مجموعه سایت پایلوت استحصال طلای زره شوران در سال ۱۳۸۲در ۲۷ كیلومتری شهرستان تكاب در جنوب استان آذربایجانغربی به منظور آزمایش خاك موجود،برآورد میزان طلا درخاك ،تاثیرموادآلاینده وشیمیایی حین استحصال طلا بروی محیط زیست منطقه ونحوه وفناوری تولیدوبه قطعیت رسیدن میزان طلای موجود درخاك زرخیز زره شوران زیرنظرسازمان گسترش ونوسازی صنایع معدنی ایران احداث شده است در حالی كه چندین سال از انجام واتمام این تحقیقات ومشخص شدن نتایج آن می گذرد، مسوولان شركت های فعال در این سایت آزمایشگاهی درسكوت كامل خبری وباسوء استفاده از عدم آگاهی ساكنین منطقه بادریافت مجوز از سازمان صنایع ومعادن وتغییركاربری این سایت از آن به عنوان كارخانه استحصال طلا استفاده می نمایند. این سایت فاقد تجهیزات ایمنی و سد باطله است و با این حال همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و این در شرایطی است كه كارخانه اصلی تولید طلا از خاك معدن زره شوران هم اكنون در مكان دیگری از منطقه در حال احداث است اما... *** طی سال های اخیر این برای چندمین بار است كه خبر نشت سیانور وآرسنیك از حوضچه پسآب سایت آزمایشگاهی استحصال طلای زره شوران تكاب در جنوب استان آذربایجانغربی به رودخانه های اطراف معدن طلای زره شوران، موجب تلف شدن هزاران قطعه ماهی ، انواع آبزیان وچندین قطعه پرنده در رودخانه های آلوده اطراف شده كه علاوه بر آلودگی شدید آب های سطحی وزیرزمینی تكاب از جمله تخریب وغیرقابل استفاده نمودن چشمه های درمانی آب سرد روستای یارعزیز در سیصد كیلومتری سایت پایلوت زره شوران،بوی تند بخارات موادسمی به ویژه سیانور وجیوه موجود در هوا موجب تخریب محیط زیست واكوسیستم طبیعی منطقه ونیز آزار واذیت ساكنین چندین روستای اطراف این سایت شده است كه به علت موقعیت جغرافیایی شهرستان تكاب در جنوبی ترین نقطه استان آذربایجانغربی،این آلودگی به منابع آب استان های آذربایجان غربی وشرقی نیز سرایت می كند.
آبی كه بوی مرگ می دهد نشت سیانور از پسآب تولید طلا در سایت آزمایشگاهی زره شوران تكاب موجب آلودگی گسترده رودخانه های اطراف این سایت از جمله رودخانه «قورودره»روستای یارعزیز ورودخانه های روستای شیرمرد در پایین دست این سایت شده كه آب این رودخانه به عنوان سرشاخه های اصلی وارد حوزه رودخانه ساروق تكاب می گردد. رودخانه ساروق در ۱۵ كیلومتری تكاب به سمت شهرستان شاهیندژ از سرشاخه های اصلی رودخانه زرینه رود میاندوآب واز شعب تامین آب سد شهید كاظمی بوكان به شمار می رود. رودخانه زرینه رود میاندوآب نیز از منابع تغذیه ای دریاچه ارومیه بوده وسد شهید كاظمی بوكان از منابع تامین آب شهر تبریز محسوب می گردد. با این وجود، شیوع آلودگی سیانور به رودخانه های محلی تكاب تهدید بسیار بزرگی برای سلامت آب استان آذربایجان شرقی وغربی است . خطری كه می توان آن را هم تراز وهم اندازه خشك شدن دریاچه ارومیه وسونامی نمك در منطقه دانست. رودخانه ساروق تكاب از سرشاخه ها ومنابع اصلی در حوزه آبریز استان آذربایجانغربی است .ارومیه وسایر شهرهای جنوبی این استان از مقاصد اصلی آب های سطحی تكاب به شمار می روند و هم اكنون نشت سیانور به رودخانه های جاری تكاب وتغییررنگ آب های سطحی وتلف شدن هزاران قطعه ماهی وآبزیان ،نگرانی گسترده ای در میان اهالی شهرستان تكاب و روستاهای اطراف سایت پایلوت زره شوران به وجود آورده است. این نگرانی زمانی عمیق وحادشده وزمینه های بروز بحران وحتی یك فاجعه زیست محیطی را به وجود می آورد كه بانگاهی به نقشه های حوزه های آبریز استان آذربایجانغربی متوجه گسترش وسرایت آلودگی منابع آب تكاب به سایر نقاط آذربایجان می شویم. نگرانی ای كه تاكنون نه تنها به اقدام جدی مسوولان ذیربط واطلاع رسانی لازم منجر نشده بلكه هر بار با اعلام نشت سیانور از سوی روستاییان منطقه به پلمپ چند روزه سایت آزمایشگاهی استحصال طلای زره شوران اكتفا شده و مسئله اصلی كه همان آلودگی جبران ناپذیر منابع آب های سطحی وزیر زمینی ونیز اراضی زراعی وتغییر اكوسیستم منطقه ونیز تاثیر روانی وجمعیتی بر روستاهای اطراف به محاق فراموشی سپرده شده است. پلمپ های بی اثر یكی از ساكنین روستای شیرمرد در ۲۷ كیلومتری شهرستان تكاب و دو كیلومتری سایت آزمایشگاهی تولید طلای زره شوران كه از مقاصد اصلی آلودگی سیانور است در مورد این آلودگی ها می گوید :پس استشمام بوی تند و البته آشنای سیانوردرروزهای ۲۸ و ۲۹ آبان ماه گذشته و به دنبال گسترش وتداوم این بوی نامطبوع ساكنین روستا با صدها قطعه ماهی تلف شده در رودخانه های روستا مواجه شدند كه نهایتا با رد گیری آبزیان گرفتارشده در دام سیانور منشا آلودگی به پشت سد باطله سایت پایلوت طلای زره شوران تكاب ختم گردید. روح اله ساربانی می افزاید: بلافاصله پس ازمشاهده این اتفاق ، مسئله را به مسوولین ذیربط تكاب اطلاع داده و اهالی روستاهای اطراف را از نشت سیانور وجلوگیری از مصرف آب رودخانه ها توسط احشام آگاه نمودیم. نشت ونفوذ گسترده ماده سمی سیانور از سایت آزمایشگاهی زره شوران تكاب منجر به تعطیلی و پلمپ چندین باره این سایت با حكم دادسرای عمومی و انقلاب تكاب گردید. وی یادآورمی شود: در آخرین مرحله از فعالیت خط تولید زره شوران،۵۰ درصد مواد جامد وارد فیلترپرس شده وبراثرفشار فیلترپرس آب حاوی سیانوردرچرخه تولید ازخاك گرفته شده و به حوضچه نامطمئن هدایت شده كه مواد سمی موجود در این حوضچه در گذر زمان از آن نفوذ كرده و وارد رودخانه های اطراف شده است. طلا، با ارزش تر از زندگی این سایت آزمایشگاهی بارها به علت نشت سیانور،توسط اداره محیط زیست تكاب پلمپ شده اما هربارپس از چند روز تعطیلی بدون رفع معایب ونواقص فنی وتجهیز به سد باطله وافزایش ایمنی در برابراستفاده از موادآلاینده به فعالیت تخریبی خود ادامه داده وبه تولید طلا با ضریب بالای آلودگی اقدام نموده است و مسوولان این سایت تنها بخاطر تولید طلاهیچ مسوولیتی در قبال آلودگی های به وجود آمده ومشكلات زیست محیطی بر عهده نمی گیرند. بنابر گزارش های رسیده از روستاهای اطراف زره شوران از روند بررسی نخستین نمونه های آب های آلوده در آزمایشگاه خانگی تیتر سیانور واملاح معدنی آب،میزان سیانور موجود در آب رودخانه های اطراف در روزهای گذشته به ۳۵ ppmرسیده كه این میزان سیانور منابع آب تكاب واستان آذربایجان غربی را گرفتار آلودگی شدید كرده است. البته به گفته شاهدان عینی این میزان آلودگی به علت سر ریز پسماند ومواد سمی از حوضچه باطله در روزهای بارانی به طرز بسیار خطرناكی آفزایش یافته است. یكی از شاهدان عینی دفع غیر اصولی مواد خطرناك سمی توسط سایت پایلوت زره شوران در این زمینه می گوید: در روزهای بارانی هفته های گذشته پساب سایت آزمایشگاهی زره شوران تكاب بصورت پالپی از سیانور با سرریز از حوضچه باطله غیراصولی وغیراستاندارد این سایت از شانه خاكی جاده وارد رودخانه های اطراف زره شوران شد. هادی حسینی تاكید می كند: پس از پر شدن وسرریز پساب باطله از حوضچه، مسوولان این سایت در اقدامی بسیار خطرناك بدون اینكه چاره ای برای اصلاح ویا تعبیه حوضچه ویا سد باطله بیاندیشند بارهاوبارها بصورت شبانه ومخفیانه بدون هیچ واسطه ای با استفاده از لوله های فاضلاب پالپ سیانور وآرسنیك رابطور مستقیم وارد رودخانه های اطراف نموده اند. پساب ها كجا می روند؟ مسئله اصلی كه فعالیت این كارخانه پرزیان راناموجه وپرحرف وحدیث می نماید این است كه این سایت با این همه سروصدا وتولید روزانه مقادیرقابل توجهی طلا فاقد سد باطله مجهز است و در حالیكه چنین كارخانه هایی می بایست دارای سد باطله اصولی باحداقل طول تاج ۱۲متر باشند سایت آزمایشگاهی تولیدطلای زره شوران دارای یك حوضچه غیر اصولی، غیراستاندارد، نفوذپذیر و غیرایزوله به ارتفاع حداكثر ۳ متر و حداقل ۴۰ سانتی متر است و بصورت كاملا آماتور ، غیر قابل اطمینان و كم حجم احداث شده كه البته به گفته كارگران شاغل در این كارخانه این حوضچه باطلا كه از آن به غلط به عنوان سد باطله نام برده می شود از سال ۱۳۸۹ پرشده وسرریز نموده است . یكی از پیمانكاران طرح استحصال طلای زره شوران كه از نزدیك با فعالیت این سایت آزمایشگاهی آشنا بوده، می گوید: این حوضچه یك بار درسال ۱۳۸۷ به علت غلظت مواد آلاینده وعدم استاندارد بودن آن آسیب دیده وحتی دچار شكستگی گردید وهزاران تن پالپ آلوده به انواع مواد سمی از جمله سیانیدسدیم(سیانور)، آرسنیك، آمونیاك، سودهای سوزآو رواسد سولفوریك وارد محوطه سایت، زمین های منطقه ورودخانه های اطراف شده است. قادر ساربانی با بیان اینكه این اتفاق موجب آلودگی كاركنان به سیانور نیز می شود ادامه می دهد: درحالی كه حوضچه باطله این سایت از دوسال قبل پر شده واین سایت برای فعالیت واستحصال طلا از خاك طلا، نیازمند مصرف ۳ متر مكعب آب در گردش میان خط تولید وحوضچه است ، باید از مسوولان كارخانه پرسید این میزان پسآب طی این مدت اگر وارد حوضچه پرشده نگردیده پس چگونه وبا چه مكانیزمی ودر كجا دفع وخارج شده است؟! لازم به توضیح است حوضچه و نه سد باطله سایت آزمایشگاهی تولید طلای زره شوران تكاب به علت كمبودفضا در مقیاس كوچكتر از طریق خاك برداری ودرست كردن خاك ریز غیراصولی تا ۱۵متر احداث شده كه سریعا پر می شودونیز در برابر بارندگی ورانش زمین بسیار آسیب پذیر است وپسآب مازاد راپس از خروج از فیلتر پرس به دلیل نبود فضای مناسب وامن با افزودن موادشیمیایی از جمله تیوسولفات وكلر باپایین آوردن غلظت سیانور به سمت رودخانه های تكاب هدایت می كنند. ساربانی می گوید: درسایت پایلوت استحصال طلای زره شوران تكاب آزمایش های مربوط به مكانیك ،تخلخل ونفوذپذیری خاك كه مورد تایید كارشناسان ومتخصصان امر باشد تاكنون انجام نشده و سیستم ،اعلام واندازه گیری سیانور كه نیاز اساسی كارخانه های تولید طلاست در این سایت نصب نشده است. مصرف روزانه ۴۰۰ كیلوگرم سیانور یكی از قدیمی ترین كاركنان این سایت در زمینه فعالیت های مبهم در این سایت می گوید: سایت پایلوت زره شوران حتی پس از دریافت مجوز تولید طلا تاسال ۹۰ باظرفیت روزانه ۸۰ تن خاك طلای زره شوران وصرف روزانه ۶۰كیلوگرم سیانور جهت جداسازی طلا فعالیت می كرد اما از سال ۹۱ با افزایش سه برابری ظرفیت خود ،این بار نه تنها خاك زره شوران را مورد استفاده قرار نمی دهد بلكه با وارد كردن روزانه ۲۴۰ تن خاك معدن طلای «ربط سردشت » به خط تولید همچنان تولید همزمان طلا وآلودگی زیست محیطی را چندین برابركرده است. محمد اولیایی ادامه می دهد: در حال حاضر با ظرفیت موجود این كارخانه ،روزانه ۴۰۰كیلوگرم سیانور در این سایت مصرف می شود. گفتنی است افزایش ظرفیت چرخه تولید واستحصال طلا ومیزان فاجعه آمیز مصرف سیانور درسایت پایلوت زره شوران تكاب در مقابل حوضچه های كم حجم وغیراستاندارد پسماند ومواد باطله سمی نمونه بارزی از بی توجهی گردانندگان این سایت به محیط زیست منطقه وسلامت شهروندان است. این كارگر قدیمی سایت زره شوران تاكید می كند: سایت پایلوت زره شوران پس از اینكه معدن طلای زره شوران تحت مالكیت سازمان توسعه مواد معدنی قرارگرفت، از استحصال طلا از خاك این معدن كه بزرگترین معدن طلای خاورمیانه با ۷ میلیون تن كانسنگ طلادار وذخیره تقریبی ۵۰ تن طلای خالص است منع گردید اما فعالیت خود را متوقف نكرد و با خرید خاك از معدن طلای «ربط» سردشت با عیار ۴ و نیم گرم در تن به تولید طلا ادامه داد. وی می گوید: از ابتدای فعالیت این سایت شركتی به نام «پارس كانی» در امر ساخت و ساز و شركت «حدادشیمی» در زمینه بهره برداری در این سایت حضور داشتند اما ازسال ۱۳۸۵ باتبدیل سایت آزمایشگاهی به كارخانه تولید طلا و تغییر نام و ایجاد شركتهای خصوصی جدید با همان اعضای قبلی تولیدطلادر این سایت ادامه یافت. وی تصریح كرد: شركت های فعال در این سایت شركت حدادشیمی را كه بصورت اصولی وعلمی فعالیت می كرد از گردونه خارج نموده وبا دور زدن قانون برای فرار از مالیات بارها اقدام به تاسیس شركت های جدید با اعضای ثابت قبلی نموده اند. وی گفت در این سایت روزانه بیش از یك كیلوگرم طلا وپنجاه كیلوگرم نقره تولید می شود. اولیایی یادآورشد :مسوولان شركت های فعال در سایت زره شوران پس از هربار پلمپ كارخانه به علت ایجاد آلودگی های زیست محیطی با استفاده از شگردهای گوناگون ازجمله تحت فشارقراردادن نهادهای ذیربط اجرایی از طریق اخراج كارگران خود وسوءاستفاده از مسئله ایجاد اشتغال وبكارگیری كارگران از ساكنین روستاهای منطقه پس از چندین هفته پلمپ مجددا به فعالیت خود ادامه می دهند. كارخانه تولید طلای زره شوران با اخراج كارگران اهرمی رادر دست داشته كه مسوولان نهادهای ذیربط را به بازگشایی مجدد متقاعد می كننداین درحالی است كه اوضاع كارگری این كارخانه نیز تعریفی نداشته وكارگران آن نه تنها در معرض انواع آلودگی ها قراردارندبلكه از هیچ گونه امنیت شغلی نیز برخوردارنبوده وتنها باقراردادهای سست ونامطمئن یك ماهه در این كارخانه مشغول به كار هستند وهربار با اخراج از محل كار چاره ای جز خانه نشینی ندارند.
+0 به یه ن
