اؤزونو ایبراز ائله, آما سیرتیق اولما Özünü ibraz elə, amma sırtıq olma
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
 |
||
|
فرض ائدین یاخین دوستوز كی سیزه سؤز وئریب دقیقاً فیلان ساعتده سیزله گؤروشه, دلیلسیز و خبرسیز, قرار یئرینه گلمه‌یه و یا چوخ یوبانا و بو ایشی همیشه گؤره, سیزن عكس‌العملیز نه اولار؟ ایندیه قدر بونا فیكیرلشمیسیز كی حیات یولداشیز همیشه سیزه زور دئیه‌نده و یا اؤزگه‌لرین یانیندا سیزی دلیلسیز یئره تحقیر ائدنده, سیز اعتیراض یئرینه بیر آز دا اونو تعریفله‌ییرسیز. بو عملیزین عیلّتینه دوشونموسوز؟ شاید دینمه‌مزلیگیزی اؤز جئنتئلمن اولماغیزا حمل ائدیبسیز. و یا شاید بو ساكیتلیغیزدان خوشوز گلمیر آما بیلمیرسیز نه ائده‌سیز؟ «اؤزونو ایبراز ائله‌مك» ایرتیباط قورماغین یاخشی یوللارینداندیر. اؤزونو ایبراز ائله‌مك سیرتیق اولماق معناسیندا دئییل. اؤزگه‌نین حقّین آیاقلاماق‌دا دئییل. زور دئماق و ساواشماق‌دا دئییل. اؤزونو ایبراز ائله‌مك یعنی بو كی اؤز گوجلر و باشاریقلارینی گؤرسه‌ده‌سن. سیز مؤحكم و قاطع جواب وئرنده, حقیقتده اؤزوزو ایبراز ائدیبسیز. بو مورید ده غلط فیكیرلره باخمایاراق, اؤزونو ایبراز ائله‌مك, ایسته‌دیكلرینی هر نه‌یین باهاسینا اله گتیرمك معناسیندا دئییل. فیكیرلری آیدین, موستقیم و صلاحیّتلی صورتده دئمك, اؤز فیكیر و حیسّلرینه ارزیش قاییل اولماق, اؤزونه عیزّت و حؤرمت قاییل اولماق و اؤز گوج و ضعف نوقطه‌لری تانیماغا, اؤزونو ایبراز ائله‌مك دئییلیر. عاییله‌نین نوعی و فرهنگی افرادین اؤزلرینی ایبراز ائله‌مكلررینه چوخ تأثیری وار. عاییله بیرینجی و ان اساس منبعدیر كی اوشاق اوردا داورانیشلارین چوخونو آتا آناسیندان اؤرگه‌شیر, اؤزونو ایبراز ائله‌مك, عاییله‌دن و ائودن باشلایا بیلر. معمولاً عضولری‌نین رابیطه‌لری سالیم و موستقیم اولان عاییله‌لر -كی مثلاً اوشاق راحات سوروشا بیلر كی «آتا بویون نه اولوب؟ چوخ حیرصلی‌سین»,- ائله عاییله‌لر‌دیلر كی اونلاردا اوشاقلار اؤزلرینی ایبراز ائله‌مگه فورصتلری اولار. عكسینه او عاییله‌لرده كی اوشاقلار آتا آنادان قورخورلار, داها اؤزونو ایبراز ائله‌مگه مئیدان یوخدور. عاییله‌دن سونرا, جامیعه‌لرین, اؤزونو ایبراز ائله‌مگه موختلیف تأثیری اولار. ایمكانی وار بیر جامیعه‌ده فیكیرلشمه‌میش سؤزه قولاق آسماق و ال آیاغی باغلی اولماق ارزیش ساییلا. بئله بیر موقعیتده حیسلری بیان ائله‌مك و اؤزونو ایبراز ائله‌مگین معناسی اولماز. عكسینه بیر جامیعه‌ده كی اؤز حقّینی تانیماق و اوندان دیفاع ائتمك و اونا ال تاپماغا چالیشماق ارزیش ساییلا, بئله بیر جامیعه‌ده اؤز حقّیندن دیفاع ائدن اینسان و حیسّلرین صادیقانه ایبراز ائدن شخص, اؤزگه‌لرین‌ده حقّینی آیاقلاماز. اؤزوزو ایبراز ائله‌مك باعیث اولار كی اؤزوزله راحت اولاسیز و آیریلارینا دا ایمكان وئره‌سیز كی سیزله راحاتراق رفتار ائده‌لر. ان غنی و سالیم صمیمی رابطه, ایكی جورأتلی شخصین آراسیندا اولار. اؤزوزو ایبراز ائله‌مك اوچون گرك بیر اینسان كیمی بعضی حقلریزی تانیاسیز: - سیزین حقّیز وار سیزینله احتیراملی رفتار اولا. سیز ده گرك آیریلارینا احتیرام قویاسیز. - سیزین حقّیز وار یاشاییشیزدا موستقیل تصمیم توتاسیز, آما كاریخمایین؛ سیزین مشورته احتیاجیز وار آما نهایتده بو سیزسیز كی تصمیم توتمالیسیز. - سیزین حقّیز وار آیریلاریندان اینتیظاریز اولسون, آما اینتیظارلاریز گرك منطیقلی و اونلارین الیندن گلن میقداردا اولا. - سیزین حقّیز وار آیریلارین منطیقسیز ایستكلرینی ردّ ائلیه‌سیز. قرار اولسا كی هر غیر معقول ایستگی یئرینه یئتیره‌سیز, داش داش اوستونده دایانماز. - سیزین حقّیز وار آیریلار طرفیندن گلن ایستكلری گؤتور قوی ائلیه‌سیز. پس اونلارین حقّی یوخدور كی سیزی تلسدیرسین. - سیزین حقّیز وار حیسّلریزی بیان ائلیه‌سیز. سیزین حیسّلریز منفی اولا یا موثبت, گرك ایبراز اولا. - سیزین حقّیز وار ایشتیباه ائلیه‌سیز, البته ایشتیباه ائله‌مه‌سیز داها یاخشی اولار. عین حالدا موغایات اولمالیسیز كی ایشتیباهلاریز اؤزگه‌یه صدمه وورماسین. «یوخ» دئمك, اؤزونو ایبراز ائله‌مگین موهوم ابزاری هامیمیز اوچون ائله واختلار اولوب كی «یوخ» دئمك بیزه چتین اولوب. «یوخ» دئمگه گوجوموز چاتماسا و اؤزگه‌لرین منطیقسیز ایستكلرینی ردّ ائلیه بیلمه‌سك, موختلیف موقعیتلرده بیزی چتین شراییطه سالار. «یوخ» دئمگه گوج چاتماماغین موختلیف عیلتلری وار. شاید «یوخ» دئیه‌نده سیزه گوناه احساسی ال وئریر, شاید قورخورسوز دوستلاریزی الدن وئره‌سیز و شاید ده «یوخ» دئمگی بیر جور تكبّور حئسابلیرسیز. بونونلا بئله بیلمه‌لیسیز كی «یوخ» دئمك و آیریلارین منطیقسیز ایستكلرین ردّ ائله‌مك سیزین حقّیزدیر, مخصوصاً او زامان كی بو ایستكلر سیزین اوچون منفی اثرلری اولا. پس موناسیب صورتده «یوخ» دئمك اوچون بو یوللارا عمل ائدین: 1. جوابیزی ائشیده بیلینن بیر «یوخ»لا باشلایین. 2. اؤزوزو «یوخ» دئمك اوچون توجیه ائله‌مه‌یین. 3. اؤزوزه دئیین كی «یوخ» دئمگه حقّیز وار. 4. «یوخ» دئیه‌ندن سونرا مونتظیر اولمایین كی سیزین فیكریزی دگیشسینلر. 5. یادیزدا اولسون كی سیز او شخصین ایستگینه یوخ دئمیسیز, نه اینكی اونون اؤزونه. 6. «یوخ» دئمك مسئولیتینی بوینوزا آلین و اونلاری سیزدن منطیقسیز ایستكلرینه گؤره موقصیر بیلین. 7. «هن» یا دا «یوخ» دئمگه آرتیق ایطیلاعاتا احتیاجیز اولسا, طرفدن ایسته‌یین كی سیزه آرتیق ایطیلاعات وئرسین. | ||
میلّتلر مجمعی و كانتین دئموكراسی‌سی Millətlər məcməi və kantın demokrasisi
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
|
|
||
|
1795 میلادی ایلی ژوئن آیی‌نین 26-سیندا آلمانلی فیلسوف «كانت» اؤز «قالارگی باریش» اثرینی یایدی. آلمانلی فیلسوف Immanuel Kant (1804- 1724) اؤز عصرینده دئموكراسی‌نین لاپ بؤیوك حیمایتچیسی‌ایدی. او بیر زماندا جماعتین اساسی حقلری‌نین تأمینی و اؤلكه‌لرین ترقّی‌سی اوچون دئموكراسی ضرورتیندن دانیشیردی كی اوروپا اؤلكه‌لرینده او جومله‌دن آلماندا (پروس) فئودال سیستمی حاكیم ایدی. «قالارگی باریش» كیتابینی اوخویاندا كانتین عقیده‌لر و فرضیه‌لریله تانیش اولماق اولار. كانتین نظری بیرینجی مرتبه‌ده بیر اؤلكه‌نین داخیلی دئموكراسی‌سینده ایدی. او بئله اینانیردی كی دئموكراسی‌نین لازیمه‌سی آچیق سیاستدیر «Openness», نه اینكی ایشلرین گؤرولمه‌سینه افراد گیزلینجه تعیین اولسون. او دئییردی كی بیر جامیعه‌ده دئموكراسی موحقّق اولسا بئله بیر جامیعه, ائله اینسانلار خلق ائلر كی بوتون دیقّتله و منطیق اوزو ایله تصمیم توتارلار و بئله‌لیكله اونلارین تصمیملری جامیعه‌نین سعادتینه و منفعتینه گؤره اولار. اوندان علاوه بو تصمیملرین موخالیفی آز اولاجاق. كانت دئییر: دولتین گیزلین ایشله‌مه‌سی كی دئموكراسی‌نین ضیدّیدیر, قودرت اوستونده داعوایا مونجر اولار و خاریجی قودرتلر ده او داعوایا اودون قالارلار و نتیجه‌ده ایمكانی وار داخیلی جنگه مونجر اولسون و جنگ _خاریجی و یا داخیلی- جماعتین نفعینه دئییل. كانت عین حالدا بونا اینانیردی كی میلّتلر آراسینداكی جنگین باشا چاتماسینا و یئر اوزونون ایمكانلاریندان دوزگون صورتده ایستیفاده ائله‌مك اوچون, اؤلكه‌لر اؤز میلّی حاكیمیتلرین قوروماقلا برابر, بیر بیرلیك (كونفئدراسیون) یارالدالار كی بو صورتده ایتحادیّه‌نین عضولرینده دئموكراسی اؤز كمالینا چاتار چونكی داها خاریجی سیاست و تیجاری آلیش وئریشین نیگرانی دئییللر و بئله‌لیكله بشر سعادته چاتار. كانتین ایجتیماعی مسأله‌لرده اینتیخابا تأكیدی واریدی و فرهنگلرین فرقلی اولماقلارین قبول ائلیردی. كانت دئییردی: یاخشیلار بیر-بیری‌نین كناریندا دایانسالار, پیسلر اؤز-اؤزلرینه آرادان گئدرلر. كانتین تابعلری اونون اینانجلاریندان بو نتیجه‌یه چاتدیلار می هر اؤلكه‌نین داخیلی انتیظامی بین‌الخالق مطلوب نتیجه‌لره مونجر اولار و دئموكراسی, بیر اؤلكه‌نین داخیلی اینتیظامین یارالتماغا اَن یاخشی یولدور. بو دسته و آیری نظر صاحیبلری, كانتی میلل جامیعه‌سی و میلل سازمانی‌نین فیكیر آتاسی اولماسینا اینانیرلار. كانتین عقیده‌لری 20-جی عصرین آخیرلرینده اوروپا ایتحادیّه‌سی‌نین قورولماسینا چوخ كؤمك اولدو. | ||
«اخلاق» بو گونلرده بازاردا تاپیلمایان جینس
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
|
|
||
|
سون گونلرده بیر چوخ جینسین باهالاشماسی‌ایله اصلی سوآل بودور كی بو باهالیقلارین سببی نه‌دیر و اونون حلّی نه‌دیر. ایش‌بیلنلرین نظرلرنه دیقّت یئتیرمك بونو گؤرسه‌دیر كی باهالیغین سببین بیر عامیل و یا بیر شخصده گؤرمك اولماز. چونكی ارز قیمتی‌نین یئنیب قالخماسی, تولید هزینه‌سی‌نین آرتماسی, بعضی مؤحتكیرلرین سوءایستیفاده‌‌سی, پرده دالیسینداكی عامیللر و ناهماهنگ تصمیملر و برنامه‌لرین و آیری عامیللرین بو باهالیقلاردا پایلاری وار. آما بو حئسابلامالار هامیسی ایقتیصادی‌دیلار. ائله‌بیل دیقّت یئتیرمیریك كی آیری جور ده حئسابلاماق اولار كی ائلیه بیلسین ایقتیصادی یوللاردان چوخ و هئچ اولماسا اولارجن قیمتلرین آزالماسینا كؤمك ائلیه. سؤز «اخلاق»دان گئدیر؛ او اخلاق كی اونو «اینصاف»لا بیر معنادا گؤره بیله‌ریك كی نئچه ایل بوندان قاباق كسبیمیزین بركتی و بزگی‌ایدی. اصلی سوآل بودور كی بو گونلر او اخلاق نه‌قدر بیزیم كسبیمیزده واردیر؟ تولید ائلیه‌ن, وارید ائلیه‌ن, عومده‌چی, توزیع ائلیه‌ن و نهایت توكانچی حئساب كیتابینا یئتیشنده نه‌قدر اینصافی و اخلاقی بو حئساب كیتابدا دخالت وئریر و نه‌قدر جماعتی مولاحیظه ائلیر؟ نه قدر بونا فیكیرله‌شیرلر كی آل-وئر ائله‌مكله برابر جماعتین نفعینه قیمتلری یئندیرسینلر؟ نه قدر كسبلری‌نین بركتینه فیكیر وئریرلر؟ شاید بیر عیده كی ایتّیفاقاً چوخدولار بئله دوشونه‌لر كی بویون داها هئچ كس بوجور زادلارا فیكیر وئرمیر و تكنولوژی و مودئرن دونیا او قدر سورعتله‌نیب كی بو سؤزلری تكجه موزه‌لرده و ناغیللاردا گؤرمك اولار. آما اونلار غافیلدیلر كی بو سؤزلر باهانادیر. نیه‌كی تكنولوژی و مودئرن دونیا اصلاً اخلاق و اینصافلا موغاییرتی یوخدور. اگر جامیعه‌نی اؤزوموزونكی بیلسك بیر لحظه‌لیك منفعته گؤره جامیعه‌نی اودا چكمه‌ریك. | ||
دونیانی نئجه گؤرسن ائله‌دیر !
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
|
|
||
|
اینسانین دونیایا اولان باخیشیدیر كی اونو گله‌جكده نه‌لره قادیر اولدوغونا ایمكان یارالدیر. بیر جزیره‌یه باشماق ساتماق اوچون گؤندریلن ایكی ساتیجی‌نین احوالاتینی چوخوز بیلیرسیز. ایكی ساتیجی جزیره‌یه چاتیب كیمسه‌نین باشماق گئیمدیگینی گؤرونجه حیرتدن دونوب قالیرلار. ساتیجی‌لاردان بیری درحال مركز مودیره خبر گؤندریر: "صاباح ائوه دؤنورم، بورادا كیمسه باشماق گئیمیر!" ایكینجی ساتیجی همان واقعیتین قارشی‌سیندا هیجانلانیر. درحال مركز مودیره زنگ ائدیر: "لوطفاً منه 10 مین جوت باشماق گؤندرین. بورا‌داكی هر كسین باشماغا احتیاجی وار!" اونوتمایین؛ یاخشی باشلایان هر شئی، یاخشی‌دیر... | ||
سیز نئجه بیر اینسانسیز؟ (شخصیت تئستی)
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
|
|
||
|
سیز نئجه بیر اینسانسیز؟ بونو بیلمك اوچون بو تئستی جاوابلایین و اله گلن نتیجه اوزوندن اؤزوزو داها یاخشی تانی یین. شخصیت تئستی سیزه موختلیف روحی وضعیت‌لرین تصویری تقدیم اولونور. اگر بو وضعیت سیزه داها چوخ خاصدیرسا - 2 نومره، اگر هردن بیر اولورسا 1 نومره، هئچ اویغون گلمیرسه 0 نومره ایله نومره وئرین. نتیجه‌نی بو اساسدا حئسابلایین: جاوابیز «اویغون» اولسا 2 نومره وئرین جاوابیز «او قدر ده اویغون دئییل» اولسا 1 نومره وئرین جاوابیز «هئچ اویغون دئییل» 0 نومره وئرین
1. اؤزومده امینیّت احساس ائتمیرم. 2. چوخ واخت هئچ یئره اوزوم قیزاریر. 3. ناراحات یاتیرام. 4. تئز روحداندوشورم . (نا اومید اولورام) 5. فیكریمه گتیردیگیم خوشا گلمزلیكلردن ناراحات اولورام . 6. چتینلیكلر منی قورخودور . 7. قصورلاریمی (كمبودلاریم) چك-چئویر ائتمگی سئویرم . 8. منی ایناندیرماق آسان‌دیر. 9. بدگومانام، هر شئیدن شوبهه‌لنیرم. 10. گؤزله‌مك منه آغیر گلیر. 11. یولونو تاپماق مومكون اولان وضعیت‌لر, چوخ واخت منه چیخیلماز گلیر. 12. خوشا گلمز حادثه‌لر منی مأیوس ائدیر، روح‌دان دوشورم . 13. بؤیوك خوشا گلمزلیكلر زامانی كیفایت قدر سبب اولما‌دان اؤزومو گوناهلاندیرماغا مئیلیم اولور. 14. شانس‌سیزلیق و اوغورسوزلوقلار منه هئچ نه اؤیرتمیر. 15. چوخ واخت موباریزه‌دن ایمتینا ائدیرم، چونكی معناسی یوخدور. 16. چوخ واخت اؤزومو كؤمكسیز حیس ائدیرم . 17. هردن مأیوس اولورام. 18. چتینلیكلر قارشی‌سیندا اؤزومو ایتیریرم، آوارا قالیرام. 19. حیاتیمین چتین آنلاریندا هردن اؤزومو اوشاق كیمی آپاریرام كی، منه رحملری گلسین. 20. حساب ائدیرم كی، شخصیتیمده‌كی قصورلار دوزه‌لن دئییل. 21. سون سؤز سؤیلمك حاقینی اؤزومده ساخلاییرام. 22. چوخ واخت صؤحبت زامانی یولداشیمین سؤزونو كسیرم . 23. منی غضبلندیرمك راحاتدیر. 24. باشقا‌لاریندان ایراد توتماغی سئویرم . 25. باشقا‌لارینا زور دئمگی سئویرم. 26. آزا قانع اولمورام، داها چوخ ایستییرم . 27. غضبلننده اؤزومو چتین اله آلیرام. 28. ایداره ائتمگی تابع اولماغا ترجیح وئریرم. 29. ژئستلریم (حركتلریم) كسكین و كوبوددور . 30. اینتیقام آلانام. 31. عادتلریمی دگیشمك منیم اوچون چتیندیر. 32. دیقّتیمی بیر ایشدن باشقاسینا یؤنلتمك آسان دئییل. 33. هر بیر یئنی‌لیگه احتیاطلا یاناشیرام. 34. منی فیكریمدن دؤندرمك چتیندیر. 35. آزاد اولونماسی گركن فیكیرلر چوخ واخت بئینیمدن چیخمیر. 36. اینسانلارلا اونسیّت قورماق آسان اولمور. 37. برنامه‌نین حتی اهمیّتسیز درجه‌ده پوزولماسی منی مأیوس ائدیر. 38. چوخ واخت كؤنز اولورام. 39. ریسكه هوسیم اولمور. 40. قرار قویدوغوم گون برنامه‌سیندن كنارا چیخما‌لار منه كسكین تأثیر ائلیر .
نتیجه‌لرین ایشلنیلمه‌سی: هر گروه سوآللار اوچون نومره‌لری حسابلایین: 1. (1-10) – عصبی 2. (11-20) – اومیدسیز 3. (21-30) – تهاجوملی 4. (31-40) – سرت و مؤحكم
نومره‌لرین دَیَرلندیریلمه‌سی و تفسیری: 1. عصبی‌لیك: 0-7 نومره : عصبی‌لیك یوخدور 8-14 نومره : اورتا عصبی‌لیك 15-20 نومره : حددن آرتیق عصبی‌لیك
2. اومیدسیزلیك: 0-7 نومره : اؤزونه ارزیش قاییل دئییل، اوغورسوزلوقلارا داواملی‌دیر، چتینلیكلردن قورخمور 8-14 نومره : متوسیط حالدا اومیدسیزدیر 15-20 نومره : اؤزونه آز ارزیش ارزیش قاییل اولور، چتینلیكلردن قاچیر، اوغورسوزلوقلاردان قورخور، نا اومیددیر.
3. تهاجوملی اولماق: 0-7 نومره : سیز ساكیت و تمكینلی‌سیز 8-14 نومره : تهاجوملی اولماغین اورتا حدی 15-20 نومره : سیز تهاجوملی‌سیز، تمكینلی دئییلسیز، اینسانلارلا ایشله‌مكده و اونسیّت قورماقدا چتینلیك چكیرسیز.
4. سرت و دگیشمز اولماق: 0-7 نومره : سرتلیك یوخدور، بیر ایشدن آیریسینا راحات كئچیر. 8-14 نومره : متوسیط سویّه‌ده سرتلیك. 15-20 نومره : یوخاری حدده سرتلیك. دولانیشی، باخیشلاری و اینانجلارینی, حتی اونلار واقعیّتلرله اویغون و موناسیب اولماسا دا دگیشمز. اونا ایش و عاییله‌سینده دگیشیك‌لیكلر ائتمك اولماز | ||
