دونیانین اَن تمیز اؤلكه‌لری
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
بو اؤلكه‌لرده موحیطی تمیز ساخلاماق هامی‌یا واجیبدیر و هئچ كس شهر و یا طبیعتین تمیز ساخلاماسینی شهرداری‌نین بوینونا آتمیر. موحیطی ساخلاماق و اونو گله‌جك نسله چاتدیرماق بشریّتین موهوم هدفلریندن بیری ساییلیر كی بو هدف ایقتیصادی توسعه چوخالدیقجان خطره دوشور. قاباغا گئتمیش اؤلكه‌لرین بعضیسی موحیطه چوخلو ضررلر وورورلار كی اونلاردان چین, آمریكا و هندی نمونه سایماق اولار. آما دونیادا بعضی اؤلكه‌لر وار كی هم ایقتیصادی جهتدن قاباغا گئدیرلر و هم یاشاییش موحیطینی تمیز ساخلیرلار. بو اؤلكه‌لرده موحیطی تمیز ساخلاماق هامی‌یا واجیبدیر و هئچ كس شهر و یا طبیعتین تمیز ساخلاماسینی شهرداری‌نین بوینونا آتمیر. نمونه اولاراق اسكاندیناوی اؤلكه‌لرینده هر شخص اؤزو تولید ائله‌دیگی زیبلین محو اولان لحظه‌یه‌دك مسئولودور و زیبیللری آییرماق و مودیریتی بیر حدده‌دك اونون اؤز بوینونادیر. بو اؤلكه‌لرده موحیطی تمیز ساخلاماق بیر فرهنگدیر و بو اؤلكه‌لر دونیانین اَن تمیز اؤلكه‌لری ساییلیرلار. تأسوفله آسیا اؤلكه‌لری او جومله‌دن بیزیم اؤلكه ده یاشاییش موحیطین دوزگون مودیریّتین اولماماسینا گؤره یاخشی روتبه‌ده یئر آلمیر.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
اوشاقلارلا نئجه دانیشماق لازیمدیر
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
|
||
|
سؤزلر اوشاغین ذهنینی دگیشه بیلر. چالیشین اونلارلا دانیشاندا اَن یاخشی سؤزلری ایشلدین. آتا-آنا اولماق اَن چتین ایشلرین بیری و عین حالدا ایشلرین اَن معنالیسیدیر. تأسوفله مسئولیتلی اوشاقلارین تربیتی باره‌ده موجود فیكیرلر بعضاً ایشتیباه رابیطه‌لره مونجر اولور. بعضی والدینلر ایجازه وئرمك مئتودلاریندان ایستیفاده ائدیرلر اوشاغین ایستیقلالینی الیندن آلیرلار. بعضی والدینلر ده ایجازه وئرمكده حددن آرتیق بوش توتورلار اوراجن كی اوشاق فردی محدودیتی اؤرگشمیر. تحقیقلر گؤرسدیر كی بو یوللارین هر ایكیسی‌ده اوشاقلاردا بویوگندن سونرا سالیم رابیطه قورماغی چتینلدیر.اَن یاخشی تربیت احتیراملی و عدالتلی مئتوددور كی اونون هدفی اوشاغین تسلیم اولماسی یوخ بلكه اؤرگشمه‌سی اولسون. اوشاغین احساسلارین ائشیدیب و اونا احتیرام قویماق, اونا سئچیم حقّی وئرمك و قبول اولونا بیلمه‌ین عمللرین قاباغیندا عادیلانه و موشخص محدودیتلر قویماق, سالیم بیر دنگه یارادار. بو مقاله‌ده سیزه اؤرگدیریك كی اوشاقلارلا رابیطه‌ده نتیجه‌سیز و اثرسیز یوللاردان ایجتیناب ائده‌سیز. 1. چوخ دانیشماق والدین حددن آرتیق دانیشسالار اوشاقلار قولاق آسمازلار. موحقیقلر دئییرلر كی اینسانین بئینی بیر زماندا فقط دؤرد تیكه ایطّیلاعات و یا مخصوص ایده, قیسا مودّت حافیظه‌ده ساخلایا بیلر. بو میقدار 30 ثانیه و یا ایكی جومله اولور. فایداسیز نمونه: «بیلمیرم بو تئرم سنین والیبال و اوزماق كیلاسینی نه ائدیم. حتماً جور گلمز كی اونلارین هر ایكسینه‌ده گئده‌سن چونكی والیبال كیلاسین شنبه، دوشنبه و چرشنبه ساعت 16 اولور كی اوزماق كیلاسینا حاضیرلاشاندان سونرا واختین اولمایاجاق, مگر بو كی او كیلاسین وساییلینی‌ده قاباقجادان ییغاسان و اؤزونله آپاراسان و بو یعنی پالتارلارین جومعه گونو یویولمالیدیر . . .» بو پیامدا موختلیف ایده‌لر وار كی اوشاغی گیج قویار و بو دا باعیث اولار داها سیزین دانیشیغیزا قولاق آسماسین. هابئله بو دانیشیغین كولّی پیامی ایضطیرابلی و منفی‌دیر كی باعیث اولار اوشاق ایسترس و تردیدله عكس‌العمل نیشان وئره. لازیم دئییل بو ایطّیلاعاتین هامیسی بیر یئرده اوشاغا وئریله. اونو نئچه یئره بؤلون كی بیلمگی راحات اولسون. مانعلری دئمه‌میش ایجازه وئرین اوشاق اؤز اولویّتلرین دئسین. فایدالی نمونه: «ایسته‌سن كی بو تئرم, هم والیبال و هم اوزماق كیلاسینا گئده‌سن, مجبورسان بیریندن قورتولوب فوراً او بیرسینه گئده‌سن. بونا گؤره یاخشی اولار بو موریدده تصمیم توتاق.» بو نمونه‌ده دانیشیغی ایكی جومله‌ده خولاصه ائدیبسیز و بو باعیث اولار اونون دركی اوشاغا راحات اولسون. ضیمناً اساس هدفی‌ده دئمیسیز و ایكینجی مرحله‌ده تقاضانی مطرح ائله‌میسیز (كی اوتوروب بو موریدده دانیشاسیز.) و نهایتده بو كی اوشاغین ایستكلرین نظرده آلماغا اؤز مئیلیزی بللی ائله‌میسیز. 2. حددن آرتیق دئیینمك و هوشدار وئرمك آتا-آنالارین چوخو هر شئیین تئز حاضیرلانماسی اوچون سحر اوّل واختلارین تلسمه‌سی, ناهارلار, ورزیش پالتارلاری, ایمضالانمیش مشقلر و بوجور زاددلارلا تانیشدیلار. واختیندا حاضیر اولانمایان اوشاقلار مشغول والدین اوچون جیدّی دردسر ساییلیر. آتا-آنالارین چوخو احساس ائدیرلر كی كونترول اللریندن چیخیب و اومیدسیزلیكله ایستیرلر دئیینمكله موقعیتی كونترول ائله‌سینلر. دئیینمگین‌ده بو موشكولو وار كی اونونلا اوشاقلارا اؤرگدیرسیز كی سیزی گؤرمه‌دیم توتسونلار چونكی بیلیرلر كی یئنه‌ده همان مسأله‌نی تیكرار ائده‌جكسیز. كیچیك اوشاقلارین داها چوخ كؤمگه احتیاجلاری اولسا دا آتا-آنا اونلارین بؤیومه‌سیله اونلارا داها چوخ مسئولیت و آزادلیق وئرمه‌لیدیلر. فایداسیز نمونه (10 یاشلی اوشاغا) «سنی بیر ساعت تئز یوخودان اویادارام چونكی هئچ‌واخت واختیندا حاضیرلانمیرسان. ایندی پالتارلاینی گئیمه‌لیسن. مشقلرینی حاضیرلاییبسان كی ایمضالایام؟» 10 دقیقه سونرا «سنه دئدیم حاضیرلاش و سن هله واخت تلف ائلیرسن؟ گؤروم‌دا ائله ایش گؤره‌سن كی هامیمیز یوباناق؟ تئز اول گئت دیشلرینی یو و پالتارلارینی گئی.» 10 دقیقه سونرا «مشقلرین هانی؟ دئدیم گتیر ایمضالاییم, پالتارینی هله گئیمه‌میسن؟ یوباناروق.» و یئنه تیكرار . . . بو اوشاغین آناسی چوخ مسئولیت بوینونا آلیر و غیر موستقیم او اوشاقلا دانیشیر و موقعیتی كونترول ائله‌مك اوچون اونا اینانمیر. بو مودئل ترپشمك اوشاغین اؤزونه اعتیمادینی آرادان آپاریب اونو بؤیوكلره باغلی ائلر. آنانین لحنی‌ده حیرصلی و منفی‌دیر كی اوشاغین حیرصی و موقاویمتینه باعیث اولار. فایدالی نمونه: «45 دقیقه‌یه جن ائودن چیخیریق. لازیم اولان وساییلی حاضیرلایانماسان, اؤزون موعلیملرینه توضیح وئررسن.» بو امرلر قیسادیلار و اوشاق او ایشلری گؤرمه‌سه بللی و موشخص بیر عاقیبتی مطرح ائلیر. بو یولونان اوشاغا ایمكان وئریلیر كی اؤز ایشلری‌نین طبیعی عاقیبتینی درك ائله‌سین. 3. اوشاغی یولا گتیرمك اوچون تقصیر و اوتانماقدان ایستیفاده ائله‌مك موهوم بیر مسأله وار كی كیچیك اوشاقلار سیزین احتیاجلاریزی درك ائله‌میرلر. اونلار بؤیودوكجن سیزی مولاحیظه ائده بیلیرلر. بونا گؤره بو اینتیظار كی اونلار اؤزلرین سیزین یئریزه قویالار و سیزین گؤزوزله باخالار, منطیقلی دئییل. ایندی كی بو ایشی گؤرنمیرلر, بو معنایا دئییل كی پیس اوشاقدیلار. فقط اوشاقدیلار و آنی لذّتلر و محدودیلتلرینی آزماییش ائله‌مگه مشغولدولار. والدینلرین چوخونون باشی شولوغ اولور و نئچه ایشی بیر یئرده گؤرورلر و بعضاً یادلاریندان چیخیر كی اؤزلریندن موغایات اولسونلار. اوندا كی احساس ائدیرلر اوشاق اونلارینان همكارلیق ائله‌میر حیرصله‌نیرلر. چوخ موهومدور كی بوندان قاباق كی بو احساس ائشیگه چیخا و سیزینله اوشاغیزین رابیطه‌سینی كورلایا, اؤزوزله خلوت ائلیه‌سیز و درین نفس چكمك و یا آیری یوللارلا حیرصیزی سویوداسیز. فایداسیز نمونه: «نئچه دفعه دئدیم كی اویناتمالیلارینی سهمانا سال, باخ گؤر اویناتمالیلار اوتاغین هر یئرینه داغیلیب. نیه بیر ذره دیقّت ائله‌میسن؟ گؤرمورسن كی سحردن آیاق اوسته‌یم؟ ایندی ده گرك گلم سنین اویناتمالیلارینی ییغام و واختیمی تلف ائدم؟ نیه بو قدر خودبین آدامسان؟» بو آنا چوخ منفی انرژی تولید ائلیر. بونونلا كی بیز اونون یورقونلوغون درك ائلیه بیلیریك آما اونون اوشاقلا رابیطه‌سی غیر مؤحترمانه‌دیر. اوشاغا «خودبین» دئمك چوخ موخرّیب ایشدیر. اوشاقلار بو منفی ماركلاری ایچلرینه تؤكرلر و یاواش-یاواش بیله فیكیرلشرلر كی كیفایت قدر یاخشی دئییللر. اوشاغی تحقیر ائله‌مك و موقصیر بیلمك اونون بئینینی منفی ائلر. گرك قبول اولمایان ماركی عمله ووراسیز آما یئنه‌ده اوشاغیزی سئوه‌سیز. فایدالی نمونه: «گؤرورم كی اویناتمالیلارینی هله ییغیشدیرمامیسان. بو منی ناراحات ائلیر. منه چوخ موهومدیر كی ائو مورتّب اولا و هامیمیز راحات اولاق. ائشیكده اولان اویناتمالیلار گئدیب یئرلرینده یاتمالیدیلار. صاباح سحر یئنه اونلاری ائشیگه اؤتوره بیلرسن.» بو آنا حیصرلنمه‌دن و بیرینی موقصر ائله‌مه‌دن اؤز احساسلارین و ایستكلرین مطرح ائلیر و اوشاغینا دا پیس عاقیبت خط-نیشان چكمیر و اونا توضیح وئریر كی صاباح تازادان ایمتحان ائله‌سین. او اوشاغا منفی انگیزه یاپیشدیرمیر و یا اونون شخصیتینه توخونمور. قولاق آسماماق هامی سئور كی اوشاغی آیریلارینا احتیرام قویسون. بونون اَن یاخشی یولو اؤز رابیطه‌لریمیزده احتیراملی رفتارلا اولگو دوزتمكدیر. بو باعیث اولار اوشاق احتیرامین ارزیشینی بیلسین. چوخ واختلار دیقتله قولاق آسماق والدینلر اوچون چتین ایش اولور چونكی اوشاقلار معمولاً سؤزون آراسینا آتیلارلار و بیزیم ذهنیمیز ده گؤرولمه‌لی ایشلرله دولودور. بو صورتده اوشاغا دئیه بیلریك كی ایندی اونا قولاق آسا بیلمریك چونكی كیتاب اوخوروق, آما 10 دقیقه سونرا اونون یانینا گئدیب و سؤزلرینه قولاق آساق. چوخ یاخشی اولار كی اونو دیقّتلی ائشیتمك اوچون اونون سؤزلرینه قولاق آسماغا موشخص زمان آییراق. البته یادیزدا اولسون كی اوشاقلار چوخ دؤزه بیلمزلر. فایداسیز نمونه: آنانین عكس العملی بیر اوشاغا كی دئییر فوتبالدا بیر قول ووروب. (گؤزلرینه باخمادان) «اوغلوم! چوخ قشنگدی. ایندی گئت باجینلا اوینا (اؤز-اؤزون زمزمه) گازین شؤعله‌سین نیه بوقدر چوخاتدیم؟» فایدالی قولاق آسماق, گؤزونه باخماق و ال-اوز حركتی كیمی كلامسیز رابیطه‌لر و موناسیب كلمه‌لردن ایستیفاده ائله‌مكله مونعكیس اولار. بو آنا اوشاغا بیلیندیریر كی اونو اذیّت ائله‌مه‌سین و اونا موهوم اولان زادلار آنایا موهوم دئییللر. بو باعیث اولار اوشاق تكلیك احساس ائله‌سین. فایدالی نمونه: آنانین عكس العملی بیر اوشاغا كی دئییر فوتبالدا بیر قول ووروب. «به‌به! قول ووردون؟ چوخ عالیدی! اعلادی! من سنه فخر ائلیرم. بیر آزدان سونرا گلیرم یانینا ایستیرم منه تعریفلیه‌سن!» بو آنا اؤز شوق و علاقه‌سینی گؤرسدیر؛ و اوشاقدان ایستیر كی تعریفله‌سین. او اؤز احساسینی فایدالی صورتده گؤرسدیر و اوشاغا ایجازه وئریر اؤز عكس‌العمللرینه آگاهلیغی اولسون. بوجور عكس‌العمل باعیث اولار اوشاق بیلسین كی موهوم و ارزیشلیدیر و دیقّت مركزینده اولماغا لیاقتی وار. اوشاقلاری تربیت ائله‌مك چوخ چتین ایشدیر و هامی بعضاً ایشتیباه ائلر. اوشاقلا دوزگون رابیطه چوخلو زمان و انرژی‌یه احتیاجی وار. اؤز احساسلاریمیزدان و عكس‌العمللریمیزدن خبریمیز اولمالیدیر كی اَن دوز یولو سئچك. ایشلرین عاقیبتین اوشاقلارا نیشان وئرمك, اونلارا محدودیتلری اؤرگدیر و سؤزلرینه قولاق آسماق احتیرام قویماغی اونلارا اؤرگدیر. اؤزوزدن یاخشی موغایات اولمالیسیز كی اوشاقلارین تربیتینه لازیم اولان انرژیز اولسون. مؤحترم, موتعهید و انرژیلی آتا-آناسی اولان اوشاقلار احساسلارینی داها دوز تعدیل ائلیه بیلرلر و بؤیوگندن سونرا داها یاخشی رابیطه‌لری اولار. |
||
ائولنمكدن قاباق تردید اولسا بوشانماق احتیمالی چوخالار
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
|
|
||
|
تازا بیر تحقیق گؤرسدیر كی خانیملار ائولنمكدن قاباق, آغالاری ایله ائولنمكده تردید ائله‌سه‌لر, ایمكانی وار گله‌جكده اونلارلا ایختیلافلاری چیخا. لایو ساینسین دئدیگینه گؤره بو تحقیق ائدن آمریكالی موحقیقلر دئییرلر كی جماعت بئله اینانیر كی اولا بیلر كی هر بیر كس ائولنمكدن قاباق تردید ائله‌سین و بو نیگرانچیلیغا سبب اولا بیلمز. آما بو موحقیقلرین تحقیقی گؤرسدیر كی بو جور تردیدلر راییج‌ده اولسا عاقیبتلری حتماً خوش اولمور. بو تحقیقده بللی اولدو كی ائولنمكدن قاباق تردیدلری اولان خانیملارین بوشانما احتیمالی آیریلارینا نیسبت 2.5 برابر ایدی. هابئله ائولنمكدن قاباق تردیدلری اولان ار-آروادلار كی 4 ایل سونرا هله‌ده موشترك یاشاییشلارینا ایدامه وئریردیلر, یاشاییشلاریندان ریضایتلری تردیدسیز جوتلوقلاردان چوخ-چوخ آز ایدی. بو موحقیقلر لوس آنجلسده 222 جوتلوغو ائولنمگین اوّل آیلاریندا و سونرا آلتی آیدان دؤرد ایله‌دك تحقیق ائله‌دیلر. بو موحقیقلر دئیرلر هر چند ائولنمكدن قاباقكی تردید حتماً آیریلماغا محكوم ائله‌مز آما اونلارین دئدیگینه گؤره زوجلار گرك ائولنمكدن قاباقكی تردیدلری حل ائده‌لر. | ||
ائولی اوشاقلارین رابیطه‌سی آتا-آنالاری ایله مودیریت اولمالیدیر
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
|
|
||
|
اوشاقلارین ائولندیكدن سونرا آتا-آنالاریندان فاصیله آچماقلاری‌نین اصلی سببی بودور كی اونلارین آراسیندا سالیم و منطیقلی رابیطه یوخدور و اوشاقلار رابیطه‌نین ساخلاماسی و مودیریّتینی باشارمیرلار. رابیطه‌نین ساخلاماسی و مودیریتی بیر مهارتدیر كی تأسوفله جوانلارین چوخوندا یوخدور و جوانلار زیندگانلیق یولداشی, اونون عاییله‌سی و اؤز آتا-آنالاری آراسیندا تعادول قورا بیلمیرلر و اَن راحت یولو یعنی رابیطه‌نین قیرماسینی سئچیرلر. بو مسأله, موشكولون حلّینده ضعیف اولماقدان‌دا یارانیر و عاییله‌لر اوشاقلارین یاشاییشیندا یئرسیز دخالت ائله‌مكلری اثرینده موشكول نئچه برابر اولور. | ||
آروادلارین عؤمری كیشیلردن چوخ اولور
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
|
|
||
|
مخصوص بیر ژن باره‌سینده تحقیقلر گؤرسه‌دیر كی بو ژنین كیشیلرده صدمه گؤرمه‌سی اونلارین عؤمرونون آز اولماسینا سبب اولوب. «تلگراف» روزنامه‌سی بیر مقاله‌ده یازیر: سلول‌لارین میتوكوندوری بؤلومو, كیشیلره داها چوخ صدمه وورور و گئتدیكجن اونلارین سلول‌لارینی ضعیفله‌دیر. میتوكوندوری ژنلری, آیری ژنلرین خیلافینا فقط آنادان اوشاغا مونتقیل اولار. استرالیانین موناش دانیشگاهیندا تحقیق ائدن دامین‌داولینگ بو زمینه‌ده دئییر: بو ژنلر اینسانین تكامول پروسه‌سینده آروادلارا مخصوص اولان سیستملرده فعالدیلار. بونا خاطیر مینلر نسل بویو باش وئرن جهیشلرده كیشیلر داها چوخ صدمه گؤروبلر و بو ژنلرین دگیشمه‌سی قاباغیندا ضعیفله‌ییبلر. | ||