فتوای جدید آیت الله بیات زنجانی در مورد نوشیدن اضطراری آب در ماه رمضان
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
فتوای جدید آیت الله بیات زنجانی در مورد نوشیدن اضطراری آب در ماه رمضان
این مطلب عیناً از سایت رسمی آن مرجع (http://bayatzanjani.net/fa/news/article-340.html) نقل می گردد: آیت الله بیات زنجانی در فتوایی جدید ابراز داشتند:
"با استناد به موثقه عمار و روایت مفضل ابن عمر از امام صادق(ع)
كه در باب ١٦ وسائل الشیعه از ابواب "من یصح منه الصوم" آمده است، كسانی
كه روزه می گیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازه ای كه
جلوی تشنگی شان را بگیرد می توانند آب بنوشند و در این حالت روزه شان باطل
نبوده و قضا هم ندارد."
لازم به ذكر است نظر فقهی معظم له در رسالۀ عملیه به این شكل نبوده و این نظر فقهی جدید ایشان است./
------------------------------------
مرجع عالیقدر به استفتائات دیگری كه در پی انتشار این فتوا برای دفتر ارسال شده است پاسخ دادند.
استفتاء اول:
سؤال: ضمن عرض سلام؛ حضرتعالی در فتوائی فرموده اید:
با استناد به موثقه عمار و روایت مفضل ابن عمر از امام صادق(ع) كه در باب
١٦ وسائل الشیعه از ابواب "من یصح منه الصوم" آمده است، كسانی كه روزه می
گیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازه ای كه جلوی تشنگی شان
را بگیرد می توانند آب بنوشند و در این حالت روزه شان باطل نبوده و قضا هم
ندارد.
حال سؤال من اینجاست آیا فردی كه در چنین شرایطی قرار گرفته، می تواند احتیاطاً و از روی استحباب روزۀ خود را قضا كند؟
پاسخ: "باسلام و تحیت؛ احتیاط همیشه امری پسندیده است ودر فرض سؤال نیز احتیاط مستحب آن است كه فرد روزۀ خود را در وقت مقتضی، قضا كند."
استفتاء دوم:
سؤال: در
خصوص فتوای جدید حضرت آقا در خصوص كسانی كه روزه می گیرند ولی تاب و تحمل
تشنگی را ندارند، فقط به اندازه ای كه جلوی تشنگی شان را بگیرد می توانند
آب بنوشند استدعا دارم از آن بزرگوار سوال بفرمائید : آیا اشخاصی كه
ناراحتی دستگاه گوارش دارند و به همین دلیل نباید معده ایشان خالی بماند می
توانند روزه گرفته و اندكی غذا برای خالی نماندن معده تناول فرمایند ؟
پاسخ: با سلام و تحیت؛ در فرض سوال اگر احتمال ضرر و زیان قابل توجه به دلیل روزه گرفتن داده شود، روزه گرفتن جایز نیست.
لازم به ذكر است فتوای مذكور مربوط به مورد و شرایط خاص است و از آن موارد
با شرایط قید شده نمی توان به موارد دیگر تعدی كرد. بنابراین آن دو روایت
مورد استناد در فتوا، تنها مربوط به "آب" است كه آن هم با شرایط خاصی كه از
موارد بارز "ضرورت" می باشد، محسوب می شود.
آیت‌الله العظمی بیات زنجانی در اظهاراتی جدید در جمع تعدادی از علما و روحانیونی كه در دفتر ایشان حضور یافته و پیرامون فتوای اخیر معظم له شبهات و نظراتی داشتند، بیاناتی اظهار داشتند كه عینا از سایت ایشان منتشر می‌گردد:
بسم الله الرّحمن الرّحیم
همانطوری كه حضرات مستحضرند در متون روایی و فقهی ما پیرامون روزه شیخ و شیخه (پیرمرد و پیرزن) و ذوالعطاش (مبتلا به مرض تشنگی)، بحثی داریم كه آیا افطار آنها از باب رخصت است یا عزیمت؟ یعنی مختارند كه افطار كنند یا موظف به افطار روزه هستند؟ در خلال همین بحث، درباره افرادی بحث شده كه بیماری تشنگی ندارند و عنوان "ذوالعطاش" بر آنها صدق نمی‌كند، اما دچار عطش مقطعی و اتفاقی می‌شوند و نمی‌توانند روزه خود را ادامه دهند. مثلاً كارگری روزه گرفته و در اثر گرما احتمال دارد ادامه روزه منجر به غش و حتی مرگ شود. این فرد ذوالعطاش نیست، اما دچار عطش شدید مقطعی شده است. در این مورد امام صادق (علیه‌السلام)فرموده‌اند كه آنان می‌توانند آب بنوشند. دو روایت در این‌باره وارد شده كه هر دو هم به نظر اینجانب معتبر است. البته در نسخه وسائل در موثقه عمار، كلمه عطاش آمده است، ولی در تهذیب، كلمه عطش آمده كه همین درست است، چون ذوالعطاش لازم نیست به اندازه رمق آب بخورد، چراكه مطابق صحیح محمد ابن مسلم اساساً روزه بر او واجب نیست. سند موثقه عمار، احمد بن ادریس از نظر نجاشی و شیخ ثقه است. محمد بن احمد به دلیل احمد بن محمد بن حسن همان ابن یحیی است. اینجا سلسله سند وسائل اصح است، با اینكه معمولا تهذیب اصح است. احمد بن حسن و عمرو بن سعید و مصدق بن صدقه و عمار همگی اگرچه فطحی مذهب هستند ولی همگی ثقه هستند.
سند روایت دوم (روایت مفضل) هم ما معتقدیم معتبر است و این دو روایت از حیث سند جای بحث ندارد.
روایت مفضل انگار كه درباره امروز است و درباره افرادی ست كه به دلیل تشنگی فراوان، قادر به ادامه روزه نیستند. حضرت هم نمی‌گوید كه: "روزه‌شان را تمام كنند ولو اینكه در فشار قرار گیرند" و نیز نمی فرمایند كه روزه شان را افطار كنند و بعد كفاره دهند و یا قضا كنند، بلكه راهنمایی می‌كنند كه با خوردن آب به مقدار ضرورت، به روزه ادامه بدهند. البته برخی از اعاظم و اعلام فرموده‌اند كه اینجا درباره افطار یا ادامه روزه سكوت شده و طبق قواعد عامه دال بر ابطال روزه است، اما به این نكته توجه نشده كه اگر عمومات در اینجا حاكم بود، نیاز نبود كه گفته شود روزه‌دار «بقدر ما یمسك رمقه» بخورد.
به نظر من نسبت این روایت با روایات عمومات، نسبت شبه حكومت است نه تخصیص. امام (ع) از عنوان افطار استفاده نكرده و اساساً چنین شربی را مثلاً مانند ریختن دارو به زور به حلق روزه دار مفطر نمی‌دانند چراكه آنجا از عبارت "افطر" استفاده فرمود.
دقت در موثقه عمار و روایت مفضل نشان می‌دهد كه معصوم (ع) در عنوان «مفطر» تصرف كرده و چنین شربی را موضوعاً از عنوان مفطرات خارج كرده است. پس این دو روایت بر عمومات تقدم دارد و الا لغویت این دو روایت لازم می آید.
با این وجود مطلبی جامع تر و كاملتر پیرامون این فتوا به زودی در اختیار دوستان قرار خواهد گرفت