حضرت علی‌یه (ع) عاشیق اولان مسیحیلر
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
حضرت علی‌یه (ع) عاشیق اولان مسیحیلر
حضرت علی (ع) نهج‌البلاغه‌نین 48-جی خوطبه‌سینده بویورورو: «گئجه چاتاندا و قارانلیق پرده‌سی اونا چكیلنده حمد آللاه مخصوصدور. اولدوزلارین طلوع و غروب زامانی حمد آللاها مخصوصدور. حمد او ذاتا مخصوصدور كی نعمتلری قورتولان دئییل و باغیشلادیقلارینی جوبران ائتمك اولماز. آما سونرا: قوشونومون قاراووللارینی اؤندن گؤندردیم و امریم اونلارا چاتانا قدر فرات قیراغیندا دایانمالارینی ایسته‌دیم. فرات چایینی اؤتوب سیزدن _دیجله چایی‌نین كناریندا ساكین اولان_ بیر جمعیّتین طرفینه گلمك قرارینا گلمیشم. ایستیرم اونلاری سیزینله برابر، دوشمنه طرف سفربر ائدم و سیزی گوجلندیرمك اوچون اونلاردان كؤمك آلام».
بو خوطبه‌نی او حضرت كوفه‌نین خاریجینده «نخیله» قرارگاهیندا «صفین» ساواشینا یوللاناندا هیجری قمری 37-جی ایلینده شوّالین 20-ده بویورموشدو. (ابن ابی الحدید شرحی جیلد 3، صفحه 201) هابئله بو خوطبه‌نی تاریخچیلرین بیر تعدادی او جومله‌دن «نصر بن مزاحم» نقل ائدیب.
صفین یولونداكی جریانلار: بو سفرده ایمام «آنبار» شهرینه چاتدی. بو شهرین اكینچیلیری و بؤیوكلری قارشیلاماغا گلیب دئدیلر: «سیزه قاطیر هدیه گتیرمیشیك و موسلمانلارا یئمك حاضیرلاییب حیوانلاریزا چوخلو یئم حاضیرلامیشیق». ایمام بویوردو: «آما حیوانلار باره‌سینده، اونلاری سیزدن آلماغا حاضیریق و خراجیزدان چیخاریق. یئمكلرین قیمتی بللی اولماسا اونلاری یئمه‌ریك». دئدیلر: «اؤزوموز قیمت ائدیب اونون پولونو وئره‌ریك». ایمام بویوردو: «سیز اونلارین حقیقی قیمتینی حسابلامایا‌جاقسیز». دئدیلر: «سیزین قوشونوزدا بیزیم تانیشلاریمیز وار. اونلارا باغیشلاماغا مانع وار؟»
ایمام بویوردو: «هامی سیزین دوستوزدور. موسلمانلارین هئچ بیری سیزین هدیه‌زی قبول ائله‌مه‌مه‌لیدیلر». سونرا بویوردو: «عسكرلردن هر بیری سیزدن بیر شئی غصب ائله‌میش اولسالار بیزه خبر وئرین». اونلار هدیه وئرمكده ایصرار ائله‌دیلر. ایمام بویوردو: «بیز سیزدن احتیاجسیزیق». بئله‌لیكله اؤز تایسیزلیق و بؤیوكلویونو ثبوت ائله‌دی. حقیقتده ایمام بو ایشی ایله هر جور تجاوزون قاقارشیسینی آلدی.
یولدا «رقه» دیارینا چاتاندا فرات كناریندا «بلیخ» آدیندا بیر یئرده اوتوراق ائله‌دیلر. ائله بوردایدی كی صومیعه‌دن بیر راهیب چیخیب او حضرتین محضرینه گلیب دئدی: «آتالاریمیزدان بیزه بیر كیتاب قالیب. بو كیتابی عیسی‌بن مریمین (ع) صحابه‌سی یازیبلار». سونرا اونو اوخوماغا باشلادی: «آللاه جزیرةالعرب جماعتی ایچینده اونلارا كیتاب و حیكمتی اؤیرتمك اوچون و آللاه یولونو اونلارا گؤسترمك اوچون بیر پیغمبر مبعوث ائلر. اونون یولوندا خشونت یوخدور و او باغیشلار. اومّتی آللاهی تسبیح ائدن اینسانلاردیلار و وفاتیندان سونرا اونلارین آراسیندا داغیناقلیق یارانار. اومّتیندن بیر كیشی فرات كناریندان كئچر. او عدالته چاغیریب یاخشیلیقلارا امر ائدیب پیسلیكلردن نهی ائلر. دونیا اونون اوچون كولدن داها دَیَرسیزدیر. اؤلومو سو ایچمك كیمی راحات قبول ائلر. خلوتده آللاهدان قورخار و آشكاردا اونا خاطیر جماعته نصحیت وئرر. هر كس او پیغمبری درك ائدیب ایمان گتیرسه آللاهین جنّتینی آلمیش اولاجاق و هر كس او صالح بنده‌نی تاپسا اونا كؤمك ائله‌مه‌لیدیر چونكی اونونلا اؤلمك شهادتدیر». ایمام (ع) آغلاییب آللاها شوكر ائله‌دی. راهیب دئدی: «من سیزدن آیریلمایاجاغام.» او راهیب شهید اولانا قدر، گئجه گوندوز امیرالمؤمنینله (ع) اولدو. ایمام اونا ناماز قیلیب دفعه‌لرله اونون باغیشلانماسینی ایسته‌دی. (نهج‌البلاغه شرحی ابن ابی الحدید جیلد 3، صفحه 204 و 205)
حضرت علی‌نین (ع) ویلادتینی اوّلدن بیلن راهیب
ابوطالب(ع) زامانی «مثرم بن دعیت بن شیتقام» آدیندا بیر راهیب واریدی. بو كیشی عبادتده معروف ایدی و آللاهی 190 ایل عیبادت ائله‌میشدی و آللاهدان هئچ ایستگی اولمامیشدی. نهایتده آللاهدان ایسته‌دی اؤولیادان بیرینی اونا نیشان وئرسین. آللاه تعالا ابوطالبی اونون نزدینه گؤندردی. مثرم اونو گؤرمك همن آیاغا قالخیب باشیندان اؤپدو و اونو اؤز قاباغیندا اوتوردوب دئدی: «آللاه سنه رحمت ائله‌سین. سن كیمسن؟» ابوطالب دئدی: «تهامه بؤلگه‌سیندن بیر كیشی». سوروشدو: «عبد منافین هانسی طایفاسیندان؟» جواب وئردی: «بنی هاشمدن». راهیب، یئنه دوروب ابو طالبین باشیندان اؤپوب دئدی: «آللاها شوكر اولسون كی آللاه منیم ایستگیمی وئردی و اؤلمه‌میشدن اوّل اؤز ولی‌سینی منه گؤستردی». سونرا دئدی: «سنه بشارت اولسون! آللاه منه ایلهام ائدیب كی سنه بشارت وار». ابو طالب سوروشدو: «او بشارت نه‌دیر؟» دئدی: «سندن بیر اوشاق اولاجاق كی ولی الله دیر. او آللاهین ولیسی، تقوالیلارین ایمامی و رسول الله-ین وصی‌سیدیر.او اوشاغی گؤرسن مندن اونا سلام یئتیر و اونا دئنه: مثرم سنه سلام یئتیریر و شهادت وئریر كی آللاهادا سووای تانری یوخدور. تكدیر و شریكی یوخدور و محمد (ص) اونون بنده‌سی و رسولودور و سن اونون حقلی خلیفه‌سی‌سن. نُبوّت محمدله و وصایت سنینله كامیل‌لشیر». بو حینده ابو طالب آغلاییب سوروشدو: «اونون آدی نه‌دیر؟» دئدی: «آدی علی‌دیر».
قوشونون سوسوزلوغو و مسیحی راهیب
صفّین یولوندا ایمامین (ع) قوشونو سوسوزلوغا دوچار اولدو. سو احتیاطی قورتولموشدو و هر طرفده سو آختاریشلاری نتیجه‌سیز قالدی. حضرت علی (ع) قوشونونو یولدان آزاجیق قیراغا چكیب بیر آز یول گئدندن سونرا چؤلون اورتاسیندا بیر صومعه آشكار اولدو. حضرت صومعه‌یه طرف گئدیب صحابه‌یه بویودو: «اورانین ساكینلرینی چاغیرین». جماعت چاغیردی. بیر راهیب باشینی صومعه‌دن ائشیگه چیخاردی. حضرت اونا بویوردو: «سیزین یاخینلیغیزدا بو جمعیّته جواب وئره بیله‌جك سو وار؟» راهیب دئدی: «موطلقا، منله سو آراسیندا ایكی فرسخ فاصیله وار منیم‌ده بیر آیلیق سویومو گتیرمه‌سه‌لر سوسوزلوغومدان اؤلرم». حضرت صحابه‌یه بویوردو: «راهیبین بو سؤزون ائشیتدیز؟» دئدیلر: «بلی ! ایندی كی گؤجوموز وار، امر ائلیرسن كی اورا گئدیب سویا ال تاپاق؟» حضرت بویوردو: «یوخ سیزین بو ایشه احتیاجیز یوخدور!» سونرا او حضرت قاطیری‌نین باشینی قیبله‌یه طرف چئویریب و صومعه یاخینلیغیندا بیر نوقطه‌یه ایشاره ائدیب بویوردو: «بورانی قازین». بیر عیدّه كولونگله قازماغا باشلادیلار. نهایت بیر پارلاق (آغ) داشا چاتدیلار (داها قازماق مومكون اولمادی). دئدیلر: «یا علی كولونگ بو داشا تأثیر ائتمیر». حضرت بویوردو: «سو او داشین آلتیندادیر. داشی ترپده بیلسز سویا چاتاجاقسیز. چالیشین داشی یئریندن قوپارداسیز».
موعاصیر مسیحی و حضرت علی (ع)
جورج جورداق، لوبنانین مشهور موحقیقلریندن و مسیحی مؤلّیف، دَیَرلی ««الامام علی صوت‌العداله الانسانیه» كیتابینی یازماقلا بو ایمامین دوشونجه‌لری و زیندگانلیغینا اولان عشق و علاقه‌سینی بیروزه وئریب. او، بو بئش جیلیدلیك كیتابدا حضرت علی‌نین (ع) اینسانی دوشونجه و حكومت زامانلارینا عاشیقانه شكلده ایشاره ائدیب.
«علی و اینسان حاقلری»، «علی و فرانسه اینقیلابی»، «علی و سقراط»، «علی و اونون عصری» و «علی و عرب میلّیِّتی» كیتابلاری، مسیحی جورج جورداقین «صوت العداله الانسانیه» كیتابی‌نین بئش جیلدینی تشكیل ائدیر. جورج جورداق جوانلیغی‌نین لاپ گؤزل ایللرینی، بو كیتابین تحقیقی و یازماسینا صرف ائله‌دی. لوبنانین جنوبوندا مرجعیون شهرینده 1926-جی ایلنیده دونیایا گلمیش جورج جورداق دئییر: «عربین مشهور شاعیری قارداشیم «فوآد جورداق» نهج‌البلاغه كیتابینی منه وئریب اونو درین اوخوماغیما تشویق ائله‌دی. نهج‌البلاغه‌نی اوخویاندان سونرا حضرت علی‌نین (ع) حالتلری، اخلاقی و ادبیّاتینا عاشیق اولدوم و اوندان سونرا او حضرت باره‌سینده سونّیلر و شیعه‌لر طرفیندن یازیلمیش كیتابلاری اوخوماغا باشلادیم».