قربان بایرامی گئجه‌سی و گونونون عمل‌لری
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
قربان بایرامی گئجه‌سی و گونونون عمل‌لری
قربان بایرامینا اضحی بایرامی‌دا دئییلیر. اضحی كلمه‌سی ضُحی‌نین جمعیدیر. ضحی، گونون چیخماسی آنینا دئییلیر. حاجیلار قربانلارینی گون چیخان آندا ائله‌دیكلری اوچون ذی الحجه‌نین اونونجو گونونه كی گون اورتادان اوّل قربان كسیلیر «اضحی بایرامی» دئییلیر.قربان كلمه‌سی‌نین ریشه‌سی اولان قرب كلمه‌سی، قرآندا چوخ گلیب آما «قربان» كلمه‌سی فقط ایكی دفعه گلیب.
قرآندا بعضی كلمه‌لر وار كی «قرب» سؤزوندن آلینماییب آما روایتلر و اونلارین دالیسیجا تفسیرلرده او كلمه‌لردن قربان بایرامی، قربانلیق و ... تفسیر و تعبیر اولونوب. بعضی مفسّرلر «شاهد و مشهود» سؤزلری باره‌ده چوخلو نظرلر وئریبلر. بیرینده بئله دئییرلر: شاهد قربان بایرامی و مشهود عرفه گونودور. هابئله «و الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ» آیه‌سی‌نین تفسیرینده جابرین پیغبردن (ص) نقل ائله‌دیگی بو سؤز نقل اولوب: ««الشّفع»دن قربان بایرامی و «الوتر»دن عرفه گونو نظرده توتولوب.
كوثر سوره‌سی‌نین «فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ» آیه‌سی باره‌ده مفسّرلرین چوخونون نظرینه گؤره بو آیه‌ده‌كی صلاة‌دان نظرده توتولان قربان بایرامی نمازی و «وَ انْحَرْ»دن ده حیوان كسمه‌سی نظرده توتولوب.
اماملاردان (ع) نقل اولان روایتلرده ده قربان بایرامیندا قربان كسمگه توصیه اولوب. امام موسی بن جعفر (ع) آتاسی امام جعفر صادقدن (ع) نقل ائدیب بویوردو: على بن ابى طالب (ع) ایل بویو دؤرد گئجه‌سینی عبادته آییران شخصدن خوشو گلردی: فطر گئجه‌سی، قربان گئجه‌سی، نیمه شعبان گئجه‌سی و رجب آیی‌نین اوّل گئجه‌سی.
روایت اولوب رسول الله (ص) قربان و فطر بایراملاریندا –هوا نه قدر ایستی و یا سویوق اولسایدی- بُرد گئییب عمامه قویاردی. هابئله رسول الله (ص) فطر و قربان نمازینا چیخاندا اوجادان تكبیر دئیَردی. هابئله امام صادق (ع) بئله بویوروب: سنّت بئله‌دیر كی انسان فطر بایرامی نمازینا گئتمه‌میش و قربان بایرامی نمازیندان سونرا افطار ائلیه.
حجده اولمایانلارا قربان كسمك مستحب عمل ساییلیر آما اونا چوخ تأكید اولوب. روایتده گلیب: امّ سلمه پیغمبرین (ص) یانینا گلیب دئدی: « ای رسول الله اضحی بایرامی یئتیشیر و من قربانلیغا پولوم یوخدور. بورج آلیب قربان كسه بیلرم؟» پیغمبر (ص) بویوردو: بورج آل چونكی او اؤدنمیش بورجدور.
قربانلیق دعاسی:
نقل اولوب امیرالمؤمنین (ع) قربانلیق ذبح ائدنده بئله بویوراردی: «بسم اللَّه وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً مسلماً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِینَ، إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُكِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ، اللّهمّ منك و لك» یعنی الله آدی ایله ائله بیرینه اوز گتیرمیشم كی گؤیلری و یئری یارالدیب بیر حالدا كی اؤز دینیمده خالص و مسلمانام و مشركلردن دئییلم. البته منیم نمازیم، عبادتیم، قربانلیغیم، یاشاییشیم و اؤلوموم عالملری یارالدان الله-یندیر. ای الله بو قربانلیق سندن و سنین اوچوندور.» سونرا بئله بویوراردی: «ای الله بو قربانلیق رسولونون طرفیندندیر». سونرا اونو ذبح ائلردی و بیر آیری قوچ‌دا اؤز طرفیندن ذبح ائلردی.
تمتع حجی‌نین قربانلیغی‌نین بیر سری حكملری و شرطلری وار. او جمله‌دن قربانلیغی كسن اونو اوچ یئره بؤلمه‌لیدیر: بیر بؤلومونو اؤزونه گؤتوره، بیر بؤلومونو هدیه وئره و اوچونجو بؤلومونو صدقه وئره.
امام جعفر صادقدن (ع) سوروشدولار: «قربانلیق اتینی نه ائدك؟» بویوردو: « حضرت على بن الحسین و حضرت امام حسن (علیهم السّلام) اونون اوچدن بیرینی قونشولارا گؤندرردیلر. اوچدن بیرینی یوخسوللارا وئرردیلر و اوچدن بیرینی ائو اهلینه ساخلاردیلار.
فقیهلرین بعضیسی یوخسوللارین سهمینی وئرمگی لازم بیلیب قالان ایكی‌سینی مستحب بیلیبلر.
قربان بایرامی نمازی‌نین نئجه‌لیگی
قربان بایرامی نمازی‌نین بیر سئری آدابی وار. بایرام نمازی، اوستو آچیق یئرده قیلینمالیدیر. [مدینه‌ده اولونسا] مصلی‌یا گئتمه‌میش ایكی ركعت مستحب نماز قیلینمالیدیر. نمازا رسول الله (ص) و أمیرالمؤمنین (ع) كیمی گئتمك؛ یعنی آغ عمامه باغلانیب بیر طرفینی سینه‌نین قاباغینا و بیر طرفینی باشین دالیسینا آتیلسین، دؤرد دفعه تكبیر دئییلسین (اللَّه اكبر، اللَّه اكبر، اللَّه اكبر على ما هدانا، اللَّه اكبر على ما رزقنا من بهیمة الانعام، و الحمد للَّه على ما ابلانا) قاییداندا نمازا گئدیلن یولدان یوخ بلكه آیری یولدان قاییدیلسین.
قربان بایرامی نمازی امامین (ع) و یا اونون خاص نائبی حضوروندا واجب، آما بو عصرده (غیبت عصرینده) مستحبدیر.
فطر و قربان بایرامی نمازی ایكی ركعتدیر. بیرینجی ركعتده حمددن سونرا بئش دفعه تكبیر دئییلیب هر تكبیرده بیر قنوت و بئشینجی قنوتدان سونرا آیری تكبیر دئییب ركوعا گئدر. ایكی سجده‌دن سونرا قالخیب ایكینجی ركعتده دؤرد تكبیر دئیَر و هر تكبیردن سونرا قنوت اوخویار و بئشینجی تكبیردن سونرا ركوعا گئدیب ركوعدان سونرا ایكی سجده ائدیب تشهد وئریب سلام وئرر.
فطر و قربان بایرامی نمازی‌نین قنوتوندا هر نه اوخونسا اولار آما بو دعانین اوخونماسی یاخشی اولار: «اللّٰهُمَّ اهْلَ الْكِبْرِیاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ اهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَروتِ وَ اهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اهْلَ التَّقْوىٰ وَ الْمَغْفِرَةِ اسْأَلُكَ بِحَقِّ هٰذا الْیَوْمِ الَّذِى جَعَلْتَهُ لِلْمُسلِمینَ عیداً وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ كَرٰامَةً وَ مَزیداً انْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْ تُدخِلَنى فی كُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ انْ تُخْرِجَنِى مِنْ كُلِّ سُوءٍ اخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً و آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوٰاتُكَ عَلَیْهِ وَ عَلیْهِمْ اللّٰهُمَّ إِنِّی اسْألُكَ خَیْرَ ما سَأَلَكَ بِهِ عِبٰادُكَ الصَّالِحُونَ وَ اعُوذُ بِكَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبٰادُكَ الْمُخْلَصُونَ»
شیعه فقیهلری‌نین فتواسینا اساساً ایلین ایكی گونونده اوروج توتماق حرامدیر: قربان بایرامی (ذی الحجه‌نین اونونجو گونو) فطر بایرامی (شوّالین بیرینجی گونو)
قربان بایرامی گئجه‌سی‌نین مهم عمل‌لریندن بیری‌ده امام حسینین (ع) زیارتی‌دیر.