din xadimi دین خادمی

دونیانین ان اوزون و ان قیسا ساواشلاری

ساواش او قدر اوزاندی كی فرانسه و انگلیس هر بیری 5 پادیشاه دگیشدی و نئچه ایللردن سونرا دو دؤیوشده فرانسه پیروز اولدو. دونیا تاریخینده ان قیسا جنگ انگلیس و زنگبار آراسیندا اولدو كی دئییله‌نه‌ گؤره 38 دن 45 دقیقه‌یه ‌قدر چكدی و بریتانیا اؤز ایمكاناتی و بعضی زنگبارلیلارین خیانتیندن فایدا آپاریب بو آفریقا اؤلكه‌سینه سولطه تاپدی. بو گونه‌ قدر دونیا تاریخینده ان اوزون مودّتلی ساواش, مجموعه ساواشلاردیر كی یوز ایللیك ساواشلارا مشهوردولار. بو ساواشلار انگلیستان و فرانسه آراسیندا اولدو و 1337-جی ایلدن باشلاییب 1453-جو ایلینده قورتولدو. بو شاواش او قدر اوزونا چكدی كی دؤیوش زمانی بویوندا فرانسه 5 پادیشاه و انگلستان 5 پادیشاه اؤزونه گؤردو. اونلارین هر بیری بعضی یئرلرده ظفر قازاندیلار و یا شیكست یئییردیلر و نهایتده نئچه ایللردن سونرا فرانسه بو ساواشدا اوستونلوك قازاندی.

شیخ الرئیس ابن سینا*Şeyx əlreyis ibni sina

ابن سینایا معروف اولان شیخ الرئیس، حجة الحق، شرف الملك، امام الحكماء، ابو علی حسین بن عبدالله بن سینا (1037-  980 میلادی) ایسلام دونیاسی‌نین اَن بؤیوك مشایی فیلسوفی و طبیبی‌ایدی. شیخ الرئیس كی اؤزو دگرلی اینسانیدی, 18 یاشیندا بلخ شهریندن همدانا گلدی. اونون كیتابلاری بونلاردان عیبارتدیر: شفا كیتابی كی تاریخ بویو ارزیشلی فلسفه كیتابلاریندان ساییلیر. هابئله اشارات و قانون كیتابی كی طبابت زمینه‌سینده‌دیر. 1100 ایل بوندان قاباق او همدان شهری‌نین بیر گوشه‌سینده اوتوروب قانون كیتابین یازدی و ناخوشلوقلاری موعالیجه‌لری‌ایله بیرلیكده توضیح وئردی. او معده مسأله‌سینه چاتاندا یازیر: اینسانین معده‌سی‌نین 10 جور دردی وار كی اون‌بیرینیجی‌سی هله تاپیلماییب! ابن‌سینانین موفقیت رمزی البته كی ابن سینانین بئینی بیزمكیندن آغیر دئییلدی. او دا معمولی بیر اینسان ایدی و بیزیمله فرقی بو ایدی كی عقلیندن ایستیفاده ائله‌دی. ابن سینانین, قودرتلی خطیب و اخلاق اوستادی نظام‌العلماء ایله گؤروشمه‌سی جالیبدی: نظام‌العلماء كی ادبسیز و پخیل بیریسی‌ایدی. بونونلا بئله كی ساوادلیدی و جامیعه‌ده یاخشی علمی موقعیتی واریدی, آما ابن سینایا دؤزه بیلمیردی. او اؤز علمی قودرتیندن ایستیفاده ائدیب ابن سینانین كافیرلیگینه حؤكم وئردی. ابن سینا كی بؤیوك فیلسوفیدی نظام العلماءنین جوابیندا بئله یازیر: منیم كیمی‌نین كافیرلیك حؤكمونو وئرمك بئله آسان ایش دئییل, چونكی منیم ایمانیمدان قَوی ایمان یوخدور. دونیادا منه تای تكجه من وارام و اگر من‌ده كافیر اولسام یئر اوزونده موسلمان اولماز !   Şeyx əlreyis ibni sina ibni sinaya məruf olan şeyx əlreyəs, hoccətolhəq, şərəfəlmolk, imaməlhokəma, əbü əli hüseyn bin abdullah ibni sina (1037-980 miladi) islam dünyasının aən böyük məşayı fılsufı və həkimidi. Şeyx əlreyəs ki özü dəyərli insanıdı, 18 yaşında bəlx şəhərindən həmədana gəldi. Onun kitabları bunlardan ibarətdir: şəfa kitabı ki tarix boyu ərzişli fəlsəfə kitablarından sayılır. Habelə eşarat və qanun kitabı ki təbabt zəminəsindədir. 1100 il bundan qabaq o həmədan şəhərinin bir küncündə oturub qanun kitabın yazdı və xəstəlikləri müalıcəlri ilə birlikdə izah etdi. O mədə məsələsinə çatanda yazır: insanın mədəsinin 10 cür dərdi var ki onbirinicisi hələ tapılmayıb! Ibn sinanın müvvəfəqiyyət rəmzi əlbətə ki ibn sinanın beyni bizmkindən ağır deyildi. O da normal bir insan idi və bizimlə fərqi bu idi ki aqlindan istifadə elədi. ibn sinanın, qüdərtli xətib və əxlaq ustadı nezamol oləma ilə görüşməsi calibdir: nezamol oləma ki ədəbsiz və pəxil birisi idı. Bununla belə ki savadlı idi və ictamiyyətdə yaxşı elmi mövqeiyyəti varidi, amma ibn sinaya dözə bilmirdi. O öz elmi qüdərtindən istifadə edib ibn sinanın kafirliyinə hökm verdi. ibni sina ki böyük filsuf idi nezamol oləmanın cavabında belə yazır: mənim kiminin kafirlik hökmünü vermək belə asan iş deyil, çünki mənim imanımdan güclü iman yoxdur. Dünyada mənə tay təkəcə mən varam və əgər məndə kafir olsam yer üzundə müsəlman olmaz !

اؤلكه‌نین تایسیز تاریخی مسجیدی میلّی ثبت اولور* Ölkənin taysız tarixi məscidi milli səbt olur

اؤلكه‌نین اَن بؤیوك داش مسجیدی‌, پیلّه‌لی عنصرود كندینده شرقی آذربایجان ال ایشلری, فرهنگی میراث و توریزم ایداره‌سی‌نین رئیسی عنصرود كندی‌نین مسجیدینه, میلّی اثرلر سیراسیندا ثبت ائله‌مك اوچون پرونده دوزلتمكدن خبر وئردی. فارسین اسكودان وئردیگی معلوماتا گؤره, تراب محمدی بو كندین مسجیدیندن گؤروش ائلیه‌نده دئدی: پیلّه‌لی عنصرود كندی‌نین مسجیدی‌نین مساحتی كندیوان مسجیدیندن داها چوخدور و اؤلكه‌میزین ان بؤیوك داش مسجیدی ساییلیر. او بو مسجیدین مساحتینی 500 متر موربع اعلام ائله‌دی و آرتیردی: دوزدور كی ایش بیلنلر بو مسجیدین تاریخینی ائلخانلی‌لارا چاتدیریرلار, آما بو بینانین معمارلیغی و داش یونمالاری بئله گؤرسه‌دیر كی اونون قیدمتی 1500 ایل اولسون. محمدی بونو دئمكله كی مسجیدین گیریشی ائله دوزلیب كی اونون اوّلدن مسجید اولماسی بعید نظره گلیر, آرتیردی: شَواهیدین گؤرستدیگینه گؤره عنصرودون داش مسجیدی بوندان قاباق موقدس یئر ایدی كی ایسلامدان سونرا مسجید عنوانیندا ایستیفاده اولوب. اوستانین فرهنگی تاریخی اثرلر ثبت شوراسی‌نین رئیسی بو مسجیدین خصوصیتلرینه ایشاره ائدیب دئدی: بینانین كیراندان اولماسی باعیث اولوب كی مسجید ان آز ایمكانلارلا قیشدا ایستی و یایدا سرین اولسون. او دئدی: مسجیدین خانیملار و آقالار اوچون ایكی آیری قاپیسی, ائلخانلی محرابی و مؤهور, سجاده و چرشاب قویماغا مخصوص یئری وار.

اؤلكه‌نین تایسیز تاریخی مسجیدی میلّی ثبت اولور* Ölkənin taysız tarixi məscidi milli səbt olur

اؤلكه‌نین اَن بؤیوك داش مسجیدی‌, پیلّه‌لی عنصرود كندینده شرقی آذربایجان ال ایشلری, فرهنگی میراث و توریزم ایداره‌سی‌نین رئیسی عنصرود كندی‌نین مسجیدینه, میلّی اثرلر سیراسیندا ثبت ائله‌مك اوچون پرونده دوزلتمكدن خبر وئردی. فارسین اسكودان وئردیگی معلوماتا گؤره, تراب محمدی بو كندین مسجیدیندن گؤروش ائلیه‌نده دئدی: پیلّه‌لی عنصرود كندی‌نین مسجیدی‌نین مساحتی كندیوان مسجیدیندن داها چوخدور و اؤلكه‌میزین ان بؤیوك داش مسجیدی ساییلیر. او بو مسجیدین مساحتینی 500 متر موربع اعلام ائله‌دی و آرتیردی: دوزدور كی ایش بیلنلر بو مسجیدین تاریخینی ائلخانلی‌لارا چاتدیریرلار, آما بو بینانین معمارلیغی و داش یونمالاری بئله گؤرسه‌دیر كی اونون قیدمتی 1500 ایل اولسون. محمدی بونو دئمكله كی مسجیدین گیریشی ائله دوزلیب كی اونون اوّلدن مسجید اولماسی بعید نظره گلیر, آرتیردی: شَواهیدین گؤرستدیگینه گؤره عنصرودون داش مسجیدی بوندان قاباق موقدس یئر ایدی كی ایسلامدان سونرا مسجید عنوانیندا ایستیفاده اولوب. اوستانین فرهنگی تاریخی اثرلر ثبت شوراسی‌نین رئیسی بو مسجیدین خصوصیتلرینه ایشاره ائدیب دئدی: بینانین كیراندان اولماسی باعیث اولوب كی مسجید ان آز ایمكانلارلا قیشدا ایستی و یایدا سرین اولسون. او دئدی: مسجیدین خانیملار و آقالار اوچون ایكی آیری قاپیسی, ائلخانلی محرابی و مؤهور, سجاده و چرشاب قویماغا مخصوص یئری وار.

	دونیانین ان قدیمی ساخسی‌سی چینده تاپیلدی*Dünyanın ən qədimi saxsısı çində tapıldı
باستان‌شیناسلار اعلام ائله‌دیلر كی چینین جیانگژی اوستانیندا ان قدیمی ساخسینی تاپیبلار. اتریش خبرگوزاریسی تخصوصی ساینس مجله‌سیندن وئردیگی معلوماتا گؤره, بو بین‌المیللی تحقیق تیمی ائلیه بیلیب چینده بیر ماغارادا دونیانین ان قدیمی ساخسی‌سین كی 20 مین ایل عؤمرو وار, سینیق شكیلده تاپسین. بو قطعه‌نین عؤمرو قاباقجادان تاپیلمیش سرامیك پارچاسیندان 2-3 مین ایل داها چوخدور. بو كشف بونو گؤرسه‌دیر كی موجود تصوّره گؤره ساخسی دوزلتمك, اكینچیلیكله بیرلیكده 10 مین قاباقدان باشلاماییب بلكه اوندان قاباقجادان‌دا واریدی. چوخلو نیشانه‌لر وار كی بوزلاق دؤورونون آداملاری موختلیف یوللارلا چالیشیبلار كی قیتلیغا دوشن یئمكلری داها یاخشی ذخیره ائله‌سیلر.