din xadimi دین خادمی

رشدیه‌یه معروف اولان میرزه حسن تبریزی، 1230 هجری شمسی ایلین تیر آیی‌نین 14-ده تبریزده آنادان اولدو. مقدماتی تحصیل آلاندان سونرا بیروتا گئدیب دارلمعلمینده تحصیل و تدریسین تازا مئتودلارینی اؤیرشمگه باشلادی. او، الفبا، هندسه، حساب، تاریخ و جغرافی زمینه‌سینده تازا تدریس سبکلرینی اؤیرشدی.

میرزه حسن تبریزی، بیروتدا ایکی ایل اوخویاندان سونرا استانبولا گئدیب نئچه مدرسه‌دن گؤروش ائله‌ییب تدریس مئتودلاری ایله تانیش اولدو. اوردا، عرب الفباسی تدریسی‌نین چتینلیکلرینی آرادان آپاریب و سسلی الفبانین اختراعسینا موفق اولدو.

بیر مدّت سونرا ایرواندا یاشایان هم‌وطنلری‌نین دعوتی ایله اورا گئدیب، 1262-جی ایلینده تازا مودل مدرسه آچیب «وطن دیلی» آدلی تورک دیلینده کتابینی چاپ ائتمکله، چوخ آز بیر زماندا اوشاقلارا یازیب اوخوماغی اؤیرتدی. بو کتابدا مختلف مفهوملاری اوشاقلارا اؤیرتمک اوچون گئنیش صورتده آتا سؤزلری و حکمتلی سؤزلردن استفاده اولونوردو و  معلملر تازا مفهوملاری اونلارین کؤمگی ایله اوشاقلارا اؤیردیردیلر. «وطن دیلی» کتابی چوخ ساده و سلیس یازیلمیشدی و قیسا و آنلاشیلان جمله‌لری واریدی و ائله بو مسأله اوشاقلاردا درسه و اوخوماغا علاقه و ذوق یارادیردی.

رحمتلیک ناصرالدین شاه اروپادان قاییداندا رشدیه‌نین ایروانداکی مدرسه‌لرینی گؤروب میرزه حسن رشدیه‌دن وطنه قاییتماسینی و بو ایشلری وطنده ده گؤرمه‌سینی ایسته‌دی. میرزه حسن رشدیه، 1266 دان 1267 ایللرینده تبریزین ششگلان محله‌سی‌نین مصباح الملک مسجدینده شهریه‌سی آیدا بئش قیراندان بیر تومنه قدر اولان ابتدایی مدرسه‌سینی آچدی. بو مدرسه‌نین شرطلریندن یازیلان اوشاقلارین 7-10 یاشیندا اولماق، سرایت ائله‌ین خسته لیکلرین اولماماسی و سو چیچگی واکسنی‌نین وورولماسی ایدی.

آما قولاغی توکلولر و اؤلکه‌ ترقّیسی‌نین مخالفلری، بو مسأله‌ینی گؤزلری گؤتورمه‌دی و اونون علیه‌ینه شانتاژلارا باشلاییب ضدّینه ایشلر گؤردولر و نهایتده اونو تکفیر ائله‌ییب مدرسه‌یه اود ووردولار.

بو حادثه‌دن سونرا میرزه حسن اؤلکه‌دن خارج اولدو. آما رحمتلیک امین الدوله آذربایجان والیسی سئچیلندن سونرا اونون دعوتی ایله تبریزه قاییدیب تازا مدرسه‌ آچدی. امین الدوله‌نین مستقیم حمایتی ایله مخالفلر بو سفر رشدیه‌نی دایاندیرا بیلمه‌دیلر. آذربایجان والیسی، امین الدوله میرزه حسنه دئمیشدی: « اؤز وطنیمه خدمت ائله‌مک ایسته‌سم، سیزین فکریزی توسعه وئرمک بیرینجی ایشیم اولار».

رحمتلیک میرزه علی خان امین الدوله صدر اعظم اولان زمان، میرزه حسن رشدیه اونون حمایتی ایله تهرانا گئدیب رشدیه مدرسه‌لری آدیندا مدرسه‌لر آچدی. آما امین الدوله‌نین کنارا گئتمه‌سی و امین السلطانین قدرته گلمه‌سی ایله مدرسه‌لر یئنه باغلاندی و میرزه حسن رشدیه قم شهرینه گئدیب عمرونون آخرینه قدر اوردا قالدی.

رحمتلیک میرزه حسن رشدیه‌دن «وطن دیلی»، «هدایت التعلیم فی اصول تدریس بدایه التعلیم»، نهایه التعلیم»، «شفاهی تاریخ»، «ابتدایی شرعیات»، «تربیت البنات»، «تحفه الصبیان» و «یوز درس» آدلی کیمی کتابلار یادگار قالیب.

بو بؤیوک معلم فرهنگی ایشلر کناریندا، سیاسی فعالیتلرده ده الی واریدی و آزادیخواه شخصیتلریندن بیری ساییلیر. او «تنویر افکار» انجمنی‌نین بناسی قویدو و گیزلی «غیرت» انجمنینده عضو اولدو. او تهراندا «مکتب» و «طهران» روزنامه‌لرینی منتشر ائله‌دی.

میرزه حسن رشدیه اؤلکه‌نین فرهنگی و سواد ترقّیسینه هئچ ایشدن اسیرگه‌مه‌دی و بو زمینه دانیلماز و بؤیوک تأثیرلر بوراخدی.

بو چالیشقان معلم بوتون زندگانلیغینی وطنین اوشاقلارینا وقف ائله‌دی و نهایتده 1323 هجری شمسی ایلینده آذر آیی‌نین 29-دا دنیایا گؤز یومدو. او وصیتنامه‌سینده بئله یازیب: «منی ائله یئرده تورپاغا تاپیشیرین کی مدرسه اوشاقلاری هر گون مزاریم اوستوندن رد اولسونلار و منیم روحوم شاد اولسون».

فرهنگی اثرلر و مفاخر انجمنی، میرزه حسن رشدیه‌نی، 1386-جی ایلین آبانین اوتوزوندا، بیر مراسم ضمنینده اؤلکه‌نین فخرلریندن بیری کیمی تانیتدی.

یکشنبه گونو شرقی آذربایجان استانی‌نین عمومی فرهنگ شوراسی جلسه‌سینده، تبریزین اؤلکه‌نین کتاب پایتختی کیمی تانینماغا، ایشلرین گؤرولمه‌سیندن خبر وئریلدی. بو جلسه‌ده شرقی آذربایجان استانداری، جبارزاده دئدی: «تبریزی اؤلکه‌نین کتاب پایتختی اولماسی طرحینه تقدیم ائتمک، مبارک و دَیَرلی ایشدیر. بو ایش تبریزه یاراشان فرهنگی فعالیتدیر آما بو جور فعالیتلر دواملی اولمالیدیر».

بو جلسه‌ده شرقی آذربایجانین اسلامی ارشادین مدیر کلّی، صفی پور بو طرحی تقدیم ائتمکله دئدی: وئردیگیمیز طرح بئش: مشهد، تهران، قم، اصفهان و شیراز شهرلرین طرحلری‌ ایله رقابت ائلیه‌جک کی تبریزین سئچیلمه‌سینه اومیدیمیز وار.

صفی پور آرتیردی: تبریز شهر کتابین توسعه وئرمک، ائودن ائوه کتاب طرحی، کتاب احسان و وقف طرحی، عاغیللی کتابخانا یولا سالماق و کاغذدان کتابا چئوره طرحی، اسلامی ارشاد وزارتینه تقدیم اولان طرحلردندیر.

او، کتابخانا ساییسی، کتاب ساتیلان یئرلر، مطالعه میزانی، شهرلرین دانشگاه، دانشجو و فرهنگی سابقه‌لری‌نین ساییسینی، اؤلکه‌نین کتاب پایتختی سئچیلمه‌سینده تأثیرلی اولدوغونو دئدی.

یونسکو، ایلده بیر شهری اؤز اؤلکه‌سینده کتاب پایتختی اولاندان سونرا دنیا کتاب پایتختی نامزدی کیمی تانیتدیرار.

منطقه‌نی بحران بورویندن بو یانا تروریستی گروهلار اؤز بیانیه و خبرلرینی یایماق اوچون ارتباطی وسایلدن گئنیش اولاراق استفاده ائلیرلر. سون ایللرده ده النصره و داعش گروهلاری‌ بو امكانلاردان مخصوصاً فیسبوك و توییتر كیمی اینترنتده اولان اجتماعی شبكه‌لردن تصویرلرینی و خبرلرینی یایماقدا استفاده ائدیرلر. جالب بوراسیدیر كی بو تروریستی گروهلار بو شبكه‌لرده دایمی و رسمی صفحه‌لره صاحبدیلر و بو صفحه‌لر شبكه مسئول‌لاری طرفیندن باغلانمیر.

دكتر دیوید ابراهیم، لبنانین العهد سایتی ایله دانیشیقدا بو صفحه‌لرین كنترولونون چتین اولدوغونو دئییر. اونون دئدیگینه گؤره، بو شبكه‌لرده حساب آچماق بیر ساعتدن آز زمان آپاراجاق قدر راحت ایشدیر و بو صفحه‌لرین‌ده یارانماسی اوچون شبكه‌ دولاندیرانلارین تأییدینه احتیاج یوخدور.

اوندان علاوه شبكه دولاندیرانلاری متعادل دینی صفحه‌لرله افراطی سایتلاری بیر بیریندن سئچنمیرلر. اونلار عمومیتده تكفیری جریانلارلا نورمال اسلامی جریانلاری آراسیندا فرق قویانمیرلار. اونلار، هر ایكی دسته‌نین عین آدلار و اصطلاحلاردان استفاده ائله‌دیگینی گؤرورلر و اونلارین آراسینداكی تفسیر فرقلرینی سئچه بیلمیرلر.

آیری طرفدن تروریستی صفحه‌لرین ظاهر دَییشمه‌لری‌، اونلارین تعقیبینی داها دا چتینلشدیریر. اونلار ظاهر دَییشمكله چوخ راحت صورتده تروریستلرین سؤزلرینی منتشر ائلیرلر.

تكفیری گروهلار هزینه‌سی اولمایان و هئچ تجهیزاتا احتیاجی اولمایان اجتماعی شبكه‌لردن لاپ یاخشی شكلده استفاده ائدیرلر. اونلار بو شبكه‌لردن تبلیغاتی كانال و حتی منبر كیمی جامعه‌نین بوتون عضولری و حتی اونلارلا تك به تك دانیشماق اوچون استفاده ائدیرلر.

انسانین اَن خوشبخت یاشی هانسی یاشدیر؟ بو سؤالا جواب وئرمك اوچون خوشبختلیگین تعریفینی بیلمك لازمدیر. روانشناسلار خوشبختلیگه اوچ فاكتور تانیرلار: بیرینجی عامل انسانین سالم اولماسی و هر جور خسته‌لیكدن كنار اولماسیدیر. ایكینجی عامل اجتماعی رفاهین اولماسیدیر. اجتماعی رفاه اؤزو ایله شادلیق و سئوینج گتیرر. اوچونجو عامل یاشاییشا اومود و اشتیاقین اولماسیدیر.

روانشناسلارین نظرینه گؤره، انسانین ساغلاملیغی و عمرونون اوزونلوغو، شادلیق و خوشبختلیك حسّی ایله سیخ باغلیدیر. چونكی روحون طراوتی و شادلیغی بدنین ساغلاملیغی ایله مستقیم رابطه‌لیدیر. مثلاً یاشاییشلاری اومود ایله دولو اولان قوجالار، اومودسوز یاشایان قوجالاردان ایكی ایل آرتیق یاشاییرلار.

خوشبختلیك، انسانین رفاهدا، شاد و یاشاییشا اومودلو اولدوغو زمانا دئییلیر. روانشناسلارین دئدیگینه گؤره خوشبختلیك انسان عمرونون اوچونجو اون ایلیندن باشلایار. آما بو یاش مختلف اؤلكه‌لرده فرقلی امكانلارا گؤره دَییشیك اولور.

مختلف مطالعه‌لر انسانلارین 40 یاشدان سونرا خوشبختلیگی حسّ ائله‌دیكلرینی گؤستریر. چونكی بو یاشدان سونرا رفتارلار عقل اوزو ایله اولور و قاباغا گئتمك مسیرینی راحتلادان چوخلو تجربه‌لر و دوستلار اله گلمیش اولور. انسانین 40 یاشدان سونرا عمرونون اوزو آشاغی گئتدیگینه رغماً اجتماعی رفاه، گونده‌لیك فعالیتلرین آزالماسی، اونون خاطر جمع اولماسینا و خوشبختلیق حسّینه كؤمك ائلیه‌ بیلر. بو یاشداكی انسانلار گله‌جك اوچون اضافه استرسه دوشمزلر و یاشاییشدان داها آرتیق لذّت آپارارلار.

انسان تمرین ائله‌دیگی شخصه تبدیل اولار. سیزه كؤمگی كئچمه‌ین عادتلریز اولسا سیزه ضررلیدیلر و اونلاری ترك ائله‌مه‌لیسیز.

فقط آیریلارین یاشاییشیندا متمركز اولماق

موفق انسانلارین یاشاییشینی بیلمك فایدالیدیر آما بعضیلری اونلارا ائله مجذوب اولورلار كی اؤز یاشاییشلارینی یاددان چیخاردیرلار و اؤزلری‌نین موفق اولا بیلدیكلرینی اینانمیرلار. آما هر انسانین موفقیته گوجو و امكانی وار. بونا گؤره انسانلار داها چوخ اؤز یاشاییشلارینا دقّت یئتیرمه‌لی و گوجلریندن شاد یاشاماق اوچون استفاده ائله‌مه‌لیدیلر.

كمال گونونو گؤزله‌مك

عیبسیز و كامل گونو گؤزله‌مك هاوا سؤزدور. كمالا یاخینلاشماغا چالیشماقدیر كی فایدالیدیر. بونا گؤره هر آنی یاشاماق لازمدیر. او گونو گؤزله‌ین آرزیسینا چاتمامیش عمرونون آخرینا چاتار.

فقط پول قازانماق اوچون ایشله‌مك

علاقه‌سیز ایشله‌مك اؤزونو شاقّه عمل‌لرله حبس ائله‌مك آنلامیندادیر. انسان مشتاق اولدوغو ایشی‌ اله گتیره بیلمه‌سه ده هئچ اولماسا بیر آز سئوه بیلدیگی ایشده مشغول اولمالیدیر. انسان سئومه‌دیگی ایشله مشغول اولسا آز مدت سونرا روح دوشگونلویونه مبتلا اولار.

متنفّر اولماق

قارانلیغینان قارانلیقلا ساواشماق اولماز، بو ایش اوچون ایشیق لازمدیر. نفرت انسانین ذهنین قارالدار و شادلیغی الیندن آلار. هر شئیه مثبت طرفدن باخین. بو، منفی طرفلری گؤرمه‌مك معناسنیدا دئییل بلكه اونلاری منطقی صورتده گؤرمك معناسیندادیر. مثلاً بیر گوله یاخینلاشاندا اونون تیكانلارینی نظرده آلماق لازمدی آما ایلك اولاراق گولو نظرده آلیب تیكانلارا دقّت ائد‌ریك ترسینی یوخ.

قورخولاردان و نگرانچیلیقلاردان آسلانماق

كئچمیشی نظرده آلساز، قورخولارین و نگرانچیلیقلارین چوخونون جیبدن گئتمه اولدوغونو گؤره‌جكسیز. بونا گؤره قورخولاردان ال چكیب غمدن اوزاق اولماغیز لازمدیر.

دائماً مشكل‌لره متمركز اولماق

پیس بیر گون فقط بیر گوندور، اوندان آرتیق اونا فكر وئرمه‌یین. كئچمیشده‌كی پیس خاطره‌لره احساس اوزو ایله یوخ بلكه بیر روبات كیمی باخماق لازمدیر. فقط اوندان لازم اولان درسی آلین گئریده قالان اثرلرینی ائشیگه آتین. ذهنیزی كئچمیشده اولان پیس خاطره‌لرله دولدورساز اونون شادلیغینا امكان وئرمیه‌جكسیز.

بؤیوك دَییشیمی آز زماندا اله گتیرمك

یاشاییشیزدا اساسلی دَییشیكلیك یاراتماق ایسته‌سز، اونا مناسب واخت آییرمالیسیز. بعضیلری آز زماندا بؤیوك ایشلری گؤرمگی نظرده آلیرلار و بو ایشی گؤره بیلمه‌یَنده ناراحت و مضطرب اولورلار. آما طبیعتین قانونلارینی دَیشمك اولماز. هر ایشین اؤز اندازه‌سینه گؤره انرژی و واخت لازمدیر.

تحمل ائدیلمز آداملارلا بیر یئرده اولماق

بعضی انسانلار سیزی اذیّت ائلرلر. شاد و موفق بیر یاشاییش دالیسیجا اولساز بئله آداملاردان اوزاق اولامالیسیز.

حددن آرتیق ظاهره فكر وئرمك

مرتب و گؤزل ظاهر هامی‌نین ایستگیدیر. آما بو مسأله‌ده واسواسی اولماق زندگانلیغی عذابا چئویرر. یادیزدا اولسون یاخشی رفتار انسانلاری داها آرتیق جذب ائلر.