اوشاقلارا نه وقتدن كتاب اوخویاق
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
اوشاقلارا نه وقتدن كتاب اوخویاق
عاغیل، استعداد و ذكاوت والدینین اوشاقلاردا تقویت ائله‌مگینی آرزیلادیقلاری خاصیّتلردندیلر. بوتون والدینلر اوشاقلاری‌نین هوشلو و استعدادلی اولماقلارینی ایستیرلر و ائله بونا گؤره اونلارا اَن یاخشی مدرسه و اَن یاخشی معلم تاپماغا چالیشیرلار. آما یادیزدا اولسون كی سیز والدین كیمی بو زمینه‌ده اَن چوخ رول و قدرتیز وار كی اوشاغیزین اؤیرنمك قابلیّتینی كتاب اوخوماقلا تقویت ائلیه‌سیز و كتاب اوخوماغی اونلارین حیاتی‌نین آیریلماز بؤلومونه چئویره‌سیز.
اوشاقلارا كتاب اوخوماغین مزیّتی
هامی اوشاقلارا كتاب اوخوماغین اهمیّتلی اولدوغونو بیلیر. بوردا 2-6 یاشلار آراسی اوشاقلارا كتاب اوخوماغین مهم مزیّتلرینی سیزین اختیاریزدا قویوروق. حقیقتده انسان، عمر بویو اؤیرندیكلری‌نین یوزده یئتمیش بئشینی ایكی یاشینا قدر اؤیرنمیش اولور.
- والدین ایله داها گوجلو رابطه: اوشاغیز بویودوگو كیمی، حركتی، اویناماغی، قاچماغی و اطرافا ماراقلی اولماغی‌دا اؤیرنیر. كتاب اوخوماق سیزه، قوجاغیزا آلدیغیز اوشاغیزلا دینج و آرام بیر گوشه‌ده اوتوروب بیری-بیریزین كناریندا اولماقدان لذّت آپارماق فرصتی وئریر. اوشاغا كتاب اوخوماغی مجبوری و صرفاً وظیفه اولدوغونا گؤره ائله‌مه‌یین. اوشاقلارا 2 یاشدان كتاب اوخوماق، تربیتی بیر فعالیّتدیر كی اوشاقلا والدینین رابطه‌سینی گوجلندیرر.
داها یاخشی اؤیرنمك: اوشاقلارا كتاب اوخوماغین آیری مزیّتی‌ده اونلارین اؤیرنمك استعدادلارینی تقویت ائله‌مكدیر. دبستاندان اوّل اوخوماغی باشلایان اوشاقلار، تعلیم زمینه‌لرینده داها فعال و داها یاخشی اولورلار.
دانیشیق مهارتلری: اوشاقلار دبستان یاشلارینا قدر دیل و دانیشیق مهارتلرینی اؤیرنرلر. والدینین كتاب اوخوماغینا قولاق آسماقلا اوشاقلاردا، دیلی تشكیل وئرن اساس سسلر تقویت اولار. اوشاق كتاب صفحه‌لرینی های-كوی ایله چئویرنده سوادلانماقدان اؤنجه‌كی اَن مهم فعالیّتینی تجربه ائلیر. اوشاقلارین كلمه و لغت دایره‌سی بؤیویور.
كتابین نئجه اوخونماسی: اوشاقلار دنیایه گلنده كتابین نئجه اوخونماسی باره‌ده (ساغدان سولا و یا سولدان ساغا) علملری یوخدور و یا بیر صفحه‌ده‌كی یازیلارین تصویرلردن آیری اولدوقلارینی بیلمیرلر. بو واجب مهارتلری، والدین اونلارا كتاب اوخویاندا اؤیرنرلر.
داها یاخشی رابطه قورماق مهارتلری: وقتیزی اوشاغیزا كتاب اوخوماغا قویدوغوزدا، اونلار، اؤزلرینی داها یاخشی گؤستره بیلیب آیریلاری ایله رابطه قورا بیلرلر. كتابداكی شخصیّتلرین آراسینداكی رابطه و هابئله ناغیلی اوشاقلارا اوخودوغوزدا اوشاقلا رابطه قوردوغوز زمانلار، اوشاق رابطه قورماغین ارزشلی مهارتلرینی اؤیرنیر.
دیله مسلّط اولماق: اوشاقلارا دبستاندان اوّل كتاب اوخوماق، مدرسه‌ده اؤیرندیگی اصول ایله رابطه‌لیدیر.
- داها آرتیق منطقی دوشونجه مهارتلری: آشاغی یاشلاردا اوشاغا كتاب اوخوماغی آیری مزیّتلریندن بیری، اونلارین مفهوم دركلری‌نین یوخاری گئتمه‌سی سبب و نتیجه‌نی تشخیص وئرمك و دوزگون قضاوت ائتمكدیر. اوشاق، كتابین داخلینده‌كی حادثه‌لری بیر-بیرینه ربط وئرمكله عین زماندا اونا اوخودوغوز ناغیلدان هیجانلانیر.
- دقّت و انتظامین تقویتی: اوشاقلار ناغیلین تأثیرینده ناراحت اولا بیلرلر آما شبهه‌سیز اونلار ناغیلی آخیره‌دك قولاق آسماغی اؤیرنیرلر. ناغیل بویو اله گلن درك، اوشاقدا نظمین دال به داللیغی، آرتیق دقّت و یاخشی حافظه‌نی تقویت ائلر.
- اوخاماغا جذّابیّت یاراتماق: كیچیكلیكده اوشاقلارا كتاب اوخوماق اونلارین بؤیوكلوگونده اوخوماغا داها رغبتلی اولماقلارینا سبب اولار.
اوشاقلارا مناسب كتاب سئچمك
دقت ائتمك لازمدیر كی هر یاشا مناسب یاخشی كتابلار سئچمكلی‌ییك. اوشاق بؤیودوكجه اونون كتابلاری‌دا یاشینا مناسی دگیشمه‌لیدیر.
- ورقلری چئویرمگی باشارمایان لاپ كیچیك اوشاقلارا، قاردون و یا پارچا كتابلار داها مناسبدیر. 5-6 یاشلی اوشاقلارا بؤیوك تصویرلی و رنگارنگ اولان كتابلار یاخشیدیر. چوخ تصویرلی و رنگلی كتابلار بو یاشداكی اوشاقلارین رغبتینی آرتیرار. یاخشی كتابلار اوشاقلا بؤیویرلر. مثلاً اوشاغیزا بئش یاشیندا تصویرلی بیر كتاب آلساز او 6 یاشیندا اولاندا، اونو سیزه اوخویا بیلر و سككیز یاشیندا چكیلیب بیر گوشه‌ده كتابی اوخویار. كتابی تكلیكده اوخویا بیلن اوشاغا، ائله بیر كتاب آلین كی تیتری، اونو مأیوس ائله‌مه‌دن چتینلیگه سالسین.
آلتی یاشدان كیچیك اوشاقلارا مناسب اولان كتابلار، اونلارین دقّتینی اساس مفهوملار، الفبا، حسّلر و دوستلوق رابطه‌سینه آرتیرار. هابئله تكرار، سس علمی و آیری دیل اؤیرنمك ابزارلاردان استفاده ائتمك، اونون اوخوماق مهارتین آرتیرار. بونا گؤره 5 یاشا قدر اوشاقلارین كتابلاریندا الفبا و عدد اولمالیدیر. بو یاشداكی اوشاقلارین كتابلاریندا تصویر چوخ و یازی آز اولمالیدیر. داها بؤیوك اوشاقلارا ائله كتابلار یاخشیدیر كی اونلارین درك مطلب گوجلرینی آرتیرسین و كلمه دایره‌لرینه وسعت وئرسین.
- 5 یاشدان آشاغی اوشاقلارین كتابلارینداكی تصویرلر اونلارا تانیش اولوب اونلارن دقّتینی اؤزونه چكمه‌لیدیر. اونلارین كتابی اونلارین احساس، ال سورتمك، دقّت و تصویر باره‌ده دانیشماغا رغبتلرینی تحریك ائتمه‌لیدیر. كتابلاردا اوخشار و یا فرقلی سایز و رنگلرده تصویرلر اولمالیدیر.
- تكلیكده كتاب اوخویا بیلن اوشاقلار اوچون، اونلارا اوخوماق و یازماق مهارتینی اؤیردن جذبه‌لی كتابلار سئچین. بو یاشداكی اوشاقلارا كتاب آلاندا، ائله ناغیل‌لاری سئچین كی اؤیرنمك و باش قاتما آراسیندا مناسب دنگه اولسون. حقیقتده كتاب یوروجو اولمامالیدیر. یاخشی اولار بو كتابلاردا شعر ده اولسون.
- كتاب سئچنده اوشاغین اؤزو حاضر اولسا داها یاخشی اولار. اونون اؤز علاقه‌سینی‌ده كتاب باره‌ده سوروشون و اجازه وئرین سیزه كتاب سئچمكده كؤمك ائله‌سین.
باغچه‌بان، سس‌سیزلیك دنیاسی‌نین نقّاشی
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
باغچه‌بان، سس‌سیزلیك دنیاسی‌نین نقّاشی
سس‌سیزلیكده بوغولان دنیایا كلمه‌لر رنگینی سپن باغچه‌بان، بو ایشی جان و اوركله گؤردو و ایندی بو مملكتین اوشاقلارینا داها رنگلی دنیا صاحب اولماق امكانی وئردی.چوخلاری باغچه‌بانین فقط آدینی ائشیدیبلر، آما ائشیتمه‌ین اوشاقلار اوچون او مهربان آتا ایدی و خاطره‌سی كلمه‌لری اینن همیشه‌لیك دیری قالاجاق.
«قار دده» كتابی‌نین یازانی، ایراندا بیرینجی اوشاق كتابی یازیب نشر ائدنی‌دیر. او 1307-جی ایلینده بوتون چتینلیكلره رغماً، اؤز چكدیگی تصویرلرله اوشاقلارا مخصوص كتابلار یازدی. و نهایتده باغچه‌بانین «قار دده» كتابی، دنیا اوشاق كتابی شوراسی طرفیندن، لاپ یاخشی اوشاق كتابی كیمی سئچیلدی.
تبریزدن سونرا او، شیرازدا و تهراندا دا اوشاقلارین و مخصوصاً ائشیتمه‌ین اوشاقلارین تعلیمی اوچون مختلف مركزلر یولا سالدی و او زمانین ائشیتمه‌ین اوشاقلاری سس‌سیزلیكدن چیخماق و تعلیملرینی بو مهربان آتایا مدیون ایدیلر.
كار-لال‌لار اوچون مخصوص حساب كتابی‌نین یازماسی، ائشیتمه‌ینلرین تعلیمی اوچون تنظیملنمیش شفاهی یول، استخوانی گوشی‌نین اختراعسی، سس‌لرین خاصیّتلری‌نین كشفی و اونلاری بؤلمك و ائشیتمه‌ینلرین تدریسی اوچون مختلف بصری وسایلین حاضرلاماسی، باغچه‌بانین آیری خدمتلریندن ساییلیر كی اونلاری ثمره‌لی عمرونون بویوندا ائشیتمه‌ینلر اوچون یادگار قویدو.
ایندی بیر كار اوشاغی دانیشماغا قادر گؤرمگیمیزین سببی، شبهه‌سیز باغچه‌بانین بو یولدا چالیشماغی‌نین نتیجه‌سی‌دیر.
بو قهرمانین 82 ایل ثمره‌لی عمرو، اونو، ائشیتمه‌ین اوشاقلارین همیشه‌لیك آتاسینا چئویریب. كار اوشاقلارا گؤزلرینی قولاقلاری‌نین یئرینه استفاده ائتمگی، اؤیردن كیشی.
دنیایا دار باجادان باخان كیشی
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
دنیایا دار باجادان باخان كیشی
بوتون وارلیغی و مخصوصاً تاریخی اولدوغو كیمی قبول ائتمك و تانیتدیرماق، ایندیكی و گلن نسلین آیدینلانماسینا سبب اولار. آما اونو دار باخیشیمیزلا و اؤز سلیقه‌میزله گؤستریب بیر بؤلومونو انكار ائتمك آشاغیداكی حكایتده اولان شخصین ایشینه بنزر :
بیر كیشی آیاقلاری اوزون اولان بیر قوشا راستلانیر. باخیر كی ایكی اوزون آیاغین اوستونده بالاجا بیر قوش وار. اؤز-اؤزونه دئییر «بو اگر قوشدور بو اوزون آیاقلاری نه‌دیر». بیر قیچی تاپیب آیاقلارینی یاریدان كسیب دئییر: «هه ! ایندی قوش حدّینه دوشدون با !»
یازیق قوش‌دا یارادان جان وئریر.
یاشاییشین دوزگون مدیریّتی متانت و دینجلیك گتیرر
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
یاشاییشین دوزگون مدیریّتی متانت و دینجلیك گتیرر
جامعه‌میزده یاشاییش مدیریّتینی اؤیرنمك یولو عمومیّتده آتا-آنا و اطرافداكی انسانلاردان تقلید یولو ایله اولوردو. آما ایندیلیكده اجتماعی واحدلرین و تلوزیونون تأثیری داها یوخاری اولور. یعنی اوّل‌لر جامعه‌میزین اؤز فرهنگی، سینه‌دن-سینه‌یه سونراكی نسل‌لره انتقال تاپیردی آما ایندی بو اتصال و انتقال زنجیری، چوخ ضعیفله‌ییب و اوجور كی عمل ائله‌مه‌لیدیر، عمل ائلیه بیلمیر. ایندیكی شرایطده مدیریّتین اؤیرنگی‌نین دوزگون یولو، مناسب كتابلارین مطالعه‌سیدیر.
مدیریّتین تعلیمی آتا-آنادان تقلید یولو ایله ادامه تاپسایدی، جامعه گئت-گئده اؤزونو ترمیم ائله‌ییب مدیریّت سبكلرینده‌كی اشكال‌لارینی تدریج ایله آرادان آپاریب، اونلاری اصلاح ائلیه بیلردی. آما تلویزیون وسیله‌سی ایله آیری فرهنگلرین و مخصوصاً مشخص هدفلره چاتماق اوچون تنظیملنمیش مدیریّت سبكلرین جامعه‌یه القا اولماسی، ائله بیر قارما-قاریشیقلیق یارادیب كی اونون اصلاحینا عمومی بسیج لازمدیر.
عایله، جامعه‌نین بیرینجی اجتماعی واحدی‌دیر و خانواده موفّق اولورسا اونون تأثیرینده مدرسه، مسجد، محله، شهر و حتّی مملكت كیمی داها بؤیوك اجتماعی واحدلر موفّق اولارلار. خانواده‌لرده دوزگون مدیریّت طرزلرینی اجرا ائلیه بیلسك، بو مسأله جامعه‌نین بوتونلوگونه سرایت ائلر.
یاشاییشین مادّی، اجتماعی و عاطفی كیمی مختلف قسمتلری وار كی هر بیری‌نین دوزگون مدیریّتی، گؤزل و ساغلام بیر یاشاییشا گتیریب چیخارار. جامعه‌میزده اولان مشكل‌لرین بیری استعدادلارین و زمانین دوزگون مدیریّتی‌نین اولماماسی‌دیر. مثلاً بیر ایش صاحبی اولماقدا، انسانلارین استعدادی و علاقه‌‌سی‌نین چوخ نقشی اولمور و بو اوزدن انسانلار سئومه‌دیكلری ایشلرده مشغول اولورلار و نتیجه‌ده چوخلو انرژی و وقت هدره گئدیر.
تؤكوب-داغیتماق اوشاغین اؤیرنمك مهارتینی چوخالدار
یازار : میرزه عبدالصمد ملکی | بؤلوم : اجتماعی
+0 به یه ن
تؤكوب-داغیتماق اوشاغین اؤیرنمك مهارتینی چوخالدار
اوشاقلارین تؤك-داغیدی والدینه خوش گلمه‌سه‌ده بو تحقیقین نتیجه‌لری گؤستریر كی بو عمل اوشاقلارین محیط باره‌سینده‌كی دركینی آرتیریر.
آیوا دانشگاهی محققلری‌نین تحقیقلری گؤرسدیر كی،اطرافداكی شئیلره ال ووران، اونلاری دیشینه آلان و _مخصوصاً یئمه‌لی زادلاری_ تؤكوب داغیدان اوشاقلارین اؤیرنمك مهارتلری یوخاری اولور.
بو تحقیقده 72 اون آلتی آیلیق اوشاغین مهارتی، مختلف زادلاری اونلارین اختیاریندا قویماقلا مطالعه اولدو. محققلر مربّا، پنیر، آش كیمی 14 یئمه‌لینی، اوشاقلارین اختیاریندا قویدولار و هر بیری‌نین آدینی daxیا kivكیمی ساده كلمه‌لرله اوشاقلارا اؤیرتدیلر.
بیر آز سونرا همان زادلاری فرقلی شكلده اوشاقلارین اختیاریندا قویوب اونلارین آدلارینی سوروشدولار.
تحقیقلر نشان وئردی كی، داها چوخ تؤك-داغیت ائدن و هر یئری باتیران اوشاقلار و هر شئیی آغیزلارینا آپاران اوشاقلار، اونلارین آدلارینی تمیز و مرتّب اوشاقلارا نسبت داها یاخشی یاددا ساخلاییبلار.
تؤكوب-داغیدان اوشاقلاردا، شئیلرین آدینی دوز بیلمك شانسی، یوزده یئتمیشیدی آما تمیز و مرتب اوشاقلاردا بو شانس یوزده اللی ایدی.
بو تحقیقین آیری بؤلومونده اوشاقلار ایكی دسته‌یه بؤلوندولر. بیر دسته‌سی اوجا صندل‌لرین اوستونده و بیر دسته‌سی میز اوستونده اوتورولدولار. اوجا صندل اوستونده اوتوران اوشاقلار او بیری دسته‌یه نسبت داها چوخ اؤیرنه بیلیردیلر. نییه كی داها چوخ لمس ائتمك و تؤك-داغیت امكانلاری واریدی.
بو مطالعه‌نین ارشد یازانی دكتر «لاریسا ساموئلسون» دئییر: «اویناماق و مختلف شئیلری لمس ائله‌مك، اوشاقلارین اؤیرنمك مهارتینی چوخ یوخاری آپارار».
بو تحقیقین نتیجه‌لری Developmental Scienceمجلّه‌سینده چاپ اولوب.