سوریه‌ده نیظامی موداخیله دونیا نظمینی بیر-بیرینه ووراجاق
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
آمریكانین اسبق خاریجی ایشلر وزیری بونا ایشاره ائله‌مكله كی اینسان سئور موداخیله‌لر باعیث اولوب دؤولتلرین وستفالیایی اصوللاری رعایت اولماسین, اعلام ائله‌دی سوریه‌ده هر نوع نیظامی موداخیله دونیانین نظمین قاریشدیراجاق.
«هنری كیسینجر» آمریكانین اسبق خاریجی ایشلر وزیری واشنگتن پست روزنامه‌سینده یاییلان یازیسیندا, سوریه‌ده هر جور نیظامی موداخیله‌نین اؤلكه‌لرین میلّی حاكمیت اصلی‌نین آرادان گئدمه‌سینه سبب اولاماسینی بیلدیردی و تأكید ائله‌دی كی عرب اؤلكه‌لرینده‌كی خلق حركت‌لری باعیث اولوب اینسان سئور موداخیله دوكترینی یا «جماعتین جانین قوروما مسئولیتی» دولتلرین وستفالی اصولونون –كی تمامیت ارضی‌نین قوروماغی لازمیدیر- یئرینی توتسون.
كسینجر آرتیردی: بو زمینه‌ده داخیلی بؤحرانلار بین‌المیللی منظردن دموكراتیك و فیرقه نیگرانلیغینا سبب اولار. خاریجی قودرتلر, دولتلریدن ایسترلر كی قودرتی تحویل وئرمك اوچون موخالیفلرله موذاكیره ائله‌سینلر. آما بونا گؤره كی هر ایكی طرفین هدفی «قالماق»دیر بو توصیه‌لرین فایداسی اولماز.
او دئدی: ایكی طرفین قودرتی بیر سطحده اولسا, اوندا نیظامی ایقدام كیمی خاریجی موداخیله بو دویونو حل ائله‌مگه وارید اولار.
بو یول كئچن ایل لیبی موریدینده ایجرا اولدو و ناتو و عرب اؤلكه‌لرین نیرولاری معمر قذافی‌نین رژیمینی ییخماق اوچون موخالیفلرین نفعینه نیظامی موداخیله‌یه ال ووردولار.
كسینجر ایدامه‌ده بو مسأله‌دن تأسوفون بیلدیرمكله كی اینسان سئور موداخیله میلّی منفعتلر و قودرت تارازلاماسی خیدمتینده اولوب, آیدینلاتدی كی بوجور توجیه ائد‌مك, دونیادا حیكومتی اصولونون نقض ائله‌مگیدیر.
آمریكانین بو كؤهنه‌كار دیپلوماتی دئدی: بو مسأله خاریجی سیاستین بیر بؤلومو كیمی قبول ائدیلسه, بئله موداخیله آمریكانین ایستراتئژیسی باره‌ده چوخلو سوآللار مطرح ائدر. آیا آمریكا اؤزونه وظیفه بیلیر كی خلقلرین قیاملاریندان غیری دموكراتیك دؤولتلر موقابیلینده حیمایت ائلیه؟ حتّی او اؤلكه‌لر كی وارلیقلاری ایندی كی دونیا نظمی‌نین قالماسینا چوخ موهومدو؟
او آرتیردی: میثال اوچون عربستان, او گونه‌دك كی بو اؤلكه‌ده خلق حركاتی اولمایا آمریكانین هم پیمانی قالاجاق.
كسینجر دئدی: اولا بیلر كی بشار اسدین ساقیط اولماسی آمریكانین منفعتیه اولا آما هئچ ایستراتژیك سببه گؤره تازا جنگ باشلاماق اولماز. بونا گؤره, ائله دونیا نظمی كی مرزلری آرادان آپارا و داخیلی و خاریجی جنگلری بیر-بیرینه قاتا, وجودا گلمیه‌جك.
جمعدن قورخما ایختیلالی
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
جمعدن قورخما بیر ایضطیرابی ایختیلالدیر و جمعدن قورخان شخص, او ایجتیماعی موقعیت و ایشدن آشكار قورخوسو وار كی اوردا تانیمادیغی آداملارلا اوز به اوز اولور و یا ایمكانی وار اونلارین دیقّت مركزینده اولا. بو زاماندا شخص قورخور ائله رفتار ائلیه یا ایضطیراب علامتی گؤرسه‌ده كی اونون تحقیر و شرمنده اولماسینا مونجر اولا.
جمعدن قورخماغا موبتلا اولان شخص شفاهی سوآللارا جواب وئرن زامان و یا سوخنرانلیق زامانی تحقیر اولماقدان و اوتانماقدان بتر قورخار. جمعدن قورخماغا موبتلا اولان شخص اؤز قورخوسونون ایفراطی و غیری منطیقی اولماسینا موتوجیهدیر. بو ایختیلالدا شخص ایجتیماعی موقعیتلردن و ایشلردن ایجتیناب ائلر, یوخسا ناراحاتلیق و شیدّتلی ایضطیرابا دوچار اولار.
بو ایختیلال اشخاصین معمول برنامه‌لرینده, ایشتیغال‌لاریندا و تحصیل‌لرینده موشكول یارالدار. بو ایختیلالین عؤمور بویو قالماسی 3 دن 13 درصده قدر گوزاریش اولوب و خانیملار آقالاردان چوخ بو ایختیلالا موبتلا اولورلار. جمعدن قورخمانین شایع اولان یاشی یئنی‌یئتمه یاشلاریدیر آما آشاغی یاشلاردا (حتی 5 یاشدا) و یوخاری یاشلاردا دا اولور (حتی 35 یاشدا). بو ایختیلال شخصین یاشاییشیندا درین موشكوللر یارالدا بیلر و اونون درمانیندا روان درمانی و داوادان ایستیفاده اولور.
تبریز بازاری بؤیوك بیر شهر كیمی‌دیر
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
لیتوانی اؤلكه‌سی‌نین «بامتیك» تیجاری تحقیقاتی شیركتی‌نین عضوی دئدی: تبریز بازاری‌نین اسرار انگیز و ایچ-ایچه معمارلیق قورولوشو, اونو بیر شهر كیمی عظمتلی و بوروشوق ائدیب.
رابرت جودكا تبریز بازاریندان گؤروش زامانی فارس خبرنیگاری‌ایله دانیشیقدا دئدی: بو بازارین راستالاری و بؤلوملری بؤیوك بیر شهرین خیابانلاری كیمی بیر-بیرینه یاپیشیر كی چوخ جالیبدیر.
جودكا ایدامه وئردی: بازاردا اولان فرهنگ و تمدّون و بو اوزن تاریخی‌ایله اوندا جاری اولان یاشاییشین و ایش-پئشه چوخ گؤزل و تأثیر قویاندیر.
او شرقی آذربایجانین جماعتین چوخ مهریبان و قان ایستی بیلیب دئدی: تبریز بازارین یونسكودا ثبت اولماسی بو عظیم تاریخی اثرین تانینماسینا سبب اولوب, آما بو اثری یاخیندان گؤرندن سونرا گؤردوك كی تبریز بازاری تصویرلری و فیلیملریندن داها عظمتلی‌دیر.
جودكا هابئله مشروطه موزه‌سیندن اولان گؤروشه ایشاره ائدیب دئدی: مشروطه ائوی و موزه‌سی بین‌المیلل ساواشلارین بیر بؤلومونون و اونلارین ایراندا قویدوقلاری تأثیرین دقیق و شفاف تصویریدیر.
«بامتیك» تیجاری تحقیقاتی شیركتین مودیر هیئتی عضوی آیدینلاتدی: مشروطه دؤورونون تاریخی, موقاویمتلرین عكسلری و ریوایتلر و جماعت و رهبرلری‌نین موباریزه‌لری چوخ جالیبدیر و اینسانی تعجوبه سالیر.
او تبریزی گؤزل و یاخشی شهر آدلاندیریب دئدی: بو شهر تاریخی و فرهنگی سمبول‌لار و اثرلرینی تئكنولوژی و گؤزل بینالارین كناریندا ساخلایا بیلیب و بونا دیقّت یئتیرماقلا كی كهریبا یولونون اوستونده دایانیر و آیری موهوم خصوصیتلری‌ده وار, بیز ترغیب اولموشوق كی بو اوستانلا فرهنگی و تیجاری ایرتیباطلاریمیزی چوخالداق.
كهریبا یولونون تحقیقاتی و مئدیا گروهی, آذربایجان موزه‌سی, تبریزین جومعه مسجیدی, مشروطه موزه‌سی و تبریزین بؤیوك بازاریندان گؤروش ائله‌دی.
نیه فیكره گئدنده « هیم م م م م م ...» دئییریك؟
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
گونده‌لیك دانیشیقلاریزدا نئچه دفعه « هیم م م م م م »دان ایستیفاده ائلیرسیز؟ ایندیه‌دك دیقّت ائله‌میسیز كی اونو نئچه موختلیف معنادا و فقط دئمك لحنین دگیشمه‌سیله ایشله‌دیرسیز؟ بو سسین رمزی نه‌دیر كی بو ساده‌لیگی ایله بو قدر ایشله‌نیر؟
گونده‌لیك دانیشقلاریزا بیر آز دیقّت ائله‌سیز, احتیمالاً « هیم م م م م م »سؤزونو چوخ ائشیده‌سیز. بو سس (هیممم) دونیانین چوخلو دیللرینده جماعتین گونده‌لیك دانیشیقلاریندا ایشله‌نر و البته بعضی دیللرده همان معنادا آیری سس ایشله‌نر. حتی یازیلاردا, نامه‌لرده, ایمئیل‌لرده, اس‌ام‌اس‌لرده و اینترنت صفحه‌لرینده یازیلان نظرلرده ده اونو گؤرمك اولار. آما دوغرودان دا بو سسین معناسی نه‌دیر و بیز نیه اونو ایشله‌دیریك؟ هاردان گلیب؟
هئچ كسه اوشاقلیقدا «هیممم» سسی‌نین معناسی توضیح وئریلمز و سؤزلوك‌لر‌ده اولماسی‌دا بعیددیر. اصلاً اونو بیر لوغت بیلمك بئله چتیندیر. بونونلا بئله بیز گونده‌لیك دانیشیقلاریمیزدا اونو ایشله‌دیریك. اؤزوده موختلیف معنالاردا. قالیب لحنی نه‌جور اولسون, گاهدان بو معنادادیر: بیلمه‌دیم نه دئدین, تازادان دئنه. «هیممممم »ین دئمه‌سی اوزاناندا بو معنانی وئریر: دئدیگین زادین اوستونده فیكیرله‌شیرم. بعضاً ده اونو یئیین دئینده بو معنادا اولا بیلر: بلی, مومكوندور و یا یاخشی فیكیردیر.
«هیمممم»ین موختلیف دیللرده ایشلنمه‌سینه رغماً اونون ریشه‌سی بللی دئییل. آنتولی لیبرمن، مینه‌سوتا دانیشگاهی‌نین دیل شیناسی و كلمه ریشه‌لری‌نین موتخصیصی «هیممم» باره‌ده دئییر: اونون اصلی باره‌ده هئچ فیكریم یوخدور. آما او قدر طبیعیدیر كی هر دیلده یارانا بیلر. «هیممم»ین تاریخی چوخ اوزون اولا بیلر. اونا گؤره اونو دیللرده ایزین آختارماق اولماز.
آیری سؤزله, شاید دئمك اولار كی كیم نه بیلیر شاید نئاندرتال‌لار دا اونا تای سسدن ایستیفاده ائلرمیشلر؟!
فنی لحاظدان «هیممم» آخ, اوه و ... كیمی بیر سس نظرده توتولور, هابئله شاید اونو بیر زاد یا بیر سسین سمبولی اولان دسته‌ده یئرلشدیرك, قیژ, تاق تاق, ویز ویز كیمی. بونونلا بئله لیبرمنین دئدیگینه گؤره هئچ زادین سمبولی دئییل. او بو باره‌ده توضیح وئریر: اونون اوّل سسی «هـ» اولا بیلر چوخ ساده, نفس چكمگین بیر بخشی اولسون. اونون ایكینجی بؤلومو «ممم» آغیزین باغلی واختی تولید اولان سسدیر. بئله‌لیكله اولا بیلر بوندان سمبول اولسون كی : «بیلمیرم نه دئیه‌م.» بوجورلوكله بیر فاصیله و مكثی دولدوروروق كی گؤرسه‌دك كی فعلاً هئچ زاد دئمیریك آما هله مسأله‌یه فیكیرله‌شیریك. بو ساده سسه آیری لحنلرین ایضافه‌لشمه‌سی, اونا آیری معنالار دا ایضافه‌‌له‌ده بیلر.
نیكلاس كریستنفلد، سن‌دیه‌گودا كی كالیفرنیا دانیشگاهین روانشیناسی و مكثلرین دولدورماسی موتخصیصی بونا اینانیر كی «هیممم» بونا گؤره بوجور یایقیندیر كی حقیقتده خونثا بیر سسدیر. او دئییر: «حقیقتده اونو دئمك, بیزه هر شئیدن راحاتدیر.»
یارایا ملهم قویماسان‌دا باری دوز سپمه !
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
شاید اولوب كی بیله-بیله و یا ایسته‌مه‌دن كیچیك ایشتیباهلاریمیزلا دوست تانیشلاریمیزی ناراحات ائدك و بعضاً سؤز, قلم و حیرصلی چپ باخماقلا اونلاری كیچیك ایشتیباهلارینا گؤره دانلامیشیق. بو بیر اخلاقی خصوصیتدیر كی موتأسیفانه بیزیم جامیعه‌میزده بیر عادته چئوریلیب.
دال به دال سیقنال چالماقدان توتدو تا باش توولاماغا قدر و «غریبه فرهنگسیز آدامدی‌ها یا دیغا كیشی اوتانمیر ها» و ... كیمی سؤزلر نیشان وئریر كی بیز خطا و ایشتیباهی اؤزگه‌ده گؤروروك و بو موریدلرده اؤزوموزو عدالتی قاضی و بعضی موریدلرده عدالت ایجراچی‌سی حئسابلیریق. اؤزگه‌نین عیبینی آختارماق و زامان - مكانی نظرده آلمادان اونلاری سبب‌سیز دانلاماق, خوشا گلمز ایشدیر كی بیزی اؤزوموزو ایصلاح ائله‌مكدن اوزاقلادیر. عیب و ایشتیباهی قبول ائله‌مك بیر شئیدیر كی اونو جامیعه‌ده یایماق اوچون گرك نقد و نقدی قبول ائله‌مگی, عیب آختارماق و دانلاماغین یئرینه قویاق. بو دگیشمه‌لر و ایجتیماعی رابیطه‌لرده بونا تای ایصلاحلار, فرددن باشلاییب جامیعه‌ده یاییلار.
عیب آختارماق, ایجتیماعی رابیطه‌لرین آفتی
اؤزگه‌لرله رابیطه قورماق بیر باشاریق ساییلیر و «عیب آختارماق» اونون آفتلریندن‌دیر. بعضی‌لری, آیریلارین لاب كیچیك ایشتیباهلارین یاددا ساخلاییرلار و اوركلرینده ایللر بویو كینه و نیفرت اولور. عوضینده بؤیوك یاخشیلیقلاری یاددان چیخاردیرلار. بئله آداملار فقط اؤزگه‌لرین ضعفلرین گؤرورلر و بو اساسدا همیشه اؤزگه‌نی دانلاییرلار كی بو كیردار تدریجی صورتده اونلارین ذهنین خرابلار و رابیطه‌لرین كیفیّتین آزالدار.
عیب آختاران آداملارین روانشیناسلیغی
عیب آختارماق, دانلاماق و میریلداماق او سؤزلردندیلر كی بیزه موثبت انرژی وئرمیرلر و ایجتیماعی تربیت عرصه‌سینده ده بیزیم اوچون موثبت معنالاری یوخدور. آیری طرفدن بو سؤزلر ایجتیماعی و خانیواده رابیطه‌لرینده تیفاق داغیدان عادتلری یارالدارلار. بو پیس عادتین قاباغین آلماق اوچون اوّلده گرك عیلّتی آختاراق. روانشیناسلار عیب آختارماغا نئچه فرضیّه دئییبلر. بیرینجی فرضیه بودور كی عیب آختارماق بونا خاطیردیر كی اؤزوموزه پیس اولانی, اؤزگه‌یه نیسبت وئریریك. اؤزگه‌نین عیبین قابارتماق بونون علامتی‌دیر كی او عیبین اؤزوموزده اولماق احتیمالی چوخدور. ایكینجی فرضیّه‌ده او آداملار عیب آختاریرلار كی كاذیب اعتماد بنفسلری وار و آیری سؤزله اؤز ضعیف باطینلرینی مؤحكم ظاهیرین دالیسیندا گیزله‌دیرلر؛ ائله كی هئچ كس بیلمه‌سین كی اونلارین اعتیماد بنفسلری آشاغیدیر. روانشیناسلار ایچینده ایكینجی فرضیه‌نین طرفداری چوخدور. عیب آختارانلار اؤزلرینه شیفته اولورلار و اونلارین عمومی رابیطه‌لرینه دیقّت ائله‌سن گؤررسن كی دئدیكلری كیمی دئییل‌لر.»
تحقیر و یا تشویق؟
عیب آختارماق بیر فرهنگدیر كی ایشتیباهی صورتده جماعتین ایچینده راییج اولوب. عیب آختارماق روانشیناسی جهتدن اینسانین روحی سلامتلیگین خطره سالار. بو مؤعضَلین كؤكون قوروتماق لازیمدیر. اوتورمدوغوموز جمعده بیری‌نین عیبلری دانیشیلسا گرك سؤزو دگیشك. مثلاً دئیه‌ك بو شخصین یاخشیلیقلاری‌دا وار و گلین اونلاردان دانیشاق.
بونو بیلمه‌لی‌ییك كی آداملارین بیر پارا خصوصیتلری وار كی بیز سئومیریك و یا بیزیم فرهنگیمیزله اویقون دئییل. اونا گؤره بو, عیب آختارماغا دوزگون معیار ساییلمیر.
بیز عیب آختاراندا بیر جور دانلامیش اولوروق. موتأسیفانه بیزیم فرهنگیمیزده عیب آختارماق و دانلاماق بیر سطحده ساییلیرلار. ائله كی هر شراییطده روك و صریح دانیشماق باعیث اولور جماعت بئله بیلسینلر كی دانلایان آدام اعتیمادلی و خطاكار اینسانین خیرخواهی‌دیر. بیر حالدا كی نقد و ایصلاح بیر سؤزدور و دانلاییب تحقیر ائله‌مك آیری سؤز.
سعهصدر واسیطه‌سیله موقابیله ائله‌مك
بیری سیزه اهانت و توهین ائله‌سه, اعتیماد بنفسیز اولسون و نئچه لحظه ساكیت اولماغینان وضعیتی آراملادین و بو پیامی اونا وئرین كی سن مؤحترم بیر اینسان اولسان منیم‌ده ارج و احتیرامیم وار, آرامیشدن سونرا اؤزوزدن دیفاع ائله‌یین.
گرك دیقّتیمیز اولسون كی اینتیقادیمیز عیلّتسیز اولماسین كی عیب آختارماغا اوخشایا, چون بو صورتده ایشیمیزین نتیجه‌سی ترسه اولار.
بو مسأله‌نی آیدینلاتماغ بیر میثال ووروم: 16 یاشلی خانیم قیز منیم یانیما گلدی كی آناسی همیشه اونا ایراد توتور و هامی‌نین ایچینده اونو تحقیر ائلیر و دانلاییر. بو خانیم قیز آناسی‌نین ریضایتین جلب ائله‌مگه خاطیر تصمیم توتور اوتاغینی سلیقه‌یه سالسین, آما آناسی اوتاغینا گلیب بیر ایراد تاپانمایاندا, اونا آیری ایشكال توتور و بو مسأله باعیث اولور او بیر ده اوتاغین تمیزله‌مه‌سین. آتا آنالارا توصیه اولور كی عیب آختارماق عوضینه حیمایت, تشویق و احتیرامدان ایستیفاده ائله‌سینلر.
عیب آختارماق و یا اینتیقاد
اینتیقادلا عیب آختارماغین اصلی فرقی بوردادیر كی اینتیقاد منطیق اساسیندا و ایستیدلال‌لی اولار, آما عیب آختارماغین بیناسی باهانا آختارماقدیر و موختلیف استرسلرینن یوكسه‌لر. اونا گؤره بیزیم دانیشیغیمیزدان حق اولا و یا ناحق, بیلینر كی بیزیم قصدیمیز اینتیقاددیر, یوخسا یونگول بیر عیب آختارماق. بئله اولور كی نئجه دانیشماغین اهمیّتی اولور و بیر ایشتیباهی غرضسیز تذكّور وئرنله, حیرص اوزوندن بالاجا بیر ایشتیباها حمله ائدنین فرقی بیلینیر.
دیلین نقشی و اونون خطاكار شخصین ایصلاحیندا اولان تأثیری چوخدور. اوردان كی معلومات و مفهوملارین اینتیقال وئرمه‌سی‌نین لاب موهوم یولو دانیشماقدیر, سؤز هر نه قدر ساده و گؤزل اولسا تأثیری بیر او قدر ده چوخ اولار.
تربیت و ایصلاح ساحه‌سینده دیلین اهمیّتینه چوخ یوخاریدیر. نئجه كی سلیس و گؤزل سؤز تأثیر قویار, غیری سلیس و كیفیر سؤز ده تربیت ایشینده منفی تأثیر قویار.
شربت وئرمه‌سن باری, اورگیمی سانجما
شكسیز بیزیم جامیعه‌میزده كی گوندن-گونه آرتان ایجتیماعی و ایقتیصادی دگیشمه‌لر و آیری طرفدن موختلیف ایجتیماعی, سیاسی و ایقتیصادی ساحه‌لرین بیر-بیرلرینه باغلیلیغی و بیر آیری طرفدن بویونكی اینسانین دغدغه‌لری و گونده‌لیگه اسیر اولماسی كی بیزیم فیكیلرمیزی اؤزونه مشغول ائله‌ییب, ایجتیماعی رابیطه‌لرده گرگرینلیگین چوخالماسی, هم جامیعه‌ده كی ناهنجارلیغی چوخالدیر و هم اونون تأثیری افسورده‌لیك, حوصله‌سیزلیك و داعواچیل اولماغا سبب اولور. عیب آختارماغین اصلی عامیللریندن بیری بودور كی اینسانلاردا اؤز ایشتیباهلارین قبول ائله‌مك جورأتی یوخدور كی چالیشیرلار اونو اؤزگه‌لرین بوینونا سالسینلار و اونلاری موقصّیر بیلسینلر. گؤروسن بیر ایشتیباه چوخ كیچیكدیر آما دوست تانیشلارین اوندان خبرلری اولسا باغیشلانماز بیر گوناها تبدیل اولار. بئله‌لیكله سعهصدر و عین حالدا اؤزگه‌نین شخصی ایشلرینده دخالت ائله‌مه‌مك و محبتله اینتیقاد ائله‌مك بیرلیكده باعیث اولار ایشتیباهی بویونا آلماق راحاتلاشسین و تدریجله نقد و اینتیقاد فرهنگی, دانلاماق و عیب آختارماق فرهنگی‌نین یئرینده اوتورسون. یاخشی دئییل‌می اؤزگه‌نی موشكوللریمیزین عامیلی تانیماق یئرینه و اؤزوموزو اونلارین موشكوللرین حلّالی بیلمك عوضینه بیر آز اؤز ایچیمیزی آختاراق و وارلیقلاریمیزا آرتیراق؟