شیعه فیقهینده‌كی آزادلیق لیبرال دموكراسیدان چوخدور
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
بوتون
فیكیر و دوشونجه ساحه‌لرینده مكتبلرین هامیسی آزادلیق موضوعسو اوچون چرچوه‌لری
واردیر. ماركسیست مكتبی‌ده لیبرال دموكراسی‌دا اؤزلری اوچون چرچوه‌لری وار.
ایسلام، مسیحیت و یهودیت كیمی دینی دوشونجه‌لرده آزادلیغین بیر شرطی وار: شریعتله ضیدیّتی اولماسین.
اینسانین ذاتیندا آزدلیق سئورلیك وار. خیلقتین باشلانیشیندا حضرت آدم (ع) و حوّانین جنّتدن قووولماسی‌نین سببی قویولان محدودیّته بویون وئرمه‌مه‌لری اولدو. اونلار ایسته‌دیلر قدغان اولان آغاجدان یئسینلر.
تكوین ساحه‌سینده اینسانین هئچ نوع آزدالیغی اولماییب بلكه موطلق جبر حاكیم اولوب. هئچ كسدن دونیایا گلمه‌سینه گؤره نظر سوروشماییبلار. گونش منظومه‌سی‌نین نئجه دولنماسی باره‌ده هئچ كسین نظرین سوروشماییبلار.
اونتولوژی باخیمدان مشاء فلسفه‌سی موختلیف سلیقه‌لره احتیرام گؤزو ایله باخان و پلورالیزمه یئتیشن آزادلیقلارلا اویغوندور. چونكی مشاء فلسفه‌سی وارلیقلاری موتبانیه حقیقتلر حسابلیر و بوتون وارلیقلری بیر-بیریله موتبایین بیلیر. وارلیغی شخصیّه حقیقت حسابلایان عیرفانین ترسینه و وارلیغی موشككه حقیقت حسابلایان موتعالیه فلسفه‌نین عكسینه.
حقیقتلر موتبایین اولان یئرده اینسان سلقه‌لری، X و Yویا زید، عمرو، بكره مربوط اولان دوشونجه‌لر بیر-بیریله موتبایین اولار.
رحمتلیك ملا صدرا حقیقتلرین دركینی و ساحه‌سینی اؤز دركینه مونحصیر بیلمیردی. قلم و دوشونجه آزادلیغینا مانع اولانلار موتأسیفانه بوتون حقیقتلری اؤز دركلرینده مونحصیر ائدیرلر.
بئله‌لیكله آیری دركلر تعطیل و یا محدود اولمالیدیر. بئله باخیش ایشی بیر یئره یئتیرر كی اینسان بئله ایدعا ائدر: منیم دوشوندویوم و درك ائتدیگیم واقعیت و حقیقتدیر، منیم كیمی دوشونمه‌ین حقیقتین علئیهینه‌دیر. بو نوع فیكیر بشر جامیعه‌سینه جوبران اولمایان فسادلاری تحمیل ائدر.
صدرالمتألهین كیمی بؤیوك اینسان دئییر: منیم درك ائله‌دیگیم مونزل وحی دئییل و سیز منی اؤتوب نقد ائلیه بیلرسیز.
بو اخلاقین ریشه‌سی پیغمبر (ص) و ایماملاردادیر. نقل اولوب مسجدالحرام یا مسجدالنبی‌ده حضرت علی‌ایله (ع) موناظیره ائدن كافیر آخیرده او حضرتدن سوروشور: بو اخلاقی هاردان گتیریبسن؟ حضرت بویورور: پیغمبرین (ص) مجلیسینه بیرینجی نفر من وارید اولاردیم، اورانی ترك ائدن آخیرینجی نفر ده من اولاردیم.
ملا صدرا فلسفی بحثلرین چوخوندا، كئچمیش فیلسوفلارین نظرلرینی نقل ائدردی مثلاً مشاء بئله دئییب و ایشراق بئله. او حتّا قدیم یونان فیلسوفلارین نظرلرین‌ده نقل ائدردی. ملا صدرا بونلاری نقل ائدندن سونرا آرتیراردی: منیم‌ده نظریم بئله‌دیر. ملا صدرانین مئتودو بئله دئییل كی دئیه اونلار ایشتیباه ائدیبلر و غلط یول گئدیبلر. بلكه چوخ احتیرملا اوّل دوشونجه‌لری نقل ائدیر سونرا عالیمانه توصیف و نقد ائدیر آخیرده اؤز نظرین دئییر.
بونو نتیجه آلماق اولور كی ملا صدرا آزادلیغا قاییلیدی.
ملا صدرا اینسانلاری بئش یئره بؤلور: حیسّی، وهمی، خیالی، عقلی و شهودی اینسانلار. شهودی نوعوندا اینسان بیر سعه‌صدره چاتار كی دوشونجه‌لرین چوخونو تحمّول ائده‌بیلر.