تفریح ائله‌یین، اوولانین، پول خرجله‌یین !
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
تفریح ائله‌یین، اوولانین، پول خرجله‌یین !
دنیانین بؤیوك آلیش- وئریش مركزلری مصرف جامعه شناسلیق نظریه‌لریندن استفاده ائله‌مكله بازارلیق ائله‌مگی داها راحت و لذتلی ایشه چئویرمك و داها چوخ ساتماق اوچون بو مركزلرده تفریح ابزارلاری‌نین آرتیرماسینا چالیشیرلار.
ایكینجی دنیا ساواشیندان سونرا انسانلارین بازارلیق شیوه‌سی ساتیجیلارین تازا برنامه‌لرینه گؤره دَییشدی. او زماندان بو طرفه مصرف جامعه شناسلاری مشتری‌لرده آلماغا رغبتی آرتیران تازا پتانسیل‌لری گؤردولر.
اونلار هر آلیش وئریش مركزینه گئدن مشتری‌نین همیشه بیر شئی آلماق قصدینده اولمادیغینی بیلدیلر بلكه مشتری‌لرین آلیش وئریشله تفریح ائله‌مك قصدلری اولدوغونو بیلدیلر. جامعه شناسلار بازارلیغا، بیر طرفی لازم اولان بازارلیقلار و او بیری طرفی تفریح اوچون اولان بازارلیقلارا شامل اولان بیر طیف حاضرلادیلار. گونده‌لیك بازارلیقلار و فنی بازارلیقلار بیرینجی طیفده یئر آلیر و بزك وسایلی و پالتار كیمیلرین آلماسی ایكینجی طیفده یئرلشیر.
بو زمینه‌ده نظریه صاحبی اولان «استون» مشتری‌لری دؤرد یئره بؤلور: اقتصادی، شخصی، قومی و علاقه‌سیز. اونون نظرینه گؤره اقتصادی مشتری‌لرین آلماق منظورلاری فقط محصولو اله گتیرمكدیر و آیری منظورلاری یوخدور. شخصی مشتریلر بازارلیغا شخصی بیر تجربه كیمی باخیرلار و فقط اجتماعی رابطه قورماق اوچون تجارت مركزلرینه گئدیرلر. قومی مشتریلر ده فقط خانواده تجارت مركزلرینده آلیش وئریش ائله‌مك ایسترلر و آیری یئردن هئچ نه آلمازلار. علاقه‌سیز مشتریلر ده آلیش وئریش مركزلره فقط بیر شئی آلماق اوچون گئدرلر و اوردا واخت گئیچیتمگه اصلاً بازلیقلاری اولماز.
بو زمینه‌ده آیری نظریه صاحبی اولان «بلاچ» دا مشتری‌لری دؤرد مختلف دسته‌یه بؤلور: بیرینجی دسته تجارت مركزلرینده چوخ واخت گئچیردن سّنتی شخصلر كی بازارلیغین سنّتی منفعتلرینه بازلیقلاری وار. اونلار تجارت مركزلرینه خاص خدماتدان استفاده و بازارلیق ائله‌مك اوچون گئدرلر. او بیری دسته تجارت مركزلرینه گزیب دولانماق و واخت گئچیرمك اوچون گئدرلر. مصرف نظریه‌لری بو دسته اوچون و اونلارا داها چوخ وسایل ساتماق اوچون چوخلو برنامه‌لری وار. آخر دسته‌ده اَن آزا بازلیقلاری اولانلاردیلار كی تجارت مركزلرینده اَن آز واخت گئچیرتمگه بازلیقلاری اولار.
آلماقدان لذّت آپاران شخصلر تورا دوشورلر
مصرف نظریه‌لری تجارت مركزینه تفریح اوچون گلن شخصلرین اوستونده مطالعه ائله‌ییب اونلارا داها چوخ محصول ساتماغا چوخلو طرحلری وار. اونلار بیر عدّه‌یه آلیش- وئریش ائله‌مگین لذّتلی اولدغونون آنلاییبلار.
بو نظریه‌نین قاباغا گئتمه‌سی ایله دنیانین باشا باشیندا آلیش- وئریشله تفریح آراسیندا باغلیلیق یارادان آدلیم تجارت مركزلری یاراندی. بو مركزلرده داها چوخ محصول ساتماق اوچون بو ایكی موضوعون آراسینداكی اوچ جور فعالیته تأكید ائله‌دیلر:
1ـ بوش واختلار اوچون بازارلیق ائله‌مك. خرید مركزلرینده فیلم، موسیقی، كتاب و سایر كیمی محصول‌لار ساتانلار. مشتریلر لازملری اولان محصول‌لاری آلماغین كناریندا بو محصول‌لاری‌دا آلیب بوش واخلاریندا اونلاردان استفاده ائلیرلر.
2ـ بازارلیق زمانیندا بوش واختلاری دولدورماق اوچون رابطه. مشتریلر آلیش- وئریش زمانیندا تفریح اوچون مختلف محصول‌لار آلیرلار. مثلاً رستورانلار، سینما سالونلاری و اویون سالونلاری تجارت مركزلرینده مشتریلره خدمات وئریرلر.
3ـ تجارت مركزلرینی او قدر جذّاب و گؤزل ائلیرلر كی مشتریلر اوردا دولانیب تماشا ائله‌مكله لذّت آپاریب داها چوخ محصول آلماغا تشویق اولورلار.
كؤنز اوشاقلار
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
كؤنز اوشاقلار
اوشاقلارین سؤزه باخماماغی والدینین مهم مسأله‌لریندن ساییلیر. اوشاق روانشناسلاری‌نین نظرینجه، ظاهرده كؤنزلیك كیمی گؤرونن رفتارلارین هامیسی‌دا چتین مسأله ساییلمیر.
اوشاقلارین مختلف بؤیومه زمانلارینی تانیماق، اونلارین عمل‌لرینی داها یاخشی تانیماغا سبب اولار. حقیقتده اوشاغین سؤزه باخماماغینی هر یاشدا كؤنزلیك آدلاندیرماق اولماز. اریكسون روانشناسلیق نظریه‌سینه گؤره، ایكی یاشلا اوچ یاش آراسی، اوشاقلارین مستقل اولماق زمانلاریدیر. بو یاشلاردا اوشاق سرعتله بویویر و بو فعالیتلر اوشاغین قدرت نشانه‌سی ساییلیر. بو اوزدن اوشاق استقلال و خود مختارلیق دالیسیجا اولور.
اوشاغین بو یاشداكی گوجلری اونو خودمختارلیق رفتارلاری بروزا وئرمگه سوق وئرر. مثلاً اؤز اطرافینی آختارار، آتیلیب دوشر، نئچه آددیم آتار و نئچه كلمه سؤز دانیشار. بو اوزدن بو یاشداكی اوشاقلاردا خودمختارلیق و هویّت آختارماق لاپ یوخاری حدّینه چاتار و اونلاردا كؤنزلیك كاملا طبیعیدیر. مگر غیر طبیعی حالدا باش وئره.
بعضاً بؤیوكلر اوشاقلارین قورخماسینی كؤنزلیكله سهو سالیرلار. آما نظرده آلماق لازمدیر كی اوشاقلار دا بؤیوكلره تای قورخدوقلاری یئردن قاچارلار و اورا یاخینلاشماقدان چكینرلر.
اوشاقلارین ذاتی خصوصیّتلری اونلاری كؤنزلیگینده ده تأثیرلیدیر. بعضی اوشاقلار او بیریلره نسبت داها چوخ داعواچیل اولورلار. بو اوشاقلار دوغوم آنیندان قرارسیز اولورلار و بیر بالاجا محرّكین قارشیسیندا آراملیق حالیندان جیغان ویغانلیغا چاتیرلار. آما ذاتی تفاوتلره رغماً اوشاقلارین كؤنزلیگی داها چوخ تربیته باغلیدیر و چوخ آز ژنیتیكه مربوط اولور. ائله بونا گؤره تربیت یوللاری و اطراف عامل‌لری كنترل ائله‌مكله بو مشكلین قاباغینی آلماق اولار.
كؤنز اولشاقلارین علامتلری هانسیلاردیر؟
1ـ تئز حرصلنیرلر.
2ـ بؤیوكلره جواب قایتاریرلار.
3ـ بؤیوكلرین ایستكلریه قاباغیندا فعال شكلده دایانیرلار و قانونلارا بویون وئرمیرلر.
4ـ آیریلارین اینجیتمك اوچون عمداً بعضی ایشلر گؤرورلر.
5ـ اؤز رفتار و سهولرینه گؤره اؤزگه‌نی دانلیرلار.
6ـ تئز انیجییَندیلر و اطرافداكیلاردان تئز ـ تئز كوسرلر.
7ـ حرصلی و غضبلیدیلر.
8ـ كینه‌لی و انتقام آلاندیلار.
دئدیكلریمه اساساً دوزگون تربیت، اوشاقلارین كؤنزلیگینی آزالدا بیلر و سیز والدین اوشاقلارین سؤزه باخماماق و كؤنزلیكلرینی بیر سئری تكنیكلرله آرادان آپارا بیلرسیز:
• اوشاغیزا آرتیق محبت ائله‌یین. اوشاقلار بعضاً دقت مركزینده اولماق اوچون غیر سالم رفتارلارا ال وورورلار.
• اوشاقلارا اؤزلرین آراملاتماغی اؤیرَدین. اوشاقلار و مخصوصاً كؤنز اوشاقلار تئز ـ تئز قرارسیزلاشارلار. اونلاری بیر اویونجاغا و یا ایستی پتویا دلبسته ائله‌مكله، اؤزونو نئجه آراملاتماغی اونا اؤیرده بیلرسیز.
• اوشاغین یاخشی ایشلرینی یادا سالین. هر رفتاری دقّت مركزینده ساخلاماق اونون دواملی اولماسینا سبب اولدوغونا گؤره نه یاخشی كی اوشاغین پیس عمل‌لری‌نین یئرینه یاخشی رفتارلاینا دقّت ائده‌سیز. هر بیر نا صحیح رفتارا دقت یئتیرمه‌مكله اونون آرادان گئتمه‌سینه سبب اولا بیلرسیز.
• والدینین رفتاری قاباقجادان بللی اولمالیدیر. اوشاغین بللی رفتاری قاباغیندا آتا ـ آنانین ثابت عكس العملی اولماسا اوشاق گیج قالار. مثلاً اوشاغین بیر پیس رفتاری قاباغیندا بیر دفعه گولمك و بیر آیری دفعه حرصلنمك اونو گیج قویار.
والدینین رفتارلاری‌نین هماهنگ اولماسی‌دا اونلارین عكس‌العمل‌لری‌نین قاباقجادان بللی اولماسی قدر اهمیّتلیدیر. آتا ـ آنانین عكس‌العمل‌لری‌نین نا هماهنگ اولماسی اوشاغین كؤنزلیگینه سبب اولا بیلر.
• اوشاغا امر وئرمك یئرینه خواهش ائله‌مگی اؤیرَدین. اوشاقلار چوخ تئز اؤیرَنرلر و والدینین رفتاریندان اولگو گؤتوررلر. اونلارین یانیندا ادبلی و معرفتلی دانیشماغین چوخ یوخاری تأثیری وار.
اوشاقلارا امر وئرمك یئرینه اولاردان اقتدارلا خواهش ائله‌سز اوندان امر وئرمك یئرینه خواهش ائله‌مگی‌ده گؤزله‌یه بیلرسیز.
• اوشاقلارا همكارلیغی و مسئولیت قبول ائله‌مگی اؤیرَدین. بو ایش اوچون مختلف یاشلاردا اونلارا مناسب مسئولیت تاپیشیرین.
جبران ائله‌مگین لازملیگی، بعضی ایشلرین جبران اولماق قابلیّتی‌نین اولماماغینی و رفتارلارین عینی نتیجه‌سینی اونلارا اؤیرتمك، اونلاری مسئولیّتلی و همكارلیق روحیّه‌سینه مالك بیر اوشاق ائلر.
اونلارا بو مضموندا ناغیل‌لار تعریفله‌مك‌ده فایدالیدیر آما اونلاری، یاشلارینا مناسب فعالیّتده شركت وئرمگین داها آرتیق تأثیری وار.
قولاق آسماق، حقیقتی اؤیرنمگین اساس تملیدیر
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
قولاق آسماق، حقیقتی اؤیرنمگین اساس تملیدیر
حقیقی فلسفه، بیزه دوزگون بیلمك اوچون داها چوخ ائشیتمگی اؤیره‌دیر. آیریلارین سؤزلرینی ائشیتمه‌دن دانیشا بیلمه‌ریك و صلحه چاتا بیلمه‌ریك.
صلحه چاتماق اوچون مقابل طرفی درك ائله‌مك لازمدیر. انسانی درك ائله‌مك، اونون سلیقه‌لرینی احتیاجلارینی نگرانلیقلارینی، اونون حقلرینی و نتیجه‌ده كثرتی درك ائله‌مك سعادته و كمالا ایشیقلی بیر یولدور. بونو درك ائله‌مك لازمدیر كی بوتون فرهنگلرین انسانلاری بیر اصیل و واحد حقیقتین ایشیقلاریدیلار كی هر بیرینه اهمیّت وئرمك لازمدیر.
بونو بیلمه‌دن كی بوتون انسانلار بیر غایت دالیسیجاندیلار و آنلادیقلاری قدر عزیز و احتراما لایقدیلر، و بونو بیلمه‌دن صلحه چاتماق اولماز. صلح هر شئیدن آرتیق انسانی آنلاماق و اونون عظمتینی و كرامتینی بیلمگه باغلیدیر. بو درین آنلاماغا چاتماق اوچون فلسفی تمل لازمدیر كی عقلی تفكّرو نتیجه وئرسین.
انسانین سعادتی آیریلارینی ائشیتمك و تانیماقلا میسّر اولار. اؤزگه‌نین نظرینی ائشیتمه‌دن دانیشا بیلمه‌ریك، حقیقی فلسفه بیزه داها آرتیق ائیشتمگی اؤرگدیر.
سؤز فقط دانیشیق دئییل بلكه حقیقتلری آیدینلاداندیر. آیریلاری ائشیتمگین صلح معنا تاپار و عیان اولار و دوام تاپار.
فلسفه، صلح مسأله‌سینه لاقید قالا بیلمز
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
فلسفه، صلح مسأله‌سینه لاقید قالا بیلمز
كانتدان قاباق چوخ آز فیلسوف صلح مسأله‌سینه لاقید قالمیشدی. افلاطون، آگوستین، بیكن، هابز و هابئله هگل و چوخلاری‌نین اساس فكرلری صلح و انسانلارین باریش ایچینده یاشاماسی اولوب. چونكی فلسفه بو مسأله‌یه لاقید قالا بیلمزدی و ایندیده اونا دقّتسیز اولا بیلمز. بونا گؤره كی صلح اخلاق، فضیلت، حق و حقوق و انسانی غایتلرله ایچ ایچه‌دیر.
بو گون امنیّت، حقوق، نظم، ساغلاملیق كیمی مفهوملارین جهانی سؤزو ایله بیرلیكده ایشلنمه‌لری چوخ رایج اولوب. اسكندرین «جهان وطن» ایده‌سیندن میلادی ایلین 11-جی عصرینه قدر كی مسیحیت عالمینده «جهانی دین» مفهومو مطرح اولدو هئچ كس جهانی اولماقدان دانیشمادی آما بو گون انسانلار هر بیر شئیین جهانی‌سینه دوشونورلر.
جهانی صلح باره‌ده بیرینجی رساله‌نی 18-جی عصرین اوّل‌لرینده «قالارگی صلح باره‌سینده» عنوانیندا كانت یازمیشدی. البته بو رساله‌ده كانتین نظری قایناغی هم فرانسه انقلابی‌نین هدفلری و هم اونون انسان شناسی مبنالاریدی.
مسأله بوردادیر كه جهانی صلح هانسی هدفه گؤره و نه‌یه خاطردیر؟ فیلسوفلار صلحی اخلاقیات و انسان كمالی مسیرینده بیلیبلر آما اونا ابزار و وسیله كیمی باخماق بیر سئری قدرت صاحبلری‌نین خیردا هدفلرینه چاتماغا وسیله ائلیر. بو گونون فیلسوفلاریندان بو انتظار وار كی صلح مسأله‌سینی غیر اخلاقی و منفعت دالیسیجان اولماق كیمی مقوله‌لردن آریتلاسینلار و اونو انسان سعادتی و كمالی مسیرینده تعریفله‌سینلر.
اوشاقلار مستقل‌لیك آختارماقلا عینی زماندا عنادكار اولورلار
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
اوشاقلار مستقل‌لیك آختارماقلا عینی زماندا عنادكار اولورلار
اوشاقلار ایكی یاشیندان سونرا مستقل اولماغا میل‌لی اولورلار و آتا آنا بونو نظره آلاراق شرایطی تنظیمله‌مه‌دیلر. مستقل‌لیك حسّی اوشاقدا عنادكارلیقلا عینی زماندا باشلار. بو اساسدا اوشاغین بو یاشدا اولان عنادكارلیغینی والدین اونلارلا مخالف اولما معناسینا آنلاماسینلار بلكه بو، اوشاغاین بؤیومه پروسئسینده بیر مرحله كیمی نظرده آلینمالیدیر.
اوشاقلاردا مسئولیّت حسّینی گوجلندیرمكدن اؤترو گوجلری چاتدیغی قدر اونلارا مسئولیّت وئرمك لازمدیر. حتی ایكی – اوچ یاش آرالاریندا یاواش- یاواش اونلارین اوتاقلارینی آییرماق یاخشی اولار. آما بعضی اوشاقلار دا اولور كی بو یاشدا مستقل اولا بیلمیرلر و اونلارا داها آرتیق زمان وئرمك لازمدیر.
جامعه‌میزده اولان تك اوشاقلیق مشكلونه گؤره والدینین ایشی بیر آز چتین اولور و اونلار اوشاقلارینا اولان اعتمادلارینی چوخالدیب باشاردیقجا اوزاقدان- اوزاغا اونلاری نظر آلتیندا ساخلامالیدیلار و اونلارا مستقل اولماق امكانینی یاراتمالیدیرلار.