حضرت علی‌نین (ع) شهادتی باره‌ده نئچه فرقلی روایت
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
حضرت علی‌نین (ع) شهادتی باره‌ده نئچه فرقلی روایت
ابن ابی الدنیا (م 281) اوچونجو قرنین محدث و تاریخچی‌سی ایدی كی حضرت علی‌نین (ع) شهادتی باره‌ده مستقل كتاب یازیب. بو كتاب، بو باره‌ده الیمیزه چاتان اَن قدیمی كتاب ساییلیر.مستقل كتابدان سؤز گئدنده، اوّلدن آخره قدر بیر موضوعدا و بوردا امام علی‌نین (ع) شهادتی باره‌ده یازیلان كتاب نظرده توتولور. البته تاریخ طبری و یعقوبی كیمی عمومی تاریخ كتابلاریندا دا بو باره‌ده سؤز یازیلیب.
امام علی‌نین (ع) شهادتی باره‌ده یازیلان اثرلر آراسیندا «ابن ابی الدنیا» نین كتابی گونوموزه چاتان اَن قدیی كتابدیر. هرچند اوندان اوّل‌ده آیری اثرلر واریمیش. بو اثرین آدی «امیر المؤمنین علیه السلامین مقتلی» دیر كی بیرینجی دفعه مرحوم عبدالعزیز طباطبایی طرفیندن تراثنا مجله‌سی‌نین 12-جی نمره‌سینده (1408ق) یاییلدی.
كتابین یازانی ابن ابی الدنیا قرشی‌یه معروف اولان ابوبكر عبدالله بن محمد بن عبید (208 - 281) تاریخ و حدیث زمینه‌سینده عالم ایدی كی حدیث و تاریخ زمینه‌سینده مختلف كتابلار یازمیشدی.
او، تاریخچی طبری‌دن اوتوز ایل اوّل وفات ائتمیشدی.
اونون كتابیندا مختلف تاریخی مأخذلردن نقل اولموش 119 روایت وار. هر بیر روایت امام علی علیه السلامین شهادت جریانی باره‌ده بیر داستاندیر كی زمینه‌لر و طبعاتین‌دا ایضاح ائدیب. بو روایتلرین هامیسی «ابن ابی الدنیا»نین دیلی ایله «حافظ حسین بن صفوان برذعی» (م 340) آدلی شخص طرفیندن نقل اولور.
هر خبرین راویلری «ابن ابی الدنیا»دان خبرین اصل منبعینه قدر، نقللرین چوخونون اوّلینده گلیب. اونلارین بعضیسی شیعه تاریخچیلری و بعضیسی عامه (سنّی) تاریخچیلریدیر. مثال اوچون بو سند: . . . . عن جابر بن عبدالله جعفی، عن محمد بن علی [امام باقر] . . . سونرا امام علی‌نین (ع) وصیّتینی امام مجتبی‌یه (ع) نقل ائدیب.
بیرینجی روایت امام علی‌نین (ع) سحر اوّل وقت مسجده یوللانان زماندان یازیر كی قوشلار او حضرتین قاباغینا چیخیب اؤتمگه باشلادیلار. اصحاب قوشلاری اوزاقلاشدیرماغا چالیشدیردیلار آما حضرت بویوردو: «قوومایین! اونلار نوحه اوخورلار».
امام علی علیه السلامین شهادت روایتلری بو كتابدا فرقلی نقل اولوب. طبری تاریخینده اولدوغو كیمی بو كتابدا دا فرقلی و متعارض روایتلر، دال به دال گلیب.
حسن بن دینار، حسن بصری‌دن روایت ائدیر كی دئدی: او گئجه علی بن ابی طالب دئدی: «انّی مقتول لو قد أصبحت. سحر آچیلاندا من مقتول اولاجاغام».
بو كتابین بئشینجی روایتینده هشام بن محمد كلبی‌نین دیلی ایله بئله گلیر: نخع‌دن بیر كیشی منه روایت ائتدی كی «صالح بن میثم بن عمران بن میثم تمار» آتاسیندان بئله روایت ائتدی: «علی صبح نمازی اوچون ائشیگه چیخدی. نمازین تكبیرینی دئدی. سونرا انبیاء سوره‌سیندن اون بیر آیه اوخودو. بو آندا، ابن ملجم قیلینجلا او حضرتین فرقیندن ووردو. جماعت اونون باشینا تؤكولوب قیلینجی الیندن آلدیلار. اونلار نمازدایدیلار. علی ركوع‌یه گئتدی سونرا سجده ائتدی. من اونو گؤردوم قان باشیندان آخیردی و او سجده ائدیردی. باشی‌نین قانی او طرف بو طرفه تؤكولوردو. یئنیدن ایكینجی ركعته قالخدی آما حالی دَییشدی. قرائتینی آراملاتدی. سونرا اوتوروب تشهد و سلام وئریب مسجدین دیوارینا دایاندی».
یئدینجی روایتده بئله گلیب: «ابن بجره اشجعی» ایله «ابن ملجم» قرار قویموشدولار قیلینجلا اماما حمله ائله‌سینلر. بیری‌نین قیلینجی سهوه گئتدی و دیوارا دَیدی و ابن ملجمین قیلینجی اصابت ائتدی. اونلارین هر ایكیسی‌ده قاچدیلار. ابن بجره كنده‌یه طرف و ابن ملجم بازارا طرف. ابن ملجمی توتوب امامین نزدینه گتیردیلر.
11-جی روایتده بئله گلیب: واقعه‌دن ایكی گئجه اوّل، امام مسجده وارد اولوب اورداكیلاری یوخودان اویالدیردی. ابن ملجم او حضرتین نزدینه گلیب امامی توبه‌یه چاغیران بیر مكتوب وئردی. امام او آن اونو اوخویا بیلمه‌دی. نمازدان سونرا آچیب اوخودو. اوندا بئله یازیلمیشدی: «سنی شركدن توبه ائله‌مگه چاغیریرام». حضرت بویوردو: «بو نامه‌نین صاحبی كیمدیر؟» هئچ كسدن جواب گلمه‌دی. امام آغیز سویونو اونا آتیب محو ائدیب ائشیگه آتیب بویوردو: «الله‌ین لعنتی اونا اولسون».
12-جی روایتده امام باقر علیه السلامین دیلی ایله بئله گلیب: الله تعالی شهادت كرامتینی ابن ملجمین ضربتی ایله امام علی‌یه (ع) نصیب ائتمه‌سی‌نین اراده ائله‌دیگی زمان، ابن ملجم، بنی اسد مسجدینده ایدی. هاوا قارالاندا كندی‌لرین ائولریندن بیرینه گئتدی. اوندان بیر جمعه اوّل، امام منبره چیخیب بویوردو: «الله پیغمبری (ص) منه بویوردو « لایبغضك مؤمن و لا یحبك كافر» مؤمن سندن غضبلنمز و كافر سنی سئومز. و آرتیردی: یوخودا گؤردوم بیر شیطان منه ضربه ووروب ساققالیمی باشیمین قانینا ایسلادیب. آما بو منی ناراحت ائتمه‌دی. . .
معهود گئجه‌سی ابن ملجم قاپی یانیندا كمین قوردو. امام نماز اوچون مسجده وارد اولاندا ابن ملجم ضربه‌سینی یئندیردی. محمد بن حنیفه حضرتین یاخینلیغیندا دورموشدو. اونو توتدو. جماعت‌ده ابن ملجمه هجوم ائتدیلر كی اونو اؤلدورسونلر. امام علی (ع) بویوردو: «دؤزون، اونو اؤلدورمه‌یین. قالسام اونو قصاص ائدرم و یا باغیشلارام. قالمازسام جان، جان مقابلینده».
13-جو روایت عبدالغفار بن قاسم انصاری‌نین دیلی ایله بئله نقل اولوب: نئچه نفردن ابن ملجمین گئجه‌نی اشعث بن قیسین ائوینده یاتدیغینی ائشیتدیم. ائله او ایدی كی سحر وقتی اونا دئدی: سحر اولدو ! (یعنی تئز اول یوبانما !)
همان سحر «بنی كنده» مسجدی‌نین اذانچیسی «حجر بن عدی» ایدی. ائله او، مناره باشیندان دئدی: «اعور علی‌نی اؤلدوردو». (ابن ملجم بیر گؤزلو ایدی.) سونرا اشعثه خطاباً دئدی: «ابن ملجم سنین یانیندایدی و سن اونونلا پیچیلداشیردین».
91-جی روایتده «زحر بن قیس»ین دیلی ایله بئله گلیب: حسن بن علی منی مدائنه گؤندردی كی شهادت خبرینی اوردا اولان حسین بن علی‌یه چاتدیرام. یئتیشنده حسین بن علی دئدی: «زحر! نییه رنگین آتیب؟» دئدیم: «امیرالمؤمنینی بو دنیاده حیاتی‌نین سون گونونده و او دنیاسی‌نین اوّل گونونده ترك ائتمیشم. بو حسنین سیزه مكتوبودور». امام سوروشدو: «اونو كیم اؤلدوردو؟» دئدیم: «فاسق مارقیندن عبدالرحمان بن مجلم آدیندا بنی مراددان بیر نفر». سوروشدو: «اؤلدورولدو؟» دئدیم: «بلی» تكبیر دئییب آرتیردی: « انا لله و انا الیه راجعون و الحمد لله رب العالمین، نه بؤیوك مصیبت ! بونونلا كی الله رسولی بویوردو: هر زمان سیزه مصیبت گلسه، منیم مصیبتلریمی یادا سالین كی اوندان یوخاریسی یوخدور. الله رسولی دوز دئدی و بو مصیبت او مصیبتدن سونرا اَن بؤیوك مصیبتدیر و من عمرومده اوندان یوخاریسینی گؤرمیه‌جگم. سونرا بویوردو: ان البلاء الینا أهل البیت سریع. مصیب بیز اهل بیته طرف سرعتلیدیر. و الله المستعان. حسین بن علی مدائن جماعتینی ییغیب امام حسنین نامه‌سینی اونلارا اوخودو. بو آندا «عبدالله بن سباء» آدینا تانینان همدان اهلیندن اولان ابن السوداء دئدی: «علی‌نی قبرده ده گؤرسم، بیلیرم كی ظهور ائده‌نه قدر اؤلمیه‌جك. بو آندا جماعتین آغلاشماسی و استغفاری گؤیه قووزاندی و حسین بن علی‌یه تسلیت دئدیلر و او حضرت جماعتله كوفه‌یه قاییتدی.