امام رضانین (ع) مختلف دین عالملری ایله معروف مناظره‌لری
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
امام رضانین (ع) مختلف دین عالملری ایله معروف مناظره‌لری
حضرت امام رضا (ع) مروده اولدوغو قیسا مدّت بویوندا آیری دینلرین عالملریله چوخلو مناظره‌سی اولدو كی اونلارین اَن مشهورو مسیحی «جاثلیق» و یهودی «رأس‌الجالوت» ایله ایدی.بو مناظره‌لری شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا كتابیندا و مرحوم علامه مجلسی بحار الانوار كتابی‌نین 49-جو جلدینده عیون كتابیندان نقل ائدیب. بو مناظره‌لر مسند الامام الرضا كتابی‌نین 2-جی جلدینده ده نقل اولوب.
او حضرتین یئددی معروف مناظره‌سی وار كی بوردا اونلارین ایكیسینه اشاره ائدیلیر.
مناظره‌لر بونلاردیر:
1. بؤیوك مسیحی عالم جاثلیق ایله مناظره
2. بؤیوك یهودی عالمی رأس الجالوت ایله مناظره
على بن موسى الرضا ـ علیه‌السلام ـ مأمونا داخل اولاندان سونرا او، مخصوص وزیری فضل بن سهله مختلف مكتبلرین عالملرینی مجلسه و مناظره‌یه چاغیرماغا امر ائله‌دی.
فضل بن سهل اونلاری چاغیردی و هامیسی ییغیشاندان سونرا مأمونون یانینا گلیب هامیسی‌نین حاضر اولدوغونو خبر وئردی.
مأمون دئدی: «هامیسی داخل اولسون». هامیسی گلندن سونرا اونلارا خوش گلدین دئییب آرتیردی: «من سیزی خیر ایش اوچون چاغیرمیشام. سئویرم مدینه‌دن تازا گلمیش عمی اوغلوملا مناظره ائلیه‌سیز. صاباح هامیز منیم یانیما گلین و هئچ بیریز غایب اولمایین». هامیسی قبول ائدیب گئتدیلر.
حسن بن سهل نوفلى دئییر: « امام على بن موسى الرضانین (ع) نزدینده صحبته مشغول ایدیك كی حضرتین خادمی یاسر ایچری گلیب دئدی: «مأمون سیزه سلام گؤندریر و دئییر: «قارداشین سنه قربان اولسون! مختلف مكتبلر و دینلرین اصحابی و اربابی مجلیسیمیزه ییغیشیبلار. زحمت قبول ائله‌سیز صاباح بیزیم مجلسه گلیب اونلارین سؤزلرینی ائشیدین. مایل اولماساز دا اصرار ائتمیرم، یئنه مایل اولساز بیز سیزین نزدیزه گلریك و بو بیزیم اوچون آساندیر».
امام ـ علیه‌السلام ـ قیسا و معنالی بیر سؤزله بویوردولار: «منیم سلامیمی اونا چاتدیر و دئنه بیلیرم نه ایستیرسن ! من ان‌شاءالله صاباح سیزین یانیزدا اولاجاغام»
امامین دوستلاریندان اولان نوفلی دئییر: «یاسر مجلسدن چیخاندان سونرا امام ـ علیه‌السلام ـ منه باخیب بویوردو: «سن عراق اهلی‌سن و عراقلیلار ظریف و عاغیللی اولارلار، بو باره‌ده نه دوشونورسن؟ مأمونون شرك اهلی و مذهبلرین عالملرینی بیر یئره ییغماقدان نه نقشه‌سی اولا بیلر؟»
نوفلی دئییر: «عرض ائله‌دیم ایستیر سیزی امتحان ائله‌سین و سیزین علمیزین اندازه‌سی‌نین نه قدر اولدوغونو بیلسین. آما ایشینی ضعیف بینووره اوستونه قویوب، الله-ـا آند اولسون پیس نقشه تؤكوب».
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «نه ایش گؤرور و هانسی نقشه‌نی تؤكوب؟»
نوفلی دئدی: «كلام علمی‌نین عالملری بدعت اهلیدیلر و مسلمان عالملریله مخالفدیلر. نییه كی عالم واقعیّتلری دانماز، آما بونلار دانماق و سفسطه اهلیدیلر. الله-ین بیرلیگینه دلیل گتیرسن قبول ائتمزلر. حضرت محمدین (ص) الله رسولو اولدوغونو دئسن، اونون رسالتینی ثابت ائتمه‌نی ایستیه‌جكلر. خلاصه اونلار مغالطه‌یه ال آتیب او قدر سفسطه ائلرلر كی انسان سؤزوندن ال چكسین. سنه قربان اولوب بونلاردان اوزاق اول!»
امام ـ علیه‌السلام ـ گولومسه‌ییب بویوردو: «ای نوفلی، قورخورسان منیم دلیل‌لریمی باطل ائدیب یولو منه باغلایالار؟»
نوفلی جواب وئردی: «الله-ـا آند اولسون كی یوخ! منیم سنه گؤره قورخوم یوخدور. اومیدیم وار الله سنی اونلارا غالب ائلیه».
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «ای نوفلی سئویرسن بیله‌سن كی مأمون گؤردوگو ایشدن پشیمان اولاجاق؟»
نوفلی دئدی: «بلی»
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: « تورات اهلی قاباغیندا منیم استدلال‌لاریمی توراتلاریندان ائشیدنده، انجیل اهلی قاباغیندا انجیلله، زبور اهلی قاباغیندا زبورلا و روم اهلی قاباغیندا روم دیلی ایله و مختلف مكتبلرین تابعلری قاباغیندا جوابلارینی اؤز دیللرینده ائشیدنده، بلی هر بیر دسته‌نی آیریجا باطل ائله‌دیگیمده، بیر جور كی اؤز مذهبلرین بوشلاییب منیم سؤزومو قبول ائله‌دیلر، او زمان مأمون نظرده توتدوغو مقاما مستحق اولمادیغینی بیلر! اوندا پشیمان اولاجاق و الله‌دان سووای هئچ حركت و گوج یوخدور؛ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَةاِلا بِالله ِ الْعَلِىِّ الْعَظِیْم ِ»
نوفلی دئییر: «سحر اولدوغوندا فضل بن سهل، امامین ـ علیه‌السلام ـ حضورونا گلیب دئدی: «قربانین اولوم، عمی اوغلون (مأمون) سیزی گؤزلور و جماعت اونون یانیندا حاضردیلر. بو باره‌ده نظریز نه‌دیر؟»
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «سن قاباقدا گئد من‌ده ان‌شاءالله گلرم. سونرا دستماز آلیب و سویقی شربتی (اوندان دوزلن مخصوص شربت) ایچیب بیزه ده وئردی ایچدیك. سونرا او حضرتله چیخدیق كی مأمونا وارد اولاق».
مجلس، تانینمیش و مشهور آداملارلا دولو ایدی و محمد بن جعفر، (امام صادقین (ع) اوغولو و امام رضانین (ع) عمیسی) بنی هاشم و آل ابی طالبدن بیر عدّه و قوشون باشچیلاریندان حاضر ایدیلر.
امام ـ علیه‌السلام ـ مجلسه وارد اولاندا مأمون و محمد بن جعفر و بنی هاشمین هامیسی آیاغا قالخدی.
امام ـ علیه‌السلام ـ مأمونون یانیندا اوتوردو آما اونلار امامین ـ علیه‌السلام ـ احترامینا هله آیاق اوسته دورموشدولار تا كی اوتورماق امری وئریلندن سونرا هامیسی اوتوردو. مأمون اماملا ـ علیه‌السلام ـ دانیشماغا قیزیشدی، سونرا جاثلیقه اوز توتوب دئدی:
«اى جاثلیق! بو منیم عمی اوغلوم، على بن موسى بن جعفردی. سئویرم اونونلا دانیشیب مناظره ائلیه‌سن. آما بحثلرده عدالتی رعایت ائله‌مه».
جاثلیق دئدی: «ای مأمون! من اونونلا نئجه مناظره ائدیم؟ او، من داندیغیم كتابا استدلال ائده‌جك و او منیم اینانمادیغیم پیغمبره اعتقادی وار».
بو آندا امام ـ علیه‌السلام ـ صحبته باشلادی: «ای نصرانی! سنه اؤز انجیلینله استدلال ائتسم اقرار ائلرسن؟» جاثلیق دئدی: «من انجیلین سؤزونو دانا بیله‌رم؟ بلی الله-ـا آند اولسون منیم ضرریمه اولسا دا اقرار ائلرم».
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «نه ایسته‌سن سوروش و جوابینی آل!»
جاثلیق دئدی: «عیسی‌نین نبوّتی و كتابی باره‌ده نه دئییرسن؟ اونلاردان بیر شئی دانیرسان؟»
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «من عیسی‌نین نبوّتی و كتابینا و حواری‌لری اقرار ائدن امّتینه وئردیغی بشارته اعتراف ائلیرم. آما محمدین (ص) نبوّتینه و كتابینا اقرار ائتمه‌ین و اونو امّتینه بشارت وئرمه‌ین عیسی‌یه كافرم».
جاثلیق دئدی: «قضاوتده ایكی عادل شاهددن استفاده ائله‌میرسن؟»
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «بلی».
جاثلیق دئدی: « محمدین (ص) نبوّتینه اؤز مذهبیندن سووای و نصرانی‌نین قبول ائله‌دیگی ایكی شاهد اقامه ائله و بیزدن بو باره‌ده اؤز مذهبیمیزدن سووای ایكی شاهد ایسته».
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: « ای نصرانی ایندی انصافا گلدین، عادل اولوب عیسی بن مریمین نزدینده مقدّم اولان بیرینی قبول ائلیرسن؟»
جاثلیق دئدی: «بو عادل كیمیدیر؟ آدینی دئ».
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: دِیلَملی «یوحنّا» باره‌ده نه دئییرسن؟»
جاثلیق دئدی: «به به ! مسیح یانیندا اَن عزیز شخصی آد آپاردین».
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «انجیلده بو سؤز وار كی یوحنّا دئدی: «حضرت مسیح منی عرب محمدین دینیندن خبردار ائله‌دی و منه بشارت وئردی كی اوندان سونرا بئله بیر پیغمبر گله‌جك؟ من‌ده حواری‌لره بشارت وئردیم و اونلاردا اونا ایمان گتیردیلر؟»
جاثلیق دئدی: «بلی ! بو سؤزو، یوحنّا مسیح‌دن نقل ائدیب و بیر كیشی‌نین نبوّتی و اهل بیتی و وصی‌سینه بشارت وئریب. آما نه زمان اولدوغونو دئمه‌ییب و بو دسته‌نی بیزه آد آپارماییب كی اونلاری تانی‌یاق».
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «بیز بیریسینی انجیل اوخوماغا گتیرسك كی محمدین (ص) و اهل بیتی‌نین آدی اوندا اولان آیه‌لری اوخوسون، اونا ایمان گتیررسن؟»
جاثلیق دئدی: «چوخ یاخشی اولار».
امام ـ علیه‌السلام ـ روملی نسطاسا دئدی: «انجیلین اوچونجو سِفرینی ازبرسن؟»
نسطاس دئدی: «بلی ازبرم».
سونرا امام ـ علیه‌السلام ـ یهودلارین بؤیوگو رأس الجالوتا اوز توتوب بویوردو: «سن‌ده انجیل اوخویارسان؟»
رأس الجالوت جواب وئردی: «جانیما آند اولسون اوخویارام».
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «اوچونجو سِفرینه باخ. اوندا محمد (ص) و اهل بیتیندن (ع) سؤز گئدسه منیم نفعیمه شهادت وئر، یوخسا شهادت وئرمه».
سونرا امام ـ علیه‌السلام ـ اوچونجو سِفری اوخودو تاكی پیغمبرین (ص) آدینا چاتدی. اوردا دایاندی و جاثلیقه اوز توتوب بویوردو: «ای نصرانی! سنی مسیح و آناسی‌نین حقّی! منیم انجیلدن خبرلی اولدوغومو قبول ائلیرسن؟»
جاثلیق دئدی: «بلی».
سونرا امام ـ علیه‌السلام ـ پیغمبر (ص) و اهل بیتی‌نین (ع) آدینی اونا اوخویوب بویوردو: «ای نصرانی نه دئییرسن؟ بو عیسی بن مریمین سؤزودو؟ بونو دانیرسان انجیلین بو باره‌ده دئدیگینی، موسی و عیسی‌نی دانیب كافر اولورسان».
جاثلیق دئدی: «انجیلده اولان شئیی دانمارام و اونا اعتراف ائله‌رم».
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «هامیز اونون اقرارینا شاهد اولدوز». سونرا بویوردو: «هر نه سؤالین وار سوروش!»
جاثلیق دئدی: « عیسی بن مریمین حواری‌لریندن خبر وئر گؤروم نئچه نفر ایدیلر و هابئله انجیل عالملری نئچه نفریدیلر؟»
امام ـ علیه‌السلام ـ بویوردو: «بیلن بیر انساندان سوروشدون. حواری‌لر 12 نفریدیلر و اونلارین اعلمی و افضلی لوقا ایدی. آما بؤیوك نصرانی عالملری اوچ نفر ایدیلر: باخ دیاریندا بؤیوك یوحنّا، قرقیسا دیاریندا آیری یوحنّا، و رجاز دیاریندا دِیلمی یوحنّا. پیغمبر (ص) و اهل بیتی‌نین (ع) آدی اونون نزدینده ایدی و عیسی و بنی اسرائیل امّتلرینه بشارت وئرن‌ده او ایدی».
سونرا بویوردو: «ای نصرانی ! الله-ـا آند اولسون بیز او عیسی‌یا اینانیریق كی محمده (ص) ایمانی واریدی. آما سیزین عیسی‌زا یالنیز بیر ایرادیمیز وار او دا بو كی او، آز اوروج توتوب و آز نماز قیلاردی!»
جاثلیق بیردن حیرَتلنیب دئدی: «الله-ـا آند اولسون علمینی باطل ائتدین و ایشی‌نین بینووره‌سینی ضعیفلتدین، من بئله ظن ائلیردیم سن مسلمانلارین اَن چوخ بیلَنیسن !»
امام _علیه‌السلام_ بویوردو: «نه اولوب كی؟»
جاثلیق دئدی: «چونكی دئییرسن عیسی آز نماز قیلیب آز اوروج توتاردی، بیر حالداكی عیسی بیر گون‌ده افطار ائتمه‌دی و هئچ گئجه‌نی یاتمادی و صائم الدهر و قائم اللیل ایدی».
امام _علیه‌السلام_ بویوردو: «كیم اوچون اوروج توتوب نماز قیلیردی؟»
جاثلیق جواب وئرنمه‌ییب ساكت قالدی. (عیسی‌نین بنده‌لیگینه اعتراف ائتسه‌ایدی اونون الله‌لیغینا اینانماقلاری ایله توتمازدی.)
امام _علیه‌السلام_ بویوردو: «ای نصرانی سندن آیری بیر سؤالیم وار».
جاثلیق تواضعكارلیقلا دئدی: «بیلسم جواب وئره‌رم».
امام _علیه‌السلام_ بویوردو: «سن عیسی‌نین، الله اذنی ایله اؤلولری دیریلتمگینی دانیرسان؟»
جاثلیق چیخیلماز وضعیّتده قالیب مجبوراً دئدی: «دانیرام، چونكی اؤلولری دیریلدن، آنادان گلمه كورون گؤزلرینی آچان و برص مرضینه مبتلا اولانی شفا وئرن بیری، الله ساییلیر و الوهیّته استحقاقی وار!».
امام _علیه‌السلام_ بویوردو: « حضرت الیسع‌ده بو ایشلری گؤروردو. او سو اوستونده یئریدی و اؤلولری دیریلتدی و برصه مبتلا اولانلاری و كورلاری شفا وئردی، آما امّتی اونا الوهیّت قایل اولماییب اونو عبادت ائله‌مه‌لیدیلر. حزقیل پیغمبر ده مسیحین ایشینی گؤروب اؤلولری دیریلتدی».
حضرت سونرا رأس الجالوتا اوز توتوب بویوردو: « ای رأس الجالوت توراتدا تاپیرسان كی بخت النصر، بنی اسرائیل اسیرلرینی، حكومتین بیت المقدّس ایله مبارزه ائله‌دیگی زمان، بابله گتیردی. الله، حزقیلی اونلارا طرف گؤندردی و او اونلارین اؤلولرینی دیریلتدی؟ بو حقیقت توراتدا یازیلیب. حقّی دانانلاردان سووای هئچ كس اونو دانماز».
راس الجالوت دئدی: «بیز بونو ائشیتمیشیك و بیلیریك».
امام -علیه‌السلام- بویوردو: «دوز دئییرسن» سونرا آرتیردی: «ای یهودی ! توراتدان بو سِفر تاپ» سونرا حضرت اؤزو اونو اوخوماغا باشلادی. یهودی كیشی شوك اولدو و حیرتده قالدی.
سونرا امام -علیه‌السلام- اوزونو نصرانی‌یه توتوب اسلام پیغمبری‌نین (ص) معجزه‌لری‌نین بیر بؤلومونو، بعضی اؤلولرین او حضرتین الی ایله دیریلمه‌سی و بعضی ناعلاج مریضلرین اونون بركتینه شفا تاپماسینی سایدی و بویوردو: «بونونلا بئله بیز هئچ وقت اونو اؤز الله-یمیز سایمیریق. بو جور معجزه‌لره گؤره عیسی‌نی اؤز الله-یز بیلسز، «الیسع» و «حزقیل»-ی ده اؤزوزه معبود بیلمه‌لیسیز. چونكی اونلار دا اؤلولری دیریلتدیلر. هابئله خلیل ابراهیم قوشلاری توتوب باشلارین كسدی و اونلاری اطرافداكی داغلارا قویدو، سونرا اونلاری چاغیراندا هامیسی دیریلدیلر. موسى بن عمران‌دا بئله بیر ایشی اونونلا طور داغینا گلیب ایلدیریم تأثیرینده اؤلنلرینن گؤردو. سن بو حقیقتلری دانا بیلمزسن چونكی تورات، انجیل، زبور و قرآن اوندان دانیشیب. بئله اولسا بونلارین هامیسینی اؤز الله-ین بیلمه‌لیسن».
جاثلیقین وئره‌سی جوابی اولمادیغیندان تسلیم اولوب دئدی: «سؤز سنین سؤزوندور و واحد الله-دان سووای آیری معبود یوخدور.»
سونرا امام ـ علیه‌السلام ـ انجیل باره‌ده آیری سؤال‌لار سوروشدو و جاثلیقین دانیشیغیندان تناقض‌لر چیخارتدی.
جاثلیق تماماً چاره‌سیز قالمیشدی و قاچماغا یئری یوخ ایدی. بونا گؤره امام ـ علیه‌السلام ـ اونا بیر داها دئینده كی «ای جاثلیق هر نه ایستیرسن سوروش»، سؤالدان چكیندی و دئدی: «ایندی آیریسی سوروشسون. آند اولا مسیحه كی مسلمانلار ایچینده سنین كیمی اولدوغونو گمان ائله‌میردیم».