din xadimi دین خادمی

اِفك جریانی, عایشه‌یه ناموس تؤهمتی*efk cərəyanı, ayişəyə namus töhməti

قورآن كیتابینداكی جریانلاردان كی نور سوره‌سی 11-دن 16-جی آیه‌لرینده گلیب, افك ماجراسی (عایشه‌یه ناموس تؤهمتی) دیر كی قورآن بو تؤهمتی شیدّتله رد ائدیب و عایشه‌نی پاك بیلیب. شیعه و سونّی موفسیرلرین دئدیگینه گؤره جریانین اصلیسی بئله‌دیر : عایشه دئییر: «پیغمبر(ص) سفره گئدن زمانلار, حیات یولداشلاری ایچینده قورعه چكردی و هر كسین آدی قورعه‌دن چیخسایدی اونو اؤزو ایله آپاراردی. ساواشلارین بیرینده (هیجرتین بئشینجی ایلینده «بنی‌المصطلق» ساواشی) قورعه‌دن منیم آدیم چیخدی. من پیغمبرله گئتدیم و حیجاب آیه‌سی‌نین نازیل اولماسینا گؤره, من اؤرتولو هودجده دوه‌یه میندیم. ساواش بیتندن سونرا بیز مدینه‌یه قاییدیردیق كی شهرین یاخینلیغینا چاتاندا گئجه‌ایدی. من بیر حاجت اوچون اوتراقدان بیر آز اوزاقلاشدیم, قاییداندا گؤردوم كی یمانی مؤهره‌لی بویون‌باغیم قیریلیب. اونون دالیسینجا قاییتدیم و معطل اولدوم. قاییداندا گؤردوم كی قوشون حركت ائدیب و گئدیب. منیم هودجیمی‌ده دوه اوستونه قویوب آپاریبلار و بئله گومان ائدیبلر كی من هودجین ایچینده‌ایدیم و منیم آریقلیغیما گؤره بیلمه‌ییبلر كی من هودجین ایچینده دئییلم. اوندان علاوه منیم یاشیم آز ایدی. هر حالدا اوردا تك قالدیم و بئله دوشوندوم كی قوشون شهره چاتاندا منیم یوخلوغومو بیلیب دالیمجا گلرلر. پس گئجه‌نی او چؤلده قالدیم. شانسدان موسلمان قوشونوندان صفوان آدیندا بیر نفرده كی قوشوندان دالی قالمیشدی, او گئجه او چؤلده‌ایدی. سحره یاخین منی اوزاقدان گؤردو و یاخینا گلدی و منی تانیاندان سونرا بو سؤزدن سونرا هئچ نه دئمه‌دی: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ راجِعُونَ» او اؤز دوه‌سینی یاتیتدی و من میندیم, او دوه‌نین نوخداسیندان یاپیشیب و بیز حركت ائله‌دیك تا بوكی قوشونا چاتدیق. ائله بو حادیثه باعیث اولدو بیر عیدّه منیم باره‌مده ناموسی شایعه چیخارتسینلار و اؤزلرینی آللاه عذابینا موبتلا ائله‌سینلر كی اونلارین باشیندا «عبدالله بن ابی سلول» یئر آلیردی كی هامیدان چوخ بو مسأله‌یه توخونوردو. بیز مدینه‌یه چاتدیق و بو شایعه شهری بورودو. بیر حالداكی منیم اوندان خبریم یوخیدی. بو حالدا ناخوشلادیم و پیغمبر (ص) منیم گؤروشومه گلدی آما قاباقكی محبّتی اوندان گؤرمه‌دیم و بیلمیردیم كی جریان نه‌منه‌دی. حالیم دوزلدی و ائشیگه چیخدیم و یاواش یاواش بعضی آروادلاردان مونافیقلرین شایعه‌لرین ائشیتدیم. ناخوشلوغوم بئترلشدی و پیغمبر (ص) گؤروشومه گلدی. اوندان ایجازه آلدیم آتام ائوینه گئدم. ایجازه وئردی و من آتام ائوینه گئتدیم. اوردا جریانی آنامدان سوروشدوم. او منه تسلّی وئردی و دئدی: «غم یئمه, هامی ایمتیازلی خانیملارا پاخیللیق ائدر و اونلارین دالیسینجا چوخلو سؤزلر دئیه‌ر.» پیغمبر (ص) بو جریان باره‌سینده علی (ع) و اسامه‌بن زید‌له مشورت ائله‌دی. اسامه دئدی: «ائی آللاهین رسولی! او (عایشه) سنین حیات یولداشیندی و بیز اوندان خئیردن سووای هئچ‌نه گؤرمه‌میشیك.» حضرت علی (ع) بویوردو: « ائی آللاهین رسولی! آللاه سنین ایشینی چتین توتماییب و اوندان سووای چوخلو حیات یولداشین وار. بو باره‌ده اونون كنیزیندن خبر آل و تحقیق ائله.» پیغمبر منیم كنیزیمی چاغیریب و اونا بویوردو: «عایشه‌دن شك و شوبهه یارالدان حركت و ایش گؤرموسن‌می؟» او جواب وئردی: «سنی حقه مبعوث ائدن آللاها آند اولسون كی من عایشه‌دن خیلاف ایش گؤرمه‌میشم.» بو واخت پیغمبر (ص) تصمیم توتدو بو باره‌ده جماعتله دانیشسین. منبره گئدیب و بویوردو: «ائی موسلمانلار! اگر بیر كیشی (عبدالله بن سلول) منی عاییله‌م موریدینده –كی اوندان تمیزلیقدان سووای هئچ نه گؤرمه‌میشم- ناراحات ائلیه, و من اونو موجازات ائدم, معذورام‌می؟ بو ایتهام آیری كیشی‌نین(صفوانین) اتگین –كی من اوندان هئچ واخت پیسلیك گؤرمه‌میشم- توتسا نه ائتمه‌لی‌یم؟» سعدبن معاذ (اوس طایفاسی‌نین بؤیوگو) قالخیب دئدی: « سنین حقّین وار, اگر او «اوس» طایفاسیندا اولسا, من بوینونو وورارام و اگر «خزرج» طایفاسیندان اولسا امر بویور تا ایجرا ائدیم.» سعد بن عباده («خزرج» طایفاسی‌نین بؤیوگو) طایفا تعصوب‌كئشلیغینا گؤره (چونكی عبدالله بن سلول «خزرج» طایفاسیندان‌ایدی) سعد بن معاذا دئدی: « سن یالان دئییرسن, آللاها آند اولسون كی سن بئله آدامی اؤلدوره بیلمزسن.» بو حالدا بیر شئی قالمامیشدی كی ایكی «اوس» و «خزرج» طایفالاری آراسیندا ساواش دوشسون. بیر حالداكی پیغمبر (ص) منبر باشیندا ایدی و اونلارین دانیشیغینا قولاق آسیردی. نهایتده اونلاری ساكیتلشدیردی.» عایشه آرتیریر: «بو وضع داوام تاپیردی و بؤیوك غم غوصّه منی كلافه ائله‌میشدی. بیر آی اولاردی كی پیغمبر (ص) منیم یانیمدا اوتورموردو. بیر گون پیغمبر (ص) اوزو گولر منیم یانیما گلدی و بویوردو: « سنه موژده اولسون كی آللاه, آیه نازیل ائدیب و سنی بو ایتّهامدان اوزاقلاشدیریب و سونرا «إِنَّ الَّذِینَ جاؤُا بِالْإِفْكِ...» (نور سوره‌سی‌نین 11-دن 16-جی آیه‌لرین) اوخودو.» بو آیه‌لرین نازیل اولماسی‌ایله پیغمبر (ص) بو تؤهمتی وورانلاری چاغیریب و قذف حدّی (عیفّتلی خانیما یاراشمایان ایفتیرا وورماق حدّی كی 80 ضربه شاللاق ایدی) اونلارا جاری ائله‌دی. دیقّت یئتیرمك لازیمدیر كی شایعه‌چیلر بو مسأله‌نی او قدر بؤیوتموشدولر كی پیغمبرین (ص) چاره‌سی یوخیدی مگر بو كی بیر مودّت بو مسأله‌نین كناریندان ساكیت كئچه تا واختی چاتاندا اونلاری روسوای ائده. و نور سوره‌سی‌نین 11-جی آیه‌سیندن ایستیفاده اولان كیمی, بو شایعه‌نین ظاهیری كیفیر اولسایدی‌دا اوست-اوسته خئیرلی اولدو و مونافیقلری تانیتدیردی. مجمع البیان، 7-جی جیلد، ص 130؛ تفسیر نمونه، 14-جی جیلد.  ص 389ـ390.