خوشبخت یاشاییشا چاتماق یولو*Xoşbəxt həyata çatmanın yolu
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
 |
||
|
بئله بیر یاشاییشا چاتماغین ان بؤیوك سببی و تمه‌لی ایمان و صالح عملدیر. اوجا آللاه بئله بویورور: “مؤمین اولوب یاخشی ایشلر گؤرن (آللاها ایطاعت ائدن) كیشی و قادینا (دونیادا و آخیرتده) خوش حیات نسیب ائده‌جك و ائتدیك‌لری یاخشی عمل‌لره گؤره موكافات‌لارینی وئرجه‌ییك. (و یا گؤردوك‌لری یاخشی ایشلرین موقابیلینده اونلارا داها یاخشی موكافات‌لارینی وئرجه‌ییك!)” (نحل،97) اوجا آللاه ایمان و صالح عمله صاحیب اولان كیمسه‌لره بو دونیا حیاتیندا خوش بیر حیات یاشاداجاغینی، آیریجا هم بو دونیادا، هم‌ده ابدی قالینا‌جاق دیاردا گؤزل بیر موكافات وئرجگینی خبر وئرمكده و وعد ائتمكده‌دیر. بونون سببی چوخ آچیق‌دیر. قلب‌لرینه یئرله‌شن صحیه آللاه اینانجی‌نین نتیجه‌سی اولا‌راق مؤمین‌لردن، دونیا و آخیرت حیاتینی ایصلاح ائدن عمل‌لر اورتایا چیخار. اونلار ائله بعضی قانون و اساس‌لارا صاحیب‌دیرلر كی، الده ائتدیك‌لری سئوینج و خوشبخت‌لیك سبب‌لری ایله اوزونتو، كدر و سیخینتی حال‌لارینی ان دوزگون شكیلده قارشی‌لارلار. اونلار سئوینج و خوشبخت‌لیك گتیرن حال‌لاری قبول ائدر، اونلارا شوكر ائدر و بون‌لاری فایدا‌لی اولا‌جاق یئرلرده ایستیفاده ائدرلر. بوتون بون‌لاری بو شكیلده دگرلندیرمه‌لی اونلارین داها چوخ سئوینمه‌لرینه، بو گؤزل حال‌لارین داوامینا و بركتلنمه‌سینه شوكر ائدن‌لرین موكافاتینی اومید ائتمه‌لرینه، اؤزلرینده چوخ خوشبخت و ساكیت بیر حالین اورتایا چیخماسینا سبب اولار. بئله‌لیكله، بونلارین سبب اولدوق‌لاری خئییرلر و بركت‌لر، بو خئییرلی عمل‌لرین اورتایا چیخدیغی ثمره‌دن داها اوستون سئوینج‌لره و بركت‌لره چاتدیریر. یئنه بو ایمان و صالح عمل صاحیب‌لری كدرلری، سیخینتی‌لاری، اوزونتولری اؤزلری اوچون مومكون اولان شكیلده مقاویمتله قارشی‌لار؛ ایمكان‌لاری چرجیوه‌سینده بونلارین سیخینتی‌لارینی یونگوللشدیرر، قاچینیلماز اولان شئی‌لره‌ده گؤزل بیر صبر ایله قاتلاشارلار. بئله‌لیكله، خوشلانمادیق‌لاری شئی‌لرین آردین‌دان فایدا‌لی موقاویمت،تجروبه، گوج، صبر، اجر و موكافات اومیدی كیمی ائله بؤیوك نتیجه‌لره چاتدیرار كی، خوش اولمایان او حال‌لاری ایتیب گئدر و اونلارین یئرینه سئوینج و گؤزل اومیدلر، آللاهین لوطف و ثوابینی گؤزله‌یرلر. نئجه كی، پیغمبر (ص) صحیح حدیث اولا‌راق بیزه چاتدیریلان حدیثده بو سؤزلری ایله ایفاده ائتمیش‌دیر: “مؤمینین ایشینه حئیرت دوغروسو! اونون بوتون ایشلری خئییردیر. چونكی اونا سئویندیره‌جك بیر شئی ایصابت ائدرسه، شوكر ائدر، بو اونون اوچون خئییر اولار. اونا بیر سیخینتی ایصابت ائدرسه صبر ائدر، بو دا اونون اوچون خئییر اولور و بو ساده‌جه مؤمین‌لر اوچون‌دور.” بو حدیث بیزه مؤمینین ایستر خوشونا گلسین، ایستر گلمه‌سین، قارشی-قارشییا قالدیغی بوتون حال‌لارین نتیجه‌سینده الده ائدجگی غنیمتی و خئیری آیریجا محصولونون قاتیلاناجاغینی خبر وئریر. بیزلر خئییر یا دا شر حال‌لاردان هر هانسی بیری ایله قارشی-قارشییا قالان ایكی فرق‌لی كیمسه‌نین بو حادیثه‌نی قارشیلاماقدا چوخ بؤیوك اؤلچوده فرق‌لی رفتارلار سرگیله‌دیك‌لرینی گؤره بیلریك. بو، ایمان و صالح عمل نوقطه‌سین‌ده‌كی فرق‌لی‌لیك‌لرینه گؤره دگیشیر. ایمان و صالح عمله صاحیب بیر كیمسه، خئیری و شرّی سؤزونو ائتدیگیمیز شوكور، صبر و بونا باغلی اولان خصوصیت‌لر ایله قارشی‌لار. بئله‌لیكله سئوینیر، شن‌له‌نیر، كدر و اوزونتوسو، ناراحات‌لیغی، سیخینتی‌لاری یوخ اولور، بئله‌جه بدبخت بیر حیات سورمه‌سی بئله اولا بیلمز. بو دونیادا خوش و تمیز بیر حیات یاشایار. ایمان و صالح عمل خصوصیت‌لرینه صاحیب اولمایان اینسان ایسه سئودیگی حال‌لاری آزغین‌لیقلا و اركؤیونلوكله حیوان‌لارین قارشیلادیغی كیمی آج‌گؤزلوكله و خسیس‌لیكله قارشی‌لار. اما اصلاً قلبی راحت اولماز. اكثریتی‌نین قلبی و دوشونجه‌سی دارماداغین‌دیر. چونكی سئودیك‌لری‌نین الیندن گئتمه‌سیندن قورخماقدا و داواملی اولا‌راق ذؤوق آلماسینا مانع اولان شئی‌لری نئجه آرا‌دان گؤتورمه‌سینی دوشونمكده‌دی. آیریجا اینسان نفسی موعین بیر نوقطه‌ده دایانماز، عكسینه داواملی بیر شكیلده داها چوخونو و دگیشیك اولانینی آرزو ائدر. آنجاق بو سرحدسیز ایستك‌لر بعضاً بدنه گلر، بعضاً ده گلمز. فرض ائدك كی، بو ایستك‌لرین هامی‌سی‌نین یئرینه یئتدیگینی قبول ائتسك ده بئله بیر كیمسه سؤزونو ائتدیگیمیز سبب‌لردن اؤترو یئنه سیخینتی‌لی و ناراحات‌دیر. خوشونا گلمه‌ین حال‌لاری ایسه ناراحات‌لیقلا، صبیرسیزلیكله، قورخو و شوبهه‌لرله قارشیلایار. بون‌دان اؤتری حیاتدا قارشی-قارشییا قالاجاغی بدبخت‌لیك‌لری، فیكری و عصبی ناراحات‌لیق‌لاری، بعضاً ان پیس حال‌لارا و ان چوخ ناراحات ائدن وضعیت‌لره چاتا‌جاق قورخولاری هئچ دئمیرم… چونكی بئله بیر كیمسه نه بو حاللاریندان اؤتری هر هانسی بیر ثواب اومید ائده بیلر، نه‌ده اؤزونو تسلّی ائده‌جك و سیخینتی‌لارینی یونگول‌لش‌دیره‌جك صبیر و طاقتی تاپا بیلر. بوتون بونلار تجروبه ایله گؤرولن شئی‌لردیر. بو نوعدن ساده‌جه بیر نمونه اوزرینده دوشونوله‌جك و اینسان‌لارین وضعیتینه اویغون‌لاشا‌جاق اولارسا؛ ایمانی لازیمینجا عمل ائدن مؤمین ایله بئله بیر اینسان‌لارین آراسین‌داكی چوخ بؤیوك فرق اولدوغونو گؤره بیلریك. دین آللاهین روزی‌سینه و قول‌لارین لوطف و نوع به نوع ائحسانلاریلا وئردیك‌لرینه قناعت ائتمگی سون درجه تشویق ائدر. مؤمین بیر كیمسه‌نین ناخوشلوغا، كاسیبلیغا یا دا بونا بنزه‌ین هر كسین معروض قالا بیله‌جگی هر هانسی بیر حالا موبتلا (دوچار اولماق) اولارسا، صاحیب اولدوغو ایمان، قناعتجیل‌لیك، آللاهین اؤزونه وئردیگی قیسمته راضی‌لیق گؤسترمه كیمی صیفت‌لری بو سبب‌دن گؤزونون آیدین، راحت و دینج‌لیك ایچری‌سینده اولدوغونو، قلبیله اؤزو اوچون تقدیر ائدیلمه‌میش هر هانسی بیر ایشی طلب ائتمه‌دیگینی، دایماً اؤزوندن آشاغی مرتبه‌ده اولان‌لارا باخدیغینی، اؤزوندن یوخاریدا اولان‌لارا گؤز دیكمدیگینی گؤره‌ریك. حتی بعضاً اونون سئوینج، شن و راحت‌لیغی‌نین، بوتون دونیاوی ایستك‌لری الده ائتمیش لاكین اؤزونه قناعت وئریلمه‌میش اولان كیمسه‌دن داها دا ایره‌لیگه گئتدیگینی گؤره بیلریك. دیگر طرفدن ایمانی لازیمینجا عملده اولمایان بیر كسین، كاسیبلیق یاخود بعضی دونیَوی ایستك‌لری اله كئچیرمه‌مك كیمی بیر حالا موبتلا اولدوغو زمان سون درجه بدبخت و سیخینتی‌لی اولدوغونو گؤره‌ریك. آیریجا قورخمایا سبب اولان حادیثه‌لر بدنه گلیر و اینسانی ناراحات ائدن حادیثه‌لر باش وئره‌رسه، ایمانی ساغلام، قلبی ثابیت‌لیك ایچینده، قارشی-قارشییا قالدیغی بیر حادیثه‌نی طاقتی چرچیوه‌سین‌ده‌كی دوشونجه، سؤز و عمل ایله یؤنلندیره بیلمه ایمكانی صاحیب اولان بیر كیمسه؛ باشینا گلن و ناراحات ائدن حادیثه‌یه اؤزونو حاضیرلامیش اولار. بونلار اینسانی راحتلا‌دان و قلبینه ثابیت‌لیك وئرن حال‌لاردیر. دیگر طرفدن ایمان صاحیبی اولمایان بیر كس، بو وضعیتین تام عكسینه قورخودوجو حال‌لارلا قارشیلاشدیغی زامان، قلبی بون‌لارا دؤزمز، عصبلری گرگینله‌شر، دوشونجه‌لری دارماداغین اولار، قورخو و دهشت اونو بورویه‌ر، گئرچك ماهیّتینی ایضاح ائتمه‌یه ایمكان اولمایا‌جاق شكیلده بیر ناراحاتلیق و خاریجی قورخولار اطرافینی بورویه‌ر. بئله بیر اینسان تیپی بؤیوك بیر تحصیله احتیاجی اولان طبیعی سبب‌لره صاحیب اولمایا‌جاق اولارسا، گوج‌دن دوشر، عصبلری پوزولار. بونا سبب ایسه، خصوصیله، چتین حال‌لار و ناراحات ائدن و اوزوجو حال‌لار قارشی‌سیندا صبره آپاران ایمانی‌نین آختاریلماسی‌دیر. صالح و فاسیق، مؤمین و كافیر؛ زمانلا، الده اولونا بیله‌جك شوجاعتی قازانماق باخیمیندان بیر-بیری ایله اورتاق‌دیر. قورخولاری آزالدان و یونگول‌لشدیرن انگیزه‌‌لر باخیمیندان دا بیر-بیری ایله اورتاق‌دیرلار. لاكین مؤمین ایمان، قوّتی، صبری، آللاها تَوَكّولو، اونا گووَنیب دایانماسی و اوندان ثواب اومماسی باخیمیندان قهرامان‌لیغینی داها دا آرتدیرا‌جاق، قورخونون اؤزو اوزه‌ریندكی تأثیرینی آزالدا‌جاق، چتین‌لیك‌لری یونگول‌لش‌دیره‌جك، دیگری‌نین صاحیب اولمادیغی باشقا ایمكان‌لارا دا صاحیبدی. نئجه كی، اوجا آللاه بئله بویورور “(كافیر) قومو تعقیب ائتمكده (ائی موسلمان‌لار!) ضعیف‌لیك گؤسترمیین! اگر سیز (یارا‌لارینیزدان و سفرین چتین‌لیك‌لرین‌دن) اذیت چكیرسینیزسه، اونلار دا سیزین كیمی اذیت چكیرلر. هالبوكی سیز اونلارین اوممادیق‌لارینی آللاهدان اومورسونوز. آللاه (هر شئیی) بیلن‌دیر، حیكمت صاحیبی‌دیر!”(ان-نیسه،104)بئله‌لیكله اونلار قورخولاری دارماداغین ائدن آللاهین یاردیمینی، بیرلیكده‌لیگینی و ایمدادینی الده ائدرلر. یئنه اوجا آللاه بئله بویورور: “صبر ائدین، چونكی آللاه صبر ائدن‌لرله‌دیر!”( انفال،46) اوزونتونو، كدری و ناراحات‌لیغی اورتا‌دان قالدیران سبب‌لردن بیری‌ده گؤزل سؤزلرله، داورانیش‌لارلا، جور به جور یاخشیلیق‌لارلا ائحسان ائتمك‌دیر. چونكی بونلارین هامیسی خئییردیر، یاخشی‌لیقدیر. اوجا آللاه ائدیلن یاخشی‌لیقلارا گؤره هم یاخشی كیمسه‌لردن، هم ده پیس‌لردن اوزونتو و كدرلری آرا‌دان قالدیرار. لاكین مؤمینین بو‌نلاردان آلاجاغی پای داها چوخدور. چونكی او، ائتدیگی یاخشی‌لیغی ایخلاصلا و آللاهین ثوابینی اوما‌راق ائتمكله بو جور اولمایاندان فرق‌له‌نیر. بو سببله اوجا آللاه اونا اومید ائتدیگی خئییر سببیله یاخشی‌لیغی قارشیلیق‌سیز اولا‌راق ائتمه‌سینی‌ده آسانلاشدیریر. ایخلاصی و ثوابی آللاهدان اومید ائتدیگی اوچون خوشونا گلمه‌ین بیر چوخ شئیی ده اوزاقلاشدیریر. اوجا آللاه بویورور: “اونلارین گیزلی صؤحبت‌لری‌نین چوخوندا خئییر یوخدور. خئییر آنجاق صدقه وئرمگی، یاخود یاخشیلیق ائتمگی و یا اینسان‌لار آراسیندا صولح یاراتماغی امر ائدن كیمسه‌نین صؤحبتینده‌دیر. آللاهین راضی‌لیغینی قازانماق اوچون بئله ایشلر گؤرن كیمسه‌یه (آخیرتده) بؤیوك ثواب وئرجه‌ییك!” (نسا،114) اوجا آللاه، بوتون بو خصوصلاری كیم ائدرسه، ائتسین، ائدیله‌نین خئییر اولدوغونو خبر وئریر. خئییر گتیریر و شری اوزاقلاشدیریر. عینی شكیلده ائتدیگی خئیرین ثوابینی آللاهدان اومانا دا آللاه چوخ بؤیوك بیر اجر وئرر. چوخ بؤیوك اجرین احاطه‌سی ایچه‌ری‌سینده سیخینتی‌لارین، كدرلرین و بنزر حال‌لارین سونا چاتماسی دا واردیر. | ||
