شیعه فیقهینده‌كی آزادلیق لیبرال دموكراسیدان چوخدور
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
بوتون
فیكیر و دوشونجه ساحه‌لرینده مكتبلرین هامیسی آزادلیق موضوعسو اوچون چرچوه‌لری
واردیر. ماركسیست مكتبی‌ده لیبرال دموكراسی‌دا اؤزلری اوچون چرچوه‌لری وار.
ایسلام، مسیحیت و یهودیت كیمی دینی دوشونجه‌لرده آزادلیغین بیر شرطی وار: شریعتله ضیدیّتی اولماسین.
اینسانین ذاتیندا آزدلیق سئورلیك وار. خیلقتین باشلانیشیندا حضرت آدم (ع) و حوّانین جنّتدن قووولماسی‌نین سببی قویولان محدودیّته بویون وئرمه‌مه‌لری اولدو. اونلار ایسته‌دیلر قدغان اولان آغاجدان یئسینلر.
تكوین ساحه‌سینده اینسانین هئچ نوع آزدالیغی اولماییب بلكه موطلق جبر حاكیم اولوب. هئچ كسدن دونیایا گلمه‌سینه گؤره نظر سوروشماییبلار. گونش منظومه‌سی‌نین نئجه دولنماسی باره‌ده هئچ كسین نظرین سوروشماییبلار.
اونتولوژی باخیمدان مشاء فلسفه‌سی موختلیف سلیقه‌لره احتیرام گؤزو ایله باخان و پلورالیزمه یئتیشن آزادلیقلارلا اویغوندور. چونكی مشاء فلسفه‌سی وارلیقلاری موتبانیه حقیقتلر حسابلیر و بوتون وارلیقلری بیر-بیریله موتبایین بیلیر. وارلیغی شخصیّه حقیقت حسابلایان عیرفانین ترسینه و وارلیغی موشككه حقیقت حسابلایان موتعالیه فلسفه‌نین عكسینه.
حقیقتلر موتبایین اولان یئرده اینسان سلقه‌لری، X و Yویا زید، عمرو، بكره مربوط اولان دوشونجه‌لر بیر-بیریله موتبایین اولار.
رحمتلیك ملا صدرا حقیقتلرین دركینی و ساحه‌سینی اؤز دركینه مونحصیر بیلمیردی. قلم و دوشونجه آزادلیغینا مانع اولانلار موتأسیفانه بوتون حقیقتلری اؤز دركلرینده مونحصیر ائدیرلر.
بئله‌لیكله آیری دركلر تعطیل و یا محدود اولمالیدیر. بئله باخیش ایشی بیر یئره یئتیرر كی اینسان بئله ایدعا ائدر: منیم دوشوندویوم و درك ائتدیگیم واقعیت و حقیقتدیر، منیم كیمی دوشونمه‌ین حقیقتین علئیهینه‌دیر. بو نوع فیكیر بشر جامیعه‌سینه جوبران اولمایان فسادلاری تحمیل ائدر.
صدرالمتألهین كیمی بؤیوك اینسان دئییر: منیم درك ائله‌دیگیم مونزل وحی دئییل و سیز منی اؤتوب نقد ائلیه بیلرسیز.
بو اخلاقین ریشه‌سی پیغمبر (ص) و ایماملاردادیر. نقل اولوب مسجدالحرام یا مسجدالنبی‌ده حضرت علی‌ایله (ع) موناظیره ائدن كافیر آخیرده او حضرتدن سوروشور: بو اخلاقی هاردان گتیریبسن؟ حضرت بویورور: پیغمبرین (ص) مجلیسینه بیرینجی نفر من وارید اولاردیم، اورانی ترك ائدن آخیرینجی نفر ده من اولاردیم.
ملا صدرا فلسفی بحثلرین چوخوندا، كئچمیش فیلسوفلارین نظرلرینی نقل ائدردی مثلاً مشاء بئله دئییب و ایشراق بئله. او حتّا قدیم یونان فیلسوفلارین نظرلرین‌ده نقل ائدردی. ملا صدرا بونلاری نقل ائدندن سونرا آرتیراردی: منیم‌ده نظریم بئله‌دیر. ملا صدرانین مئتودو بئله دئییل كی دئیه اونلار ایشتیباه ائدیبلر و غلط یول گئدیبلر. بلكه چوخ احتیرملا اوّل دوشونجه‌لری نقل ائدیر سونرا عالیمانه توصیف و نقد ائدیر آخیرده اؤز نظرین دئییر.
بونو نتیجه آلماق اولور كی ملا صدرا آزادلیغا قاییلیدی.
ملا صدرا اینسانلاری بئش یئره بؤلور: حیسّی، وهمی، خیالی، عقلی و شهودی اینسانلار. شهودی نوعوندا اینسان بیر سعه‌صدره چاتار كی دوشونجه‌لرین چوخونو تحمّول ائده‌بیلر.
ایمام حسن عسكری‌نین (ع) علمی مقامی و شاگیردلری
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
ایمام حسن عسكری (ع) چتین و محدودیّتلرله دولو دؤوراندا یاشاماقلارینا باخمایاراق موختلیف ساحه‌لرده شاگیرد تربیت ائله‌مك و دینی معاریف تبلیغیندن قالمادیلار. ایمام حسن عسكری (ع) چتین و حساس دؤوراندا یاشادیلار. او حضرتین بیرینجی درجه‌ده‌كی وظیفه‌سی ایسلام مكتبینی قوروماق و اونون حریمینده مودافیعه ائله‌مك، بو حیات باغیشلایان دینه دعوت ائله‌مك و اونون اصول و دَیَرلرینی گوستریش وئرمك ایدی.
اهل بیتین (ع) هامیسی شریعتین یاییلماسی، علمین تبلیغی، اونو آیریلارینا خصوصاً علم طالیبلرینه تانیتدیرماقدا و ایسلامی عقیده و تفكّورون حریمیندن مودافیعه ائله‌ماكده چوخلو فیكری و عملی چالیشمالار ائدیبلر. او عظمتلی اینسانلار، اومّت ایچینده نوخبه، عالیم و معریفت و عمل منبعی ساییلیردیلار.
ایمام حسن عسكری (ع) كرامتلی آتالاری كیمی اؤز دؤورانلاریندا عمل ساحه‌سینده موهیم نقشلری واریدی عین حالدا اهل بیت (ع) مكتبی‌نین معاریفینی"كیتاب" و "سونّت" محورلیگی ایله تبلیغ ائله‌مگی اؤز برنامه‌لرینده یئریدیردیلر.
ایمام حسن عسكری‌نین (ع) دؤورانی یعنی هیجری اوچونجو عصر، حادیثه‌لی دؤورانیدی. موختلیف فیكری مكتبلر "فلسفه"، "كلام"، "اصول"، "فیقه"، "تفسیر" و "حدیث" ساحه‌لرینده گوجلنمیشدیلر و موقابیله گوجلری چوخالمیشدی.
بو دؤورانین مكتبلری چوخیدی. بو آرادا اهل بیت (ع) فیقه، حدیث، تفسیر، سیاسی دوشونجه، علم، كلام، فلسفه و ایسلامی معریفتده مومتاز مكتبه صاحیب ایدیلر. ایمام حسن عسكری (ع) اؤز علمی فعالیتلرینی موختلیف شاگیردلرین تربیتی، موكاتیبه یولو ایله شوبهه‌لره جواب وئرمك كیمی موختلیف حوزه‌لره بؤلموشدو.
ایمام حسن عسكری‌نین (ع) شاگیردلری
ایمام حسن عسكری‌نین (ع) محضرینده اولان شاگیردلرین چوخو بو حضرتین آتاسی و جدّی‌نین دؤورانیندان اهل بیته(ع) ایرادتلری واریدی و بعضیلری ده ایمام (ع) زمانی اونلارا قوشولموشدولار. بو اینسانلار، علملری، معاریفی و حقیقتلری او حضرتدن آلیب آیریلارینا چاتدیریردیلار.
ابو عبدالله آدینا معروف اولان بؤیوك لوغت شوناس "احمد بن ابراهیم بن اسماعیل" ایمام حسن عسكری (ع) و ایمام هادی‌نین (ع) مخصوص صحابه‌لریندن ساییلیردی. احمد ابن ابراهیم ایمام حسن عسكرینن (ع) مسأله‌لری و خبرلری واریدی كی نئچه جیلد كیتابدا مونتشیر ائدیب. ایمامین (ع) شاگیردلری موختلیف علمی و معرفتی ساحه‌لرین پیشرفتینده نقشلری اولوب.
هابئله دَیرلی اینسان "احمد بن اسحاق بن عبدالله بن سعد بن احوص اشعری" ایمام حسن عسكری‌نین (ع) خاص صحابه‌لریندن ساییلیردی و ایمام زمانی‌دا (عج) درك ائله‌دی. او هابئله قوملولارین اوستادی و شئیخی ایدی. اونون دا تألیفاتی واردیر.
چوخلو كیتابلاری اولان "حسین بن شكیب مروزی" و "صالح بن ابی حماد" دا ایمام حسن عسكری‌نین (ع) شاگیردلریندن ایدیلر. هابئله "كتاب الرحمه" كیتابی كیمی چوخلو كیتاب مؤلیفی، شأن و منزیلت صاحیبی"سعد بن عبدالله قمی" ده ایمامین (ع) شاگیردلریندن ایدی.
سوئد دؤولتی اوستوكهولمون بیر مسجیدی‌نین میناره‌سیندن اذانین یاییلماسینا بویون اَیدی
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
سوئد دؤولتی اوستوكهولمون"بوت شیركا" مسجیدی‌نین میناره‌سیندن فقط جومعه‌لر اذانین یاییلماسینا ایجازه‌سینی وئردی.
مهرین وئردیگی خبره گؤره، اوستوكهولمون جنوبوندا یئرلشن بوت شیركا كومونونون مقاملاری تازالیقدا، بو كومونون «فیتیا» ماحالیندا یئرلشن مسجیدینه میناره‌لردن اذان پخش ائله‌مگه ایلكین ایجازه‌نین وئریلمه‌سیندن خبر وئردیلر.
اذانین مسجید میناره‌سیندن یاییلماسینا یالنیز جومعه گونو ایجازه وئریلیر. بئله ایجازه‌نین صادیر اولماسی سوئدین سئكولار جامیعه‌سینده طبیعتاً عكس العملسیز قالمادی. دئییلن ایدعالارین بیری بئله‌دیر: مذهب آزادلیغی فقط مذهب سئچمه‌ده آزادلیق معناسیندا یوخ بلكه اهالی‌نین بیر مذهبی طرد ائله‌مكده‌ده آزاد اولمالاری معناسیندادیر. اذانین میناره‌دن یاییلماسینا ایجازه وئرمك، اهالی‌نین قوناق اوتاقلارینا قدر مذهبی زورونان تحمیل ائله‌مك معناسیندادیر. بو دا سوئد جامیعه‌سینه حاكیم اولان سئكولاریزم اصولونون ضیدّینه‌دیر.
بئله اعتیراضلارا گؤره اذانین یاییلما ایجازه‌سی بوت شیركا مسجیدینده هله‌لیك آسیلی قالیبب.
پیغمبرین (ص) قیلینجی‌نین دسته‌یینه یازیلان سؤزلر
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
«صِلْ مَنْ قطعك و قُلِ الحقَّ و لَوْ عَلیكَ یا علی نَفْسِكَ و أحْسِنْ بِمَنْ أسَاءَ إلیْكَ»
نه مؤحتَوالی سؤزلر، اؤزو ده قیلینج دسته‌یینده ! یعنی پیغمبر (ص) قودرته چاتیب الینه قیلینج آلدیغی زامان نه ائتمه‌لیدیر؟ ایشی ساواشماق‌می، قان تؤكمك و رحمسیزلیكدیر؟ یوخسا رحمت، لوطف و كرم؟
قیلینج موهاجیمین دفعی و موزاحیمین رفعی اوچون اولدوغونا گؤره دسته‌یینه یازیلیب:
«صِلْ مَنْ قطعك؛ بیری سندن قیریلسا سن اونا قوشول».
او سنین ائوینه گلمه‌سه سن اونون ائوینه گئت؛ حالینی سوروشماسا سن اونون حالینی سوروش؛ دئمه او گلمه‌دی من‌ده گئتمیرم؛ او منیم حالیمی سوروشمادی من‌ده سوروشمارام.
«قُلِ الحقَّ و لَوْ عَلیكَ یا عَلی نَفْسِكَ؛ (هر زمان و هر یئرده) سنه زیانی‌دا اولسا حقّی سؤیله.
«و أحْسِنْ بِمَنْ أسَاءَ إلیْكَ؛ سنه پیسلیك ائدنین حقّینده یاخشیلیق ائله».
بیزه یاخشیلیغی و یا پیسلیگی كئچمه‌ین بیزیمله رابیطه‌سی اولمایان بیرسینه، خیدمت ائدیب اونون موشكولونو حل ائله‌مك چوخ موهیمدیر. بو ایشله البته گؤزل ایش گؤرموشوك آما ائله‌ده موهیم ایش گؤرمه‌میشیك. بیزه خیدمت ائدن بیر اینسانا، خیدمت ائله‌دیگیمیز زامان‌دا یئنه موهیم ایش گؤرمه‌میشیك.
آما بیزیم یولوموزدا قویو قازیب بیزه پیسلیگی كئچمیش اینسانا، یاخشیلیق ائله‌مك موهیم ساییلار. موشكولونو حل ائدیب یولوندان تیكان گؤتورمك؛ كمال و اخلاق مكاریمی بودور. چونكی بیزیم مودئلیمیز حضرت محمد (ص) بویوروب:
«إنی بعثت لأتمم مكارم الاخلاق»
من اخلاق مكاریمینی كمالا چاتدیرماق اوچون گلمیشم.
ایمام صادق (ع) شیعه‌لرین آلتینجی ایمامی و جعفری مذهبین رئیسی
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : دین
+0 به یه ن
ایمام صادق (ع) شیعه‌لرین آلتینجی ایمامی و جعفری مذهبین رئیسی
حضرت ایمام جعفر صادق (ع) ایمام محمد باقرین (ع) اوغلو و اُمّفَروَه بنت قاسم ابن محمد ابن ابی‌بكر آدیندا بیر آناداندیر. ابوعبداللَّه، ابواسماعیل، ابوموسی او حضرتین كونیه‌لریندن و صادق، فاضل، طاهر، صابر و... او حضرتین لقبلریندن ساییلیر.
حضرت هیجری قمری ایلین 83-جو ایلینده مدینه‌ده دونیایا گلدی. او حضرتین اوشاقلارینی اون نفر دئییبلر. ایماملار ایچینده، ایمام صادقین (ع) عصری، تایسیز ایدی و او حضرتین عصرینده‌كی ایجتیماعی و فرهنگی شراییط ایماملارین هئچ بیری‌نین عصرینده یوخیدی. چونكی او دؤوران سیاسی لحاظدان بنی‌امیّه‌نین ضعیفله‌مه‌سی و بنی عباسین گوجلنمه‌سی دؤوریدی و بو ایكی دسته حكومتی اله كئچیرماق اوچون موباریزه ائدیردیلر. بو اوزدن بو دؤوران ایمام صادق (ع) و شیعه‌لرین نیسبی صورتده ساكیتلیك و آزادلیق دؤورانی ایدی.
فیكری و مدنی جهتدن‌ده ایمام صادقین (ع) عصری موناسیب بیر عصریدی. ایمام صادق (ع) بو موناسیب فورصتدن ایستیفاده ائدیب آتاسی‌نین علمی و فرهنگی نهضتینی ایدامه وئردی. بؤیوك علمی حوزه یاراتدی و او گونكی عقلی و نقلی علملرینده مینلرجه فاضیل شاگیرد تربیت ائله‌دی.