا گؤره، اؤلکه‌میزده سوتون باشلیق مصرفی 80 لیتردن اوسته قالخمیر. آما بو آمار دنیادا آدام باشی 190 و غربی اوروپاردا آدام باشی 500 لیتردیر. یعنی متوسط حالدا اؤلکه‌میزده هر انسان ایلده 80 کیلو سوت ایچیر آما بیر فرانسه‌لی ایلده 500 لیتر.
بو بیر حالدادیر کی اؤلکه‌میزده ایلده 3 میلیارد تومن، گازلی نوشابه‌لره وئریلیر و بو زمینه‌ده دنیادا بیرینیجلیک اله گتیرمیشیک. دنیادا گؤی و میوه مصرفی، انسان باشی ایلده 120 کیلو اولان حالدا بیزیم اؤلکه‌ده 30 کیلودان چوخ اولمور.
گؤره‌سن واختی گلمه‌ییب یئدیگیمیزه بوندان آرتیق دقّت ائدک؟
اوشاغین ذکالی اولدوغونو هاردان بیلک؟
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
اوشاغین ذکالی اولدوغونو هاردان بیلک؟
مناسب شرایط یاراتماقلا ذکالی اوشاقلارین چیچکلنمه‌سینه امکان یاراتماق لازمدیر. آما اؤنجه‌دن ذکالی اوشاغی تانیماق لازمدیر.
بوگونکی دنیادا ذکا بئله تعریف اولور: قضاوت و استدلال ائتمک گوجو. یعنی ائله انسانا ذکالی دئییلر کی اؤز اطرافی ایله اویا بیله و اویغون رفتار ائله‌یه. نورمال ذکا 90 دان 110 آراسی تعریفلنیب. اوندان یوخاری ذکا صاحبی اولان انسانلارا ذکالی دئییلیر.
ذکا، ریاضی ذکاسی، منطق ذکاسی و موسیقی ذکاسی کیمی مختلف یؤنلره بؤلونور. یعنی اولا بیلر بیر انسان فقط بیر یؤنده ذکالی اولسون آما سایر یؤنلرده ذکاسیز اولسون.
بیر اوشاغین ذکالی اولوب اولمادیغینی آراشدیراندا ذکایا تعریف اولان فاکتورلارین بیر نئچه‌سی اوندا اولمالیدیر یوخسا فاکتورلارین بیری‌نین اولماسی ایله بیر اوشاغا ذکالی دئمک اولماز.
ذکالی اوشاقلار یاشیتلارینا نسبت داها تئز یئریمک و دانیشماغی اؤیرنرلر. اونلار، یاشیتلارینا نسبت داها تئز کامل جمله قورارلار و خیال قوّه‌لری گوجلو اولار. اوچ یاشلی ذکالی اوشاق، اطرافا چوخ ماراقلی اولوب چوخ سؤال سوروشارلار.
مدرسه یاشینداکی اوشاقلاردا ذکاوت نشانه‌لری
ذکالی اوشاقلار یاشیتلارینا نسبت تئز ایره‌لی‌لَیَرلر. اونلارین حافظه‌لری گوجلو اولار. اونلاری بو یاشدا، سیستمین اجزاسینی و اجزانین آرالارینداکی رابطه‌نی راحتلیلکه تشخیص وئررلر. اونلارین لیدرلیک گوجو چوخ اولار و جمعی فعالیتلرده مدیریت ائله‌مگی و امر وئرمگی سئورلر. اونلار کنایه‌لی سؤزلرین معناسینی تشخیص وئره بیلرلر بیر حالداکی معمولی انسان، بو ایشی یئنی یئتمه یاشیندا گؤره بیلر.
الده اولان معلومات گؤستریب کی اوشاقلارین ذکاسینی گوجلندیرمک اوچون اونلاری داها بوروشوق محیطلر معرضینده قویماق و اونلارلا چوخ دانیشماق لازمدیر. بو مسأله سیچانلاردا دا آزمایش اولوب. بوروشوق و تنوّعلو قفسده بؤیوین سیچانلارین ذکاسی ساده قفسده بؤیوین سیچانلاردان داها یوخاری اولور.
اوشاقلارا شعر و قرآن ازبرلتمک، اولارین لغت دایره‌لرینی گئنیشلندیریر و دانیشیق قابلیّتلرینی گوجلندیریر.
آما ذکالی اوشاغا «سن هامیدا ذکالیسان»، « من سنه افتخار ائلیرم» کیمی سؤزلر دئمک دوز دئییل. چونکی بو سؤزلر اونلاردا اؤزلریندن حددن آرتیق انتظار یارادار و انتظارلاری اولان ایشی دوزگون یئرینه یئتیره بیلمه‌دیگینده روحدان دوشرلر. اونلاری تشویق ائله‌ینده گؤردوکلری ایشی تعریفله‌یین اونا، بو ایشی گؤردوغو اوچون آفرین دئیین.
اوشاقلار بیر فیدان کیمیدیلر. اونلاری هر طرفه هدایت ائله‌سز او طرف بؤیویه‌جکلر. سیزین وظیفه‌ز اونلاری دوز هدایت ائتمک و بؤیومه‌لری اوچون مناسب شرایط یاراتماقدیر.
گلدوخ، گلدوک یا گلدیک . . .هانسی دوزدور؟
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : عمومی
+0 به یه ن
گلدوخ، گلدوک یا گلدیک . . .هانسی دوزدور؟
محاوره و مکاتبه (دانیشیق و یازی) دیللری بوتون دیللرده بیر بیرلریندن بیر آز فرقلی اولار. مثلاً فارسلار «آمدم» یازیب دانیشیقدا «اومدم» دئیَرلر. «نان» یازیب «نون» دئیَرلر. بیزیم ده البته دانیشیغا گلنده بوتون شهرلرین لهجه لری بیر بیرلری ایله فرقلی اولور آما مکاتبه دیلی بیردیر. مثلاً بیز تبریزلیلر «گلدیک» دئمک ایسته یَنده «گلدوخ» دئیَریک. اردبیل لیلر بو سؤزو «گلدوک» شکلینده دئیَرلر. آما یازی یازاندا ادبی دیل اولاراق هامی میز قایدا اوزو ایله «گلدیک» یازیریق.
12 بهمن، ناطق نوری‌نین خاطره‌لرینده
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : تاریخ
+0 به یه ن
12 بهمن، ناطق نوری‌نین خاطره‌لرینده
علی اکبر ناطق نوری امام خمینی‌نین (ره) وطنه قاییتماسی گونوندن اوخومالی خاطره‌سی وار. آشاغیدا اونون خلاصه‌سینی یازماغا چالیشمیشیق:
من ... سحر (1357 بهمن آیی‌نین 12) اؤز آبی پیکانیملا مین تختلی مریضخانانین قاباغینا گلدیم . . .مریضخانایا چیخان خیابانین کوچه‌لرینده بیرینده ماشینی پارک ائله‌دیم. هامی‌یا تای حاضرلانان اتوبوسلارلا طیاره میدانینا گئتدیم . . . طیاره میدانین باندیندان سالونا قدر امامی بیر بنز ایله گتیردیلر . . .آتیلیب تریبونو آلدیم و جماعتی امامین دانیشا بیلمه‌سی اوچون بلند گو ایله هدایت ائله‌دیم. . . امام بلیزرین قاباغیندا اوتوردو، احمد آغا دالیسیندا و رفیق دوست‌دا شوفر کیمی اونلارین یانیندا . . .من‌ده تئلسیز اولان توانیر جیپینه مینیب امامین ماشینینا طرف یوللاندیم . . .یول اوستو جمعیته دریا کی دالغالانیردی . . .
برنامه، امامین دانشگاها گلیب اورانین قاباغیندا دانیشماسی و سونرا یولونا دوام ائله‌مه‌سی ایدی. دانشگاها یاخینلاشاندا، دانیشماغین و سابق برنامه‌لرین امکانسیز اولدوغونو بیلدیلر. بونا گؤره برنامه قاریشدی . . . حقیقتاً دئسم بعضی جوانلارین طیاره میدنیندان بهشت زهرایا قدر اللری ماشینین دستگیره‌سینده قیشقیریردیلار، دوز اولاردی . . .
امام، ماشینین ایچینده جماعته ال ترپَدیب محبتینی گؤستریردی بو ایشله ده جماعت داها آرتیق تحریک اولوردو. رفیق دوست دئییر، امام، او آندا ماشیندان یئنمک ایستیردی آما من ماشینین مرکزی قیفیلینی وورموشدوم. امام نه قدر چالیشیردی قاپینی آچا بیلمیردی . . . جماعتین فشاری نتیجه‌سینده ماشین خراب اولموشدو استارت یئمیردی، قیزمیشدی . . . اصلاً عجیب سناریو ایدی. بیردن بیره بیر هلی‌کوپترین گلیب بیزیم یاخینلیغیمیزدا اوتورماسینی گؤردوک . . .ماشینین هلی‌کوپترله فاصله‌سی تقریباً 100 متر اولاردی. امام اولان ماشین، ایته‌له‌‌مکله شاید بیر ساعت یاریم هلی‌کوپتره چاتماسی چکدی . . . یاخشی گولَشَن اولان محمد [رضا] طالقانی، اوردایدی. اوردان قورتولماغا چوخ کؤمک اولدو. جالب بوراسی ایدی کی من بیلزرین اوستونده ایدیم و هلی‌کوپترین‌ده پروانه‌سی فیرلانیردی. اصلاً دقت ائله‌میردیم کی بیردن بیره پروانه باشیمی قوپاردار. هر حالدا بیر جورلوکله امامین ماشینی خلبان طرفیندن هلی‌کوپترین یانینا یئتیشدی. رفیق دوست قاپینی آچاندا یئدیگی ضربه نتیجه‌سینده حالدان گئتدی. اونو آپاردیلار . . .امام‌دا شاگرد طرفینده اوتورموشدو و یئننمزدی. اونون اوچون هلی‌کوپترین ایچینه آتیلیب امامین الیندن یاپیشیب، امامی فرمان دالیسیندان هلی‌کوپترین ایچینه چکدیم. دئدیم آغا باغیشلایین آیری چاره یوخدور. احمد آغا دا هلی‌کوپترین ایچینه آتیلدی . . . خلبان‌دا هوایی نیرودان سرگرد سیدین ایدی . . .خلاصه زحمت ایله هلی‌کوپتر اوچدو . .
نهایتده هلی‌کوپتر آچیق محوطه‌ده یئندی . . . امام جایگاهدا یئر آلدی . . .حضرت امام اؤز تاریخی چیخیشینی باشلادی. من‌ده عبا عمامه‌سیز جماعتی ساکتلشدیرمگه چالیشیردیم. احمد آغا امامین یانیندا عبا عمامه‌سیز اولدوغومون پیس اولدوغونو دئدی. دئدیم: «کیشی بو بلوه شوردا هاردان عبا عمامه تاپیم؟ . . .
امامین دانیشیغی قورتولاندا . . . بیز هلی‌کوپتره چاتمامیش هلی‌کوپتر قالخدی. نه قاباغا یول واریدی نه دالی‌یا . . .معروف قولا گؤره، جنگ مغلوبه اولموشدو. گوجو چوخ اولان او بیرینی توللوردو . . . امامین عمامه‌سی باشیندان دوشدو . . .بو حسّاس آنلاردا جماعتی ایته‌له‌مکدن بیلکلریم ایشدن دوشدو و امامین، آیاق آلتیندا دنیادان گئتمه‌سینه یقین ائله‌ییب مأیوسلوقلا قیشقیردیم: بوشلایین، امامی اؤلدوردوز. امامین نئجه تازادان جایگاها قاییتماسی ایندی‌یه قدر منه قارانلیقدیر . . .اؤزومو جایگاها یئتیردیم. گؤردوم امام اوتوروب و یورقونلوقدان عباسین باشینا چکیب و باشینی حالسیز آشاغی سالیب. شاید امام 20 دقیقه بو حالدا قالدی. نه ائده‌جگیمیزه معطل قالمیشدیق. اوردا ری شهری‌نین نفت شرکتینه مربوط بیر آمبولانس واریدی. آمبولانسین جایگاه قاباغینا گتیریلمه‌سینی ایسته‌دیم . . . احمد آغا امامین الیندن یاپیشیب آمبولانسا میندیلر. یئنه امامین عباسی ایلیشدی. عبانی چکیب دئدیم: آغا عبا ایسته‌میر. امامین عباسینی قولتوغوما ووروب شوفرین یانیندا اوتوروب دئدیم: «گئد». دئدی هارا؟ دئدیم بهشت زهرادان ائشیگه. ماشینین کؤمگینی ووردو و قبر داشلاری‌نین آلچاق اوجاسیندا یولا دوشدو. ماشین آژیر چکیردی و بلند گو ایله دئییردیم: قیراغا چکیلین، عالملرین بیری‌نین حالی قاریشیب اونو مریض خانایا چاتدیرمالی‌ییق. امامین آمبولانسدا اولدوغونو بیلسه ایدلر ماشینی تیکه تیکه ائلردیلر.
بهشت زهرادان چیخاندا، ماشینین بدنه‌سی نرده‌لره داشلارا دَیمکدن ازیلمیشدی. بیر آز تهرانا طرف گئتدیکدن سونرا هلی کوپتر اوستدن آمبولانسی گؤرموشدو و تماماً پالچیق اولان بیر فرعی‌یه یئندی . . . زحمت ایله امامی هلی‌کوپتره میندیردیک. گئده- گئده هارا گئتمگیمیزه معطل قالمیشدیق. احمد آغا جمارانا گئتمگیمیزی ایسته‌دی. جمارانین، داغا یاخین و آغاجلیق اولدوغو اوچون هلی‌کوپتر اوتورا بیلمزدی. خلبان قاییدیب ذوق ایله دئدی: آغا نیروی هوایی‌یا گئدک؟ دئدیم: «بیزین آری یوواسینا آپارماق ایستیرسن؟» . . . بیردن بیره سحر ماشینیمی مریض خانانین یاخینلیغیندا پارک ائله‌دیگیم، ذهنیمه گلدی. هله گؤیدن یئره یئنک، یئرده هارا گئده‌جگیمیز باره‌ده تصمیم توتاریق. خلبانا دئدیم: «سرگرد، مین تختلی بیمارستانا گئده بیلرسن؟» دئدی: «هر هاردا دئسن یئنه‌رم» . . . هلی‌کوپتر مریض‌خانا حیاطیندا یئندی . . . دکتر صدیقی آدیندا بیر طبیب دئدی: آغا منیم پژو ماشینیم وار، گتیریم؟» دئدیم گتیر. او ماشینی هلی‌کوپترین یانینا گتیردی. هلی‌کوپترین قاپیسین آچاندا پرستارلار و دکترلر امامی گؤرمک همان قیشقیرماغا باشلادیلار و اونلارین هجومو ایله بیزیم ایشیمیز قاریشدی. بیر خانیم امامین الینی چکیب آغلیردی. زحمت ایله خانیمی آییردیق. امام، احمد آغا و محمد [رضا] طالقانی ماشینا میندیلر. ماشین یولا دوشدو. من اؤزومو ماشینین سقفینه آتدیم. ماشین یئیین گئدیردی. دئدیم آغا بو جور یئیین گئتمه‌یین. احمد آغا یئرده قالدیغیمی ظن ائلیردی. دئدی: «ائ سنسن؟» دئدیم: «نه فکر ائلیرسن من کی بوشلامارام». شوفر ماشینی ساخلادی من‌ده میندیم.
بیر مدت سونرا، سحر ماشینی ساخلادیغیم کوچه‌یه چاتدیق. دکتردن عذر ایسته‌ییب تشکر ائله‌دیک. امامی پیکان ماشینیما میندیردیم. داها اؤزوم شوفر ایدیم و احمد آغا دا یانیمدا اوتورموشدو. اوچ نفره تهران خیابانلاریندا یولا دوشدوق. خیابانلار بوم بوش ایدی. هامی بهشت زهرادا امامی آختاریردی؛ آما امام، پیکان ایچینده تهرانین خلوت خیابانلاریندایدی. احمد آغا جمارانا گئتمگیمیزی ایسته‌دی. امام بویوردو یوخ. عرض ائله‌دیم آغا گئدک بیزیم ائومیزه. بویوردو یوخ. سوروشدوق پس هارا گئدک. امام بویوردو جناب کشاورزین ائوینه. من قاباقلار بو عایله‌یه بیر منبر گئتمیشدیم و اونلارین امامین قوهوملاریندان اولدوقلاری معروف ایدی. ائولری‌نین آدرسی یوخوموز ایدی . . .
نهایتده سوروشا سوروشا، اندیشه خیابانیندا جناب کشاورزین ائوی قاباغینا چاتدیق . . .قاپینی دؤیدوک. قاپینی قوجا بیر آرواد آچدی. قوجا آرواد آز قالیردی سکته ائله‌سین، یوخودا و یا آییقلیقدا اولدوغونا اینانمیردی. قضیه‌نین نه اولدوغونو بیلمیردی. ائوه گیردیک. امام آشپزخانایا گئدیب بوتون قوهوملارین حالینی سوروشدو. امامین گؤزلری‌نین آلتی یورقونلوقدان گؤوَرمیشدی.
بیز، گون اورتا و ایکینجی نمازی اماملا جماعتله قیلدیق. قوجا آرواد ساده بیر یئمک گتیردی . . . جالب ایدی بوتون علما و استقبال کمیته‌سی امامی ایتیرمیشدیلر و امامین هلی‌کوپتر ایله هارا آپاریلدیغینا نگران ایدیلر. آغانی رژیم آپارماسیندان قورخوردولار. بو نهضت آزادی‌لیلار [بختار] دولتی طریقی ایله سوراقلاشمیشدیلار. ساواک مین تختلی مریض‌خانا و نقره‌ای بیر پژویا مینمه‌سیندن خبرلی اولدوقلاری و سونرا ایزلرینی ایتیردیکلرینی دئمیشدی. ساواکین دا بیزیم ایزیمیزی ایتیرمه‌سی عجیب ایدی. بونا گؤره احمد آغا استقبال کمیته‌سینه زنگ ووردو . . .یادیمدان چیخماز، امامین رحلتیندن سونرا مرحوم حاج احمد آغا منه دئدی: جناب ناطق، سیز امامین گلدیگینده ده اونلارلا بیرلیکده ایدیز و ازدحام ایچینده باشیزدان عمامه دوشدو، امامین رحلتی و دفنینده ده حاضر ایدیز و بوردا دا عمامه‌ز باشیزدان دوشدو.
منبع: حجت الاسلام والمسلمین ناطق نوری‌نین خاطره‌لری، ج 1، مرتضی میردارین چالیشماسی ایله. ایکینجی چاپ، تهران اسلامی انقلاب سندلر مرکزی، 1384، ص 153- 161
حضرت معصومه‌نین (س) زایری هاچان جنّتلیک اولار؟
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
حضرت معصومه‌نین (س) زایری هاچان جنّتلیک اولار؟
امام علی بن موسی الرضا (ع) بیر روایتده بویورور: «باجیمیز قم شهرینده دفن اولوب، هر کس بو خانیمی زیارت ائتسه جنّت اونون اوچوندور».[1]
امام محمد تقی‌ده (ع) بیر روایتده بویورور: « هر کس منیم عمه‌مین (خانم معصومه‌نی (س)) قبرینی قم شهرینده زیارت ائتسه جنّت اونون اوچوندور».[2]
انسانی جنّتلیک ائله‌ین عمل‌لر نئچه جوردولر. ائله عمل وار کی جنّتین قاپیسینی انسانین اوزونه آچار، ائله عمل‌ده وار کی جنّته انسانا مشتاق ائلر.
ظاهری زیارتی چوخلاری یئرینه گتیریرلر آما واقعی زیارتین اؤزونه مخصوص آدابی و شرایطی وار. واقعی زایر همیشه حقّه طرف اولار، یالان دانیشماز، غیبت ائله‌مز، افترا آتماز و بیر سؤزله، الله‌ین واقعی بنده‌سی اولار. بئله انسان الله‌ین اونا وئردیگی نعمتلرین هامیسی‌نین حقّینی یئرینه گتیرر. استعدادلارینی هدره وئرمز، الله بنده‌لرینه خدمتدن چکینمز. یالنیز بئله بیر انساندیر کی الله سئون انسانین مزارینی زیارت ائلیه بیلر. بئله بیر انسانا زایر دئمک اولار. آما اؤزگه‌نین حقّینیه یئمگه، انسانلارا ظلم ائتمگه باخمایاراق، آدینی زایر قویسان جنّتلیک اولمازسان کی هئچ جنّتین قوخوسون آلماغا بئله قویمازلار.