حیاتیمیزی بیز اؤزوموز دوزلدیریك * نحن من نصنع الحیاة
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : حكایه لر
+0 به یه ن
حیاتیمیزی بیز اؤزوموز دوزلدیریك * نحن من نصنع الحیاة
بیرروح عالیمی، ایكی قارداشین ناغیلینی نقل ائلیر كی فاسید بیر موحیطده بؤیوموشدولر؛ آتالاری مؤعتاد و پیس اخلاقی اولان بیر كیشی‌ایدی. هر گئت-گلینده اونلاری دیل پوزوقلوغو و و عصاسی ایله اذیت ائدردی. او گونه‌جن كی بیر اوغرولوق جریانیندا موتّهم اولور و اؤلونجه حبسه محكوم اولور.
لاكین حیرت‌آمیز نوكته بوردایدی كی اونون اوغلانلاری‌نین بیری اعتیاددا و پیس اخلاقلی‌لیقدا آتاسی‌نین یولونو داوام ائدیر و عجیب دئییلدی كی آتاسی‌نین عاقیبتینه دوچار اولا. پس بیر اوغرولوق جریانیندا حبسه محكوم اولور.
او بیری اوغلان مدرسه‌لرین بیرینه یازیلیر و آخشاملار اوچون بیر ایش آختاریر. هم ایشله‌ییر و هم اوخویور و نهایت مشهور بیر طبیب اولور. جماعت اونا اوز گتیریر؛ علمی‌نین چوخلوغونا و اخلاقی‌نین گؤزللیگینه گؤره.
روح عالیمی بو حیرت‌آمیز مسأله‌نین قارشی‌سیندا بو سوآللا قالمیشدی: موحیطین بیر اولماسینا رغماً؛ نه باعیث اولدو كی اوغوللارین بیری اعتیاد و مسئولیّتسیز حیاتا چكیلدی و او بیری علم و چوخ چالیشماغا طرف گئتدی.
سوآلی‌نین جوابینی هئچ جوره تاپانمادی و گئتدی زینداندا كی اوغولون یانینا و اوندان بیر سوآل سوروشدو. «سن نیه ایندی زیندانداسان؟»
اوغلان اونا جواب وئردی: «هر كیم منیم حیاتیمی یاشاسایدی، بو یولو سئچمكدن باشقا آیری چاره‌سی یوخ ایدی. عالیم، طبیب قارداشین یانینا گئدیب همَن سوآلی سوروشاندا، طبیب اونا جواب وئردی: «هر كیم منیم حیاتیمی یاشاسایدی و من گؤردویومو گؤرسه‌ایدی من ائله‌دیگیمدن باشقا آیری چاره‌سی اولمازدی !»
درس: ناغیلدان بو درسی آلیریق كی یاشادیغیمیز حیاتی دوزلدن بیز اؤزوموزوك. یالنیز ایجتیماعی شراییط، ایقتیصادی دوروم و یاشام موحیطی دئییل كی بیزده اثر قویورلار. اونلار بعضاً گوجلو اولسالار دا.
******
بیر اینسانین نئجه تربیت تاپماسیندا موحیطین و اینسانین اؤزونون موهیم و اؤنملی نقشلری وار. یالنیز موحیط بوتونلوكده تمیز و كامیل اولدوغو زمان، قویدوغو تأثیر یوزده یوز اولار و شخصین اؤزونو چاشماغا و مونحریف اولماغا ایمكان وئرمز. البته بئله موحیط تكجه اوتوپیالاردا گئرچكلشه بیلر و اینسانی بیر توپلومدا ایمكانسیزدیر.
واقعی حیاتدا، موحیط ضعیف اینسانلاری باسار و مغلوب ائدر آما گوجلو اینسانلارین قارشی‌سینی آلا بیلمز. اوخدوغوموز ناغیلداكی كیمی كی روحو یوكسك و گوجلو اولان قارداش، موحیطه غالیب اولور و روحو آلچاق و ضعیف اولان قارداش موحیطه یئنیلیر.
نحن من نصنع الحیاة
حكى أحد علماء النفس قصة أخوین نشآ فی بیئة فاسدة ؛ فأبوهما رجل مدمن سیئ الخلق، یضرب أمهم ، و یعتدی علیهم بسلاقة لسانه و عصاه فی ذهابه و إیابه ، إلى أن اتهم ذات یوم فی قضیة سرقة أودع بسببها السجن إلى أن مات .
لكن المحیر أن أحد أبناء هذا الرجل صار على درب أبیه، فی إدمانه ، و سوء خُلقه ، و لم یكن عجیباً أن ینال نهایة كنهایة أبیه، فأودع السجن فی قضیة سرقة ، والابن الآخر قدّم أوراقه فی إحدى المدارس ، و بحث له عن عمل مسائی ، فكان یعمل و یدرس إلى أن صار طبیباً مشهوراً، یقصده الناس ؛ لعلمه الغزیر ، و خُلقه الجم .
توقف عالم النفس أمام هذا المشهد المحیر متسائلاً: بالرغم من أن التنشئة واحدة ؛ فما الذی ذهب بأحد الأبناء فی طریق الإدمان و حیاة الاستهتار ، و بالآخر ی طریق العلم ، العمل الجاد .
و لم یجد بداً من أن یحمل أسئلته ، ویذهب إلى الابن الذی فی السجن ، و یسأله سؤالاً واحداً ، وهو ( لماذا ؟ ) ، لماذا انت فی السجن الآن ؟
قال له الابن : لو عاش أی شخص عیشتی ، لما كان له أن یرتاد إلا هذا الطریق ، و عندما ذهب العالم إلى أخیه الطبیب ، و سأله نفس السؤال ، قال له الطبیب : لو عاش أی شخص عیشتی ، و رأى ما رأیت لما كان له أن یفعل إلا كما فعلت !
* العبرة من القصة أننا نحن من نصنع الحیاة التی نحیاها ، لیست فقط الظروف الاجتماعیة ، و لا الأحوال الاقتصادیة ، و لا التنشئة البیئیة ، بالرغم من قوتها أحیاناً .
بیلیردیم گله‌جكسن . . * Geleceğini biliyordum…
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : حكایه لر
+0 به یه ن
بیلیردیم گله‌جكسن . . * Geleceğini biliyordum…
ساواشین اَن قانلی گونلریندن بیریدی. عسكر، اَن یاخشی دوستون بیر آز قاباقلیقدا، قانلار ایچینده یئره دوشتوگونو گؤردو.
دوشمن آتشی ائله یاغیردی كی اینسان باشینی بیر ثانبه‌لیك سنگردن ائشیگه چیخاردا بیلمیردی.
ایسته‌دی سنگرین ائشیگینه یوگورسون كی بیر آیری یولداشی قولوندان یاپیشیب ایچری چكدی.
- «دلی اولوبسان؟ گئتمگه دَگَرمی هئچ؟ باخ گؤر، دلیك-دئشیك اولوب. چوخ احتیمالا اؤلوبدو. آرتیق اونون اوچون بیر ایش گؤرمك اولماز. فایداسیز یئره اؤز جانینی خطره سالما».
آما عسكر اونون سؤزونه باخمادی و اؤزونو سنگردن ائشیگه آتدی. اینانیلماز بیر مؤعجوزه باش وئردی و عسكر او قورخونج آتشین ایچینده دوستونا چاتدی.
اونو بئلینه آلیب قاچا-قاچا گئری قاییتدی. بیرلیكده سنگره دیغیرلاندیلار. آما جسور عسكر دوستونو قورتارانمامیشدی. سنگرده‌كی او بیری دوستو دئدی:
- «سنه دَگمَز دئمیشدیم. جانیوی فایداسیز یئره خطره سالدین».
گؤزلری دولاراق: «دَگدی.. دَگدی . . .» دئدی.
- «نئجه دَگدی؟ بو آدام اؤلوب. گؤرمورسن؟»
- «یئنه‌ده دَگدی. چونكی یانینا چاتاندا هله دیری ایدی. اونون سون سؤزلرینی ائشیتمك منیم اوچون دونیالارا دگر». و هیچقیرا-هیچقیرا دوستونون سون سؤزلرینی تكرارلادی:
- «بیلیردیم گله‌جكسن . . .بیلیردیم گله‌جكسن . . .»
درس: ایطمینان وئرمك موهیمدیر. ایطمینان ائله‌مك موهیمدیر. اولان ایطمینانی بوشا چیخارماماق داها دا موهیمدیر».
Geleceğini biliyordum…
Savaşın en kanlı günlerinden biriydi. Asker, en iyi arkadaşının az ilerde kanlar içinde yere düştüğünü gördü.
İnsanın başını bir saniye bile siperin üzerinde tutamayacağı ateş yağmuru altındaydılar.
Tam siperden dışarı doğru bir hamle yapacağı sırada, başka bir arkadaşı onu omzundan tutarak tekrar içeri çekti,
-Delirdin mi sen? Gitmeye değer mi? Baksana delik deşik olmuş. Büyük bir ihtimalle ölmüştür.
Artık onun için yapabileceğin bir şey yok. Boşuna kendi hayatını tehlikeye atma.
Fakat asker onu dinlemedi ve kendisini siperden dışarıya attı. İnanılması güç bir mucize gerçekleşti, asker o korkunç ateş yağmuru altında arkadaşına ulaştı.
Onu sırtına aldı ve koşa koşa geri döndü. Birlikte siperin içine yuvarlandılar. Fakat cesur asker yaralı arkadaşını kurtaramamıştı. Siperdeki diğer arkadaşı;
! -Sana değmez demiştim. Hayatını boşu boşuna tehlikeye attın.
-Değdi, dedi, gözleri dolarak, -değdi…
-Nasıl değdi? Bu adam ölmüş görmüyor musun?
-Yine de değdi. Çünkü yanına ulaştığımda henüz sağdı. Onun son sözlerini duymak, dünyalara bedeldi benim içim.
Ve hıçkırarak arkadaşının son sözlerini tekrarladı:
-Geleceğini biliyordum… Geleceğini biliyordum…
Ders: Güven vermek önemlidir. Güven duymak önemlidir. Duyulan güveni boşa çıkarmamak daha da önemlidir
اَن یاخشی بوغدا * En iyi Buğday
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : حكایه لر
+0 به یه ن
اَن یاخشی بوغدا * En iyi Buğday
هر ایل قورولان «اَن یاخشی بوغدا» موسابیقه‌سینی یئنه هَمَن اكینچی قازانمیشدی. اكینچی‌دن بو ایشین سیرّینی سوورشدولار. ایكنچی: «منیم سیرّیمین جوابی، اؤز بوغدا توخوملاریمی قونشولاریملا پایلاشماغیمدا یاتیر». جوابینی وئردی.
- «الیزده‌كی كیفیّتلی توخوملاری رقیبلریزله پایلاشیرسیزمی؟ آمّا نییه بئله ایشله احتیاجیز وار؟» سوآلی‌نین جوابیندا دئییر:
- «نه‌دن اولماسین. بیلمه‌دیگیز بیر شئی وار؛ یئل، یئتكینلشمكده اولان بوغدادان توزجوغو آلیر و مزعه‌دن مزرعه‌یه داشیر.
بونا گؤره، قونشولاریمین قولای بوغدا یئتیشدیرمه‌سی، منیم محصولومون كیفیّیتی‌نین‌ده آشاغی اولماسی دئمكدیر.
اَن یاخشی بوغدانی یئتیشدیرمك ایسته‌سم، قونشولارین دا یاخشی بوغدا یئتیشدیرمكلرینه ده كؤمك ائتمه‌لی‌یم».
درس: سئوگی و پایلاشماق اَن یاخینیزدان باشلار. سونرا یاییلاراق ایدامه تاپار. كینه، قیتمیرلیق و نیفرت هئچ‌كسین خوشو گلن داورانیش دئییل.
En iyi Buğday
Her yıl yapılan 'en iyi buğday' yarışmasını yine aynı çiftçi kazanmıştı. Çiftçiye bu işin sırrı soruldu. Çiftçi:
-Benim sırrımın cevabı, kendi buğday tohumlarımı komşularımla paylaşmakta yatıyor, dedi.
-Elinizdeki kaliteli tohumları rakiplerinizle mi paylaşıyorsunuz? Ama neden böyle bir şeye ihtiyaç duyuyorsunuz? diye sorulduğunda,
-Neden olmasın, dedi çiftçi.
-Bilmediğiniz bir şey var; rüzgâr olgunlaşmakta olan buğdaydan poleni alır ve tarladan tarlaya taşır.
Bu nedenle, komşularımın kötü buğday yetiştirmesi demek, benim ürünümün kalitesinin de düşük olması demektir.
Eğer en iyi buğdayı yetiştirmek istiyorsam, komşularımın da iyi buğdaylar yetiştirmesine yardımcı olmam gerekiyor.
Ders: Sevgi ve paylaşmak en yakınınızdan başlar. Sonra yayılarak devam eder. Kin, cimrilik, nefret kimsenin hoşlanacağı davranışlar değildir.
آرزولارین اوغرولاری * سارقو الأحلام
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : حكایه لر
+0 به یه ن
آرزولارین اوغرولاری * سارقو الأحلام
نقل اولوب بیر موعلیم شاگیردلریندن ایستیر كی آرزولارینی و گله‌جكده نه اولاجاقلارینی بیر مقاله‌ده یازسینلار.
شاگیردلر آرزولارین یازماغا باشلاییرلار. اونلارین چوخونون آرزوسو كیچیك ایدی، بیریندن باشقا كی كاغیذینی بؤیوك آرزولارلا دولدورموشدو.
او آرزو ائله‌میشدی كی اَن بؤیك سارایی، اَن گؤزل مزرعه‌سی، اَن مؤحتشم ماشینی و اَن گؤزل خانیمی اولسون.
موعلیم كاغیذلاری ایصلاح ائدنده بو شاگیرده آشاغی نومره وئریر بونا گؤره كی بو آرزولارین واقعیتی یوخدور و محالدیلار . . نئجه اولار بیر كیچیك اوشاق كی گون چؤرگینه مؤحتاجدیر بئله بؤیوك آرزولار ائله‌سین ؟!
موعلیم اوشاغا رحمی گلیر و تصمیم توتور اونون كاغیذینی اؤزونه قایتارسین بو شرطله كی اؤزونه اویغون آرزولار یازسین و موعلیم اونا یوخاری نومره وئرسین.
آما شاگیرد بوتون اعتیماد و گوجله جواب وئریر كی من آرزولاریمی ساخلایاجاغام و اوزون بیر زمان كئچمیه‌جك كی آرزولادیقلاریمین آزینا و داها چوخونا چاتاجاغام.
*** ***
یاشاییشیمیزدا آرزولاریمیزین اوغرولاری و موفّقیّت‌طلبلیگیمیزه ضربه وورانلار واردیلار. اونلار بیزی مسخره ائدرلر و بعضاً اونلارین بیری بیزیم قارشیمیزا مانع قویماغا جهد گؤسترر.
سارقو الأحلام
یُحكى أنّ مُعلّماً طلب من تلامیذه كتابة ما یتمّنونه فی المُستقبل كموضوع لمادّة التّعبیر
، فشرَعَ الطّلاب یكتبون أمنیاتهم ، وكانت أُمنیات صغیرة فی الجّملة ماعدا طالِباً واحِداً فقد طرَزَ الورقة بأمنیات عظیمة .
فقد تمنّى أن یمتلك أكبر قصر، وأجمل مزرعة، وأفخم سیّارة، وأجمل زوجة ، وعند تصحیح الأوراق أعطى المُعلّم هذا الطّالب درجة مُتدنّیة مُبرّراً بعدم واقعیّة الأمنیات واستحالتها .. فكیف بكل هذه الأمانی لصغیر لا یكاد یجد قوت یومه ؟!
وقرّر المُعلّم رأفة بالصّغیر أن یُعید إلیه الورقة شرط أن یكتُب أُمنیات تُناسبه حتّى یُعطیه درجة أكبر ، فردّ الصّغیر و بكل ثِقة وقوّة احتفظ بالدّرجة، وسأحتفظ بأحلامی ولم یمضِ وقت طویل حتّى امتلك الصّغیر ما تمنّاه و أكثر .
*** ***
سارقو الأحلام و مُحطّموا الطّموح موجودون فی حیاتنا ،قد یسخرون منّا، وقد یبذل أحدهم الجّهد العظیم لبناء الحواجز أمامنا .
*********
البته بیلیریك كی پلانلاشا بیلن آرزولا واقعی آرزو و پلانا سیغمایان آرزولار هَوَسدیلر. و دین طرفیندن منع ااولان اوزون آرزولار همَن پلانلاشا بیلمه ین آرزولاردیلار.
بعضی واختلار تلسمك بیزه هزینه تحمیل ائدر * التسرع یكلف أحیاناً
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : حكایه لر
+0 به یه ن
بعضی واختلار تلسمك بیزه هزینه تحمیل ائدر * التسرع یكلف أحیاناً
كرخانا مودیری كرخاناسیندان گؤروش زمانی بیر جوانی گؤرور كی دیوارا دایانیب و هئچ ایش گؤرمور.
اونا یاخینلاشیر و یاواش دئییر: «آیلیغین نئچه‌دیر؟» جوان بو شخصی سوآلدان تعجوب ائلهییر و جواب وئریر: «آیدا تقریباً 200 دولار. نه اوچون سوروشدوز آغا؟»
مودیر جواب وئرمه‌دن پول كیفینی چیخاردیر و 200 دولار نقد او جوانا وئریر و دئییر: «من بوردا جماعته ایشله‌مكلرینه گؤره پول وئریرم دورماقلارینا گؤره یوخ. ایندی بو سنین كئچمیش آیی‌نین آیلیغی. سن قوغولدون و بیرده قاییتما !»
جوان پولو آلیب اوزاقلاشییر و گؤزدن ایتمگه تلسیر. مودیر او بیریلره باخیب تهدیدله دئییر: «بو مسأله شیركتده هامی‌یا شامیلدیر . . كیم ایشله‌مه‌سه موقاویله‌سی فسخ اولاجاق.»
مودیر اورداكیلارین بیرنه یاخینلاشیب سوروشور: «قوغدوغوم جوان كیمیدی؟» او جواب وئریر: «او پیتزا گتیرمیشدی آغا و بوردا ایشله‌مزدی!»
«بعضاً ایشلرین دوز اوزونو گؤرمه‌میش حؤكم وئرمكده تله‌سیریك.»
التسرع یكلف أحیاناً
مدیر مصنع خلال تجواله فی المصنع لاحظ شاباً یستند إلى الحائط ولا یقوم بأی عمل .
أقترب منه وقال له بهدوء : كم راتبك ؟ كان الشاب هادئا ومتفاجئا بالسؤال الشخصی، وأجاب : تقریبا 200 دولار شهریا یا سیدی، لماذا ؟
بدون إجابة المدیر أخرج محفظته وأخرج 200 دولار نقدا وأعطاها للشاب ، ثم قال : أنا أدفع للناس هنا لیعملوا ولیس للوقوف والآن هذا راتبك الشهری مقدما أخرج ولاتعد !
اخذ المبلغ وأستدار الشاب وأسرع فی الإبتعاد عن الأنظار. نظر المدیر إلى الباقین وقال بنبرة تهدید : هذا ینطبق على الكل فی هذه الشركة .. من لایعمل ننهی عقده مباشرة .
أقترب المدیر من أحد المتفرجین وسأله من هو الشاب الذی قمت أنا بطرده ؟ فجاءه الرد المفاجئ : كان رجل توصیل البیتزا یا سیدی ولا یعمل هنا !
" أحیانا نتسرع فی الحكم على الأمور قبل أن نرى وجهها الصحیح "