آذربایجانلی‌لار پهلوی رژیمی‌نین بئلین سیندیردیلار !
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : تاریخ
+0 به یه ن
آذربایجانلی‌لار پهلوی رژیمی‌نین بئلین سیندیردیلار !
اسلامی انقلابین ظفر چالماسی‌نین ایل دؤنومو مناسبتینه، 1357-جی ایلینده انقلابین ظفری زمانیندا انقلابین اصلی شعارلاری‌نین خاطرلایاق.
انقلاب زمانی‌نین شعارلارینی تحقیق ائله‌ینده بو شعارلارین ظلم آلتیندا زارا گلمیش جماعتین و اونلارین رژیمدن اولان نفرتلریندن یارانماسی اورتایا چیخیر. بو شعارلار جماعتین اینانجلاری و اعتقادلارینی عکس ائتدیریدی.
انقلابین جاودانه و همیشه‌لیک شعارلاریندان بونلاری یادا سالماق اولار:
بیر قانا مین قان آلاجاخ کارگر – شاه سنی تختدن سالاجاخ کارگر
مین اوچ یوز اللی یئددی – شاه چمَداندا گئتدی
مین اوچ یوز اللی یئددی – رهبریمیز قئییتدی
مین اوچ یوز اللی یئددی – سلطنت الدن گئتدی
گر حکم ائله‌یه بو گون مراجع - بو شاه جنایتکارا راجع - جمعاً اله بیز اسلحه آللوخ - قولدور رضانون اوغلونو تختدن یئره ساللوخ - کارتر جانینا ولوله ساللوخ
ای ملت آزاده ایران- گر رهبریمیزدن اولسا فرمان - اولسوقدا گولـله‌یه نشانه- پیکار ائله‌روخ مسلّحانه
ای شاه خائن سن قاشدون گئتدون - ایرانیمیزی ویرانه ائتدون - اؤلدوردون سن جاوانلاری الله اکبر
سؤزون آخری بو کی، گئچمیشدن قالان شعارلاری یاد ائله‌مک چوخلو خاطره‌لری انسانین یادینا سالیر. ائله خاطره‌لر کی گله‌جک نسلین اؤیرنمه‌سینه گؤره یاددان چیخمامالی و تاریخ بویو یاشامالیدیلار.
12 بهمن، ناطق نوری‌نین خاطره‌لرینده
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : تاریخ
+0 به یه ن
12 بهمن، ناطق نوری‌نین خاطره‌لرینده
علی اکبر ناطق نوری امام خمینی‌نین (ره) وطنه قاییتماسی گونوندن اوخومالی خاطره‌سی وار. آشاغیدا اونون خلاصه‌سینی یازماغا چالیشمیشیق:
من ... سحر (1357 بهمن آیی‌نین 12) اؤز آبی پیکانیملا مین تختلی مریضخانانین قاباغینا گلدیم . . .مریضخانایا چیخان خیابانین کوچه‌لرینده بیرینده ماشینی پارک ائله‌دیم. هامی‌یا تای حاضرلانان اتوبوسلارلا طیاره میدانینا گئتدیم . . . طیاره میدانین باندیندان سالونا قدر امامی بیر بنز ایله گتیردیلر . . .آتیلیب تریبونو آلدیم و جماعتی امامین دانیشا بیلمه‌سی اوچون بلند گو ایله هدایت ائله‌دیم. . . امام بلیزرین قاباغیندا اوتوردو، احمد آغا دالیسیندا و رفیق دوست‌دا شوفر کیمی اونلارین یانیندا . . .من‌ده تئلسیز اولان توانیر جیپینه مینیب امامین ماشینینا طرف یوللاندیم . . .یول اوستو جمعیته دریا کی دالغالانیردی . . .
برنامه، امامین دانشگاها گلیب اورانین قاباغیندا دانیشماسی و سونرا یولونا دوام ائله‌مه‌سی ایدی. دانشگاها یاخینلاشاندا، دانیشماغین و سابق برنامه‌لرین امکانسیز اولدوغونو بیلدیلر. بونا گؤره برنامه قاریشدی . . . حقیقتاً دئسم بعضی جوانلارین طیاره میدنیندان بهشت زهرایا قدر اللری ماشینین دستگیره‌سینده قیشقیریردیلار، دوز اولاردی . . .
امام، ماشینین ایچینده جماعته ال ترپَدیب محبتینی گؤستریردی بو ایشله ده جماعت داها آرتیق تحریک اولوردو. رفیق دوست دئییر، امام، او آندا ماشیندان یئنمک ایستیردی آما من ماشینین مرکزی قیفیلینی وورموشدوم. امام نه قدر چالیشیردی قاپینی آچا بیلمیردی . . . جماعتین فشاری نتیجه‌سینده ماشین خراب اولموشدو استارت یئمیردی، قیزمیشدی . . . اصلاً عجیب سناریو ایدی. بیردن بیره بیر هلی‌کوپترین گلیب بیزیم یاخینلیغیمیزدا اوتورماسینی گؤردوک . . .ماشینین هلی‌کوپترله فاصله‌سی تقریباً 100 متر اولاردی. امام اولان ماشین، ایته‌له‌‌مکله شاید بیر ساعت یاریم هلی‌کوپتره چاتماسی چکدی . . . یاخشی گولَشَن اولان محمد [رضا] طالقانی، اوردایدی. اوردان قورتولماغا چوخ کؤمک اولدو. جالب بوراسی ایدی کی من بیلزرین اوستونده ایدیم و هلی‌کوپترین‌ده پروانه‌سی فیرلانیردی. اصلاً دقت ائله‌میردیم کی بیردن بیره پروانه باشیمی قوپاردار. هر حالدا بیر جورلوکله امامین ماشینی خلبان طرفیندن هلی‌کوپترین یانینا یئتیشدی. رفیق دوست قاپینی آچاندا یئدیگی ضربه نتیجه‌سینده حالدان گئتدی. اونو آپاردیلار . . .امام‌دا شاگرد طرفینده اوتورموشدو و یئننمزدی. اونون اوچون هلی‌کوپترین ایچینه آتیلیب امامین الیندن یاپیشیب، امامی فرمان دالیسیندان هلی‌کوپترین ایچینه چکدیم. دئدیم آغا باغیشلایین آیری چاره یوخدور. احمد آغا دا هلی‌کوپترین ایچینه آتیلدی . . . خلبان‌دا هوایی نیرودان سرگرد سیدین ایدی . . .خلاصه زحمت ایله هلی‌کوپتر اوچدو . .
نهایتده هلی‌کوپتر آچیق محوطه‌ده یئندی . . . امام جایگاهدا یئر آلدی . . .حضرت امام اؤز تاریخی چیخیشینی باشلادی. من‌ده عبا عمامه‌سیز جماعتی ساکتلشدیرمگه چالیشیردیم. احمد آغا امامین یانیندا عبا عمامه‌سیز اولدوغومون پیس اولدوغونو دئدی. دئدیم: «کیشی بو بلوه شوردا هاردان عبا عمامه تاپیم؟ . . .
امامین دانیشیغی قورتولاندا . . . بیز هلی‌کوپتره چاتمامیش هلی‌کوپتر قالخدی. نه قاباغا یول واریدی نه دالی‌یا . . .معروف قولا گؤره، جنگ مغلوبه اولموشدو. گوجو چوخ اولان او بیرینی توللوردو . . . امامین عمامه‌سی باشیندان دوشدو . . .بو حسّاس آنلاردا جماعتی ایته‌له‌مکدن بیلکلریم ایشدن دوشدو و امامین، آیاق آلتیندا دنیادان گئتمه‌سینه یقین ائله‌ییب مأیوسلوقلا قیشقیردیم: بوشلایین، امامی اؤلدوردوز. امامین نئجه تازادان جایگاها قاییتماسی ایندی‌یه قدر منه قارانلیقدیر . . .اؤزومو جایگاها یئتیردیم. گؤردوم امام اوتوروب و یورقونلوقدان عباسین باشینا چکیب و باشینی حالسیز آشاغی سالیب. شاید امام 20 دقیقه بو حالدا قالدی. نه ائده‌جگیمیزه معطل قالمیشدیق. اوردا ری شهری‌نین نفت شرکتینه مربوط بیر آمبولانس واریدی. آمبولانسین جایگاه قاباغینا گتیریلمه‌سینی ایسته‌دیم . . . احمد آغا امامین الیندن یاپیشیب آمبولانسا میندیلر. یئنه امامین عباسی ایلیشدی. عبانی چکیب دئدیم: آغا عبا ایسته‌میر. امامین عباسینی قولتوغوما ووروب شوفرین یانیندا اوتوروب دئدیم: «گئد». دئدی هارا؟ دئدیم بهشت زهرادان ائشیگه. ماشینین کؤمگینی ووردو و قبر داشلاری‌نین آلچاق اوجاسیندا یولا دوشدو. ماشین آژیر چکیردی و بلند گو ایله دئییردیم: قیراغا چکیلین، عالملرین بیری‌نین حالی قاریشیب اونو مریض خانایا چاتدیرمالی‌ییق. امامین آمبولانسدا اولدوغونو بیلسه ایدلر ماشینی تیکه تیکه ائلردیلر.
بهشت زهرادان چیخاندا، ماشینین بدنه‌سی نرده‌لره داشلارا دَیمکدن ازیلمیشدی. بیر آز تهرانا طرف گئتدیکدن سونرا هلی کوپتر اوستدن آمبولانسی گؤرموشدو و تماماً پالچیق اولان بیر فرعی‌یه یئندی . . . زحمت ایله امامی هلی‌کوپتره میندیردیک. گئده- گئده هارا گئتمگیمیزه معطل قالمیشدیق. احمد آغا جمارانا گئتمگیمیزی ایسته‌دی. جمارانین، داغا یاخین و آغاجلیق اولدوغو اوچون هلی‌کوپتر اوتورا بیلمزدی. خلبان قاییدیب ذوق ایله دئدی: آغا نیروی هوایی‌یا گئدک؟ دئدیم: «بیزین آری یوواسینا آپارماق ایستیرسن؟» . . . بیردن بیره سحر ماشینیمی مریض خانانین یاخینلیغیندا پارک ائله‌دیگیم، ذهنیمه گلدی. هله گؤیدن یئره یئنک، یئرده هارا گئده‌جگیمیز باره‌ده تصمیم توتاریق. خلبانا دئدیم: «سرگرد، مین تختلی بیمارستانا گئده بیلرسن؟» دئدی: «هر هاردا دئسن یئنه‌رم» . . . هلی‌کوپتر مریض‌خانا حیاطیندا یئندی . . . دکتر صدیقی آدیندا بیر طبیب دئدی: آغا منیم پژو ماشینیم وار، گتیریم؟» دئدیم گتیر. او ماشینی هلی‌کوپترین یانینا گتیردی. هلی‌کوپترین قاپیسین آچاندا پرستارلار و دکترلر امامی گؤرمک همان قیشقیرماغا باشلادیلار و اونلارین هجومو ایله بیزیم ایشیمیز قاریشدی. بیر خانیم امامین الینی چکیب آغلیردی. زحمت ایله خانیمی آییردیق. امام، احمد آغا و محمد [رضا] طالقانی ماشینا میندیلر. ماشین یولا دوشدو. من اؤزومو ماشینین سقفینه آتدیم. ماشین یئیین گئدیردی. دئدیم آغا بو جور یئیین گئتمه‌یین. احمد آغا یئرده قالدیغیمی ظن ائلیردی. دئدی: «ائ سنسن؟» دئدیم: «نه فکر ائلیرسن من کی بوشلامارام». شوفر ماشینی ساخلادی من‌ده میندیم.
بیر مدت سونرا، سحر ماشینی ساخلادیغیم کوچه‌یه چاتدیق. دکتردن عذر ایسته‌ییب تشکر ائله‌دیک. امامی پیکان ماشینیما میندیردیم. داها اؤزوم شوفر ایدیم و احمد آغا دا یانیمدا اوتورموشدو. اوچ نفره تهران خیابانلاریندا یولا دوشدوق. خیابانلار بوم بوش ایدی. هامی بهشت زهرادا امامی آختاریردی؛ آما امام، پیکان ایچینده تهرانین خلوت خیابانلاریندایدی. احمد آغا جمارانا گئتمگیمیزی ایسته‌دی. امام بویوردو یوخ. عرض ائله‌دیم آغا گئدک بیزیم ائومیزه. بویوردو یوخ. سوروشدوق پس هارا گئدک. امام بویوردو جناب کشاورزین ائوینه. من قاباقلار بو عایله‌یه بیر منبر گئتمیشدیم و اونلارین امامین قوهوملاریندان اولدوقلاری معروف ایدی. ائولری‌نین آدرسی یوخوموز ایدی . . .
نهایتده سوروشا سوروشا، اندیشه خیابانیندا جناب کشاورزین ائوی قاباغینا چاتدیق . . .قاپینی دؤیدوک. قاپینی قوجا بیر آرواد آچدی. قوجا آرواد آز قالیردی سکته ائله‌سین، یوخودا و یا آییقلیقدا اولدوغونا اینانمیردی. قضیه‌نین نه اولدوغونو بیلمیردی. ائوه گیردیک. امام آشپزخانایا گئدیب بوتون قوهوملارین حالینی سوروشدو. امامین گؤزلری‌نین آلتی یورقونلوقدان گؤوَرمیشدی.
بیز، گون اورتا و ایکینجی نمازی اماملا جماعتله قیلدیق. قوجا آرواد ساده بیر یئمک گتیردی . . . جالب ایدی بوتون علما و استقبال کمیته‌سی امامی ایتیرمیشدیلر و امامین هلی‌کوپتر ایله هارا آپاریلدیغینا نگران ایدیلر. آغانی رژیم آپارماسیندان قورخوردولار. بو نهضت آزادی‌لیلار [بختار] دولتی طریقی ایله سوراقلاشمیشدیلار. ساواک مین تختلی مریض‌خانا و نقره‌ای بیر پژویا مینمه‌سیندن خبرلی اولدوقلاری و سونرا ایزلرینی ایتیردیکلرینی دئمیشدی. ساواکین دا بیزیم ایزیمیزی ایتیرمه‌سی عجیب ایدی. بونا گؤره احمد آغا استقبال کمیته‌سینه زنگ ووردو . . .یادیمدان چیخماز، امامین رحلتیندن سونرا مرحوم حاج احمد آغا منه دئدی: جناب ناطق، سیز امامین گلدیگینده ده اونلارلا بیرلیکده ایدیز و ازدحام ایچینده باشیزدان عمامه دوشدو، امامین رحلتی و دفنینده ده حاضر ایدیز و بوردا دا عمامه‌ز باشیزدان دوشدو.
منبع: حجت الاسلام والمسلمین ناطق نوری‌نین خاطره‌لری، ج 1، مرتضی میردارین چالیشماسی ایله. ایکینجی چاپ، تهران اسلامی انقلاب سندلر مرکزی، 1384، ص 153- 161
قاجار دؤرونده آمار
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : تاریخ
+0 به یه ن
قاجار دؤرونده آمار
اؤلکه‌میزده بیرینجی آماری 1275 هجری قمری ایلینده مرحوم ناصرالدین شاه زمانی و میرزا آقاخان نوری‌نین صدر اعظملیق دؤره‌سینده اولدو. او آماردا، تهران شهری‌نین ائولری و بنالاری ساییلمیشدی.
دئیه‌سن همان ایل، وزارت طرفیندن جمعیتین سایی و اقتصادی دورومو باره‌ده آمار توتماق و جمعیت ساییسی، مسکن و جماعیتن گلیر میزانی‌نین بللی اولماسی اوچون، ایالتلرین حاکملرینه ده دستورالعمل وئریلمیشدی، آما فنی مشکل‌لره گؤره بو دستور اجرا اولونمادی. نهایتده میرزه عبدالغفار نجم‌الدوله‌نین واسطه‌سی ایله، تهرانین جمعیتینی تازا مئتودلارلا، تهران شهرینی بئش یئره بؤلمکله، 55 گون عرضینده ساییلدی و «دارالخلافه‌نین نفوس تشخیصی» آدیندا رساله‌ده یاییلدی. بو آمار توتمادا، تهران شهری بئش محله‌یه بؤلوندو: ارگ، عودلاجان، چال‌میدان، سنگلج و بازار. شهرین ائشیگینده‌کی محله‌لره ده بیر طبقه‌ده یئر وئریلمیشدی. بو آمارا اساساً تهران جمعیتی 1286 هجری قمری ایلینده 155736 نفردن آرتیق ایدی. بو سایی‌نین 147256 نفر غیر نظامی و 8480 نفر نظامی ایدیلر. بو آمارا اساساً، شهر جمعیتی‌نین یوزده 27-سی اون بئش یاشدان کئچیک ایدی.
تهران جمعیتی‌نین ایکینجی ساییلماسی، 1301 هجری قمری ایلینده اولدو. بو ساییلمادا دا تهران شهری همان بئش یئره بؤلونموشدو. مرحوم مظفرالدین شاهین دؤردونجو سلطنت ایلینده یعنی 1317-ده ده تهران بنالاری‌نین آماری توتولدو. بو آمار درویش حسن اخضر علیشاهین واسطه‌سی ایله حیاتا کئچیریلدی.
1336 هجری قمری ایلینده، دوغوم، اؤلوم، ائولنمه و بوشانمالارین ثبتی اوچون، ثبت احوال اداره‌سی تأسیس اولدو.
اؤلكه‌میزه مظفرالدین شاهین واسطه‌سی ایله ماشینین گلمه‌سی
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : تاریخ
+0 به یه ن
اؤلكه‌میزه مظفرالدین شاهین واسطه‌سی ایله ماشینین گلمه‌سی
ایران محروسه مملكتلرینه داخل اولان ایلك ماشینلار، مظفرالدین شاهین امری ایله 1280-جی ایلینده بلژیكین بروكسلیندن آلیندی. بو ماشینلار داش كؤمورله ایشلیردیلر. سونرالار فرانسه‌دن ده ایكی رنو ماشینی آلیندی آما اونلارین عاقبتی قاباقكی ماشینلارا تای خوش اولمادی. اونلار روسیه و خزر یولو ایله اؤلكه‌میزه داخل اولدو آما اونلارین بیری انزلی-تهران یولوندا خراب اولوب فقط بیری ساغ سالم تهرانا یئتیشدی.
مظفرالدین شاهدان سونرا محمد علی شاه دا اؤلكه‌میزه ماشین گتیردی. بیر گون او فایتونلا بیر یئره گئده‌جگیدی كی بیر توطئه‌دن خبردار اولور و فایتون عوضینه ماشینلا گئدیر. یولدا یعنی مسعودیه عمارتین قاباغیندا اونون فایتونونا ال بومبی آتیرلار آما شاهین اوندا اولمادیغی اوچون اونا بیر اتفاق دوشمور.
ایراندا قمری تاریخی‌نین گونش تاریخینه تبدیل اولونماسی
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : تاریخ
+0 به یه ن
ایراندا قمری تاریخی‌نین گونش تاریخینه تبدیل اولونماسی
1298 هجری شمسی ایلی‌نین اسفند آیی‌نین ایكیسینده اؤلكه‌میزین بیرینجی هجری شمسی تاریخی تنظیم اولوندو و اوندان سونرا گونش تاریخی قمری تاریخی‌نین یئرینی توتدو. اونونلا بئله بو دَییشمه‌نین اجرا اولونماسی بئش ایل زمان آپاردی.تقویمین قمری ایلیندن گونش ایلینه دَییشمگی ایله عینی زماندا آیلارین آدلاری‌دا دَییشدی. قدیم دؤرلردن او گونه‌جن اؤلكه‌میزین تقویمینده ایلین اون ایكی آیی؛ «حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، جدی» آدلانسا دا او گوندن سونرا بو آدلار؛ فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور، مهر، آبان، آذر، دی، بهمن، اسفند آدلاری ایله عوض اولوندو.
بو طرحی او گونون ملی مجلیسینه ارائه ائدن، طهران وكیلی میرزا عبدالحسین خان وحیدالملك ایدی.
وحید الملك اؤز طرحینده یازیب:
دولت اداره‌لری محاسبه‌لری بورجلار اساسیندا (اویغور تاریخی اساسیندا) اولدوغو و دولتین بوتون رسمی ایشله‌ینلری‌ده معامله‌لرینی و حقوقلارینی‌دا همان نسق ایله جاری ائله‌دیكلری و غیر رسمی اداره‌لر و عموم جماعتین قمری آیلاردان استفاده ائتمكلرینه گؤره، چوخلو اختلافلار یارانیر و دولت ایشله‌ینلری‌نین ضررینه قورتولور. بو اختلافین آرادان گئتمه‌سینه گؤره آشاغیداكی طرحی، قانونی طرح یولو ایله مقدس مجلسه تكلیف ائدیرم:
1. ایللیك معامله‌لرده هر ایلین باشلانیشی حمل بورجوندان حسابلاناجاق.
2. بوتون آیلیق معامله‌لر بورجلار اساسیندا حسابلاناجاق.
توضیح: معامله‌لردن منظور اجاره، استجاره، اجرت، فحله‌لرین مزدی، ایشله‌ینلر، تجاری خدمتلر، صرافیلر و سایر كیمی اونلاردا مبلغ قید اولان قراردادلاردیر.
3. بیرینجی و ایكینجی مادّه‌لر 1328-جی ایلین حمل آیی‌نین اوّلیندن بوتون «ایران محروسه مملكتلری»نده اجرا اولوناجاق».
مجلس بو طرحه بئله جواب وئردی:
ملی شورا مجلسی/1328-جی ایلین صفر آیی‌نین 12-سی. مبتكرات اداره‌سیندن مجلس ریاستی اداره‌سینه،مبتكرات كمسیونونون آقای وحیدالملكون طرحینه گؤره راپورتو، مبتكرات كمیته‌سی‌نین 1328-جی ایلی‌نین بئشینده‌كی صورت جلسه‌سینه موافق اولاراق.
جناب وحیدالملكون، بوتون عمومی مشترك مبادله‌لر و معامله‌لرین تاریخ ثبتی و قمری تاریخیندن شمسی و بورجی تاریخینه دَییشمه‌سینه گؤره طرحی مذاكره اولوندو. او طرح اساساً دقّته لایق طرح اولسا دا عموم جماعتین آراسیندا جریان تاپماسی اوچون، عجالتاً بیر سئری اشكال‌لارلا اوزلشه‌جك. بونا گؤره كمسیون درین ملاحظه‌لره اساساً بو طرحین اجراسی اوچون اظهار عقیده‌سینی مسكوت قویور و اونون عمومی اجراسینی آیری بیر زمانا موكول ائلیر. آما بوتون دولتی دایره‌لرده اجرا اولونماسینی لازم بیلیر. –لسان الحكما».