din xadimi دین خادمی

كامل عارف میرزا جواد آقاملكی تبریزی

خارجی دیل اؤیرشمگین حبّی چیخدی !

نهج البلاغه مكتوبلار 3

 3-جو مكتوب

امام علی علیه السلامین اونون طرفیندن قاضی تعیین ائدیلن شریح ابن الحارثه یازدیغی مكتوبلارداندیر (كی، اوندا دنیایا و دنیا مالینا بئل باغلاماغین زیانلاریندان دانیشیب).

روایت ائدیلیب كی، امیر المؤمنین طرفیندن ده قاضی اولان شریح ابن الحارث، او حضرتین خلافتی زمانیندا هشتاد دینارا بیر ائو آلیبمیش. بو خبر اماما چاتاندا، اونو چاغیرتدیراراق دئییب كی، منه سنین هشتاد دینارا ائو آلماغین و سند یازاراق بیر نئچه نفری شاهد توتماغین باره‌سینده خبر چاتیب. شریح جواب وئریر كی، ای امیرالمؤمنین، ائله اولوب. راوی دئییر: حضرت غضبلی شخصین باخیشلاری ایله اونا باخاراق بئله بویوردو :

ای شریح، بیل كی، تئزلیكله سنین یانینا (یازدیغین) سنده باخمایان و شاهدلردن (بیر شئی) سوروشمایان بیر شخص (عزرائیل) گله‌جك، سنی همین ائودن گؤزون باخا- باخا (حیران و سرگردان، و یا كؤچری كیمی) چیخاراجاق و هر شئیدن آیری، گورونا تاپشیراجاق. اودور كی، ای شریح، باخ! مبادا بو ائوی باشقاسی‌نین پولو ایله آلمیش اولاسان، و یا اونون پولونو حلال اولمایان شئیله وئرمیش اولاسان كی، اگر بئله اولسا دنیا و آخرت ضرر- زیانینی قازانمیش اولارسان!! (چونكی اگر ائوی باشقاسی‌نین مالی و یا حرام ماللا آلمیش اولسان، دنیادان لازمینجا بهره‌لنمه‌یه‌جك، آخرتده ایسه عذابا دچار اولاجاقسان.) بیل (كی)، اگر ائو آلاندا منیم یانیما گلسه‌یدین، سنین اوچون بو (آشاغیداكی) كیمی بیر سند یازاردیم. اوندا همین ائوین چوخ (یعنی، هشتاد دینار) دئییل هئچ بیر درهمه ده آلینماسینا رغبت گؤسترمزدین. همین سند بودور:

بو، خوار و حقیر بنده‌نین، (حتماً اؤله‌جك و ائویندن آخرت ائوینه) كؤچمك اوچون چیخمیش اؤلودن، یوخ اولانلارین یئری و محو ائدیلمیشلرین نشانه‌سی اولان یالان دیاردا آلدیغی بیر ائودیر. بو ائوین دؤرد هاساری وار: بیرینجی هاسار خوشاگلمز و آجیناجاقلی حادثه‌‌لره (داغینتی، خسته‌لیك، چتینلیك و اوغورلوغا) گئدیب چیخیر. ایكینجی هاسار غملر عاملینه (عزیزلرین اؤلومو، آرزو و سرمایه‌نین الدن گئتمه‌سینه)، اوچونجو هاسار محو ائدیجی ایستك و آرزولارا و دؤردونجو هاسار آزدیریجی شیطانا گئدیب چیخیر. بو ائوین قاپیسی ایسه دؤردونجو هاسارداندیر.

ایستك و آرزولارا اویموش بو شخص، بئله بیر ائوی اؤلوم اوچون چیخمیش شخصدن قناعت كرامتیندن خارج اولماق و ایستك و خوارلیق حقیرلیگینه داخل اولماق باهاسینا آلیب.

بو آلیجی‌یا آلدیغی شئیده ساتیجی طرفیندن دَیَن (و اونون ضامن اولماسینا سبب اولان، یعنی، ساتیجی‌نین، عوضینی اؤده‌مه‌لی اولدوغو) زیان و پیسلیگین انتقامی پادشاهلارین جانلارینی محو ائدن، اطاعتدن چیخانلارین جانلارینی آلان و (عراق شاهلاری) كسرا، (روم شاهلاری) سئزار، (یمن شاهلاری) تُبّع، (قبیله صاحبی اولان حِمیَر ابن سبا ابن یشجب ابن یعرب ابن قحطانین اؤلادلاری) حِمیَر كیمی فرعونلارین سلطنتلرینی آرادان آپاران و مال اوستونه مال توپلایاراق اونو چوخالدان، (بنالار) تیكیب اوجالدیب اونلاری بزه‌یه‌رك زینت‌لندیرنلری، ثروت توپلایان و ائو، باغ و اشیالارینی اؤز گمانلاری ایله اؤلادلاری اوچون نظرده توتاراق توپلایانلاری آرادان آپارانین (یوخ ائدن اؤلوم ملگی‌نین) عهده‌سینه‌دیر. (الله طرفیندن حق و باطل،) جنّتلیك و جهنملیكلر باره‌سینده قطعی حكم وئریلنده، او، اونلاری سورغو- سوال ائدیله‌جك و جزا وئریله‌جك یئره گؤندره‌جك.

اورادا، پوزغون و پوچ ایشلر گؤرنلر زیانا اوغرایارلار. (پیس ایشلره امر ائدن نفسین) ایستكلرینه تابعچی‌لیكدن آزاد اولان و دنیایا باغلی‌لیقدان ساغلام قالان عاغیل بو سنده (اونون دوزلوگونه) شاهددیر. (دنیایا اورك باغلامیش و نفسی ایستكلر الینده اسیر اولان كیمسه ایسه بو سؤزلره اینانماز و اونا گؤره ده اونون دوزلوگونه شهادت وئرمز.)

و من كتاب له علیه السلام كتبه لشریح بن الحارث قاضیه

رُوِیَ أَنَّ شُرَیْحَ بْنَ الْحَارِثِ قَاضِیَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام اشْتَرَى عَلَى عَهْدِهِ دَاراً بِثَمَانِینَ دِینَاراً فَبَلَغَهُ ذَلِكَ فَاسْتَدْعَاهُ وَ قَالَ لَهُ بَلَغَنِی أَنَّكَ ابْتَعْتَ دَاراً بِثَمَانِینَ دِینَاراً وَ كَتَبْتَ كِتَاباً وَ أَشْهَدْتَ فِیهِ شُهُوداً فَقَالَ شُرَیْحٌ قَدْ كَانَ ذَلِكَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ فَنَظَرَ إِلَیْهِ نَظَرَ مُغْضَبٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ یَا شُرَیْحُ أَمَا إِنَّهُ سَیَأْتِیكَ مَنْ لَا یَنْظُرُ فِی كِتَابِكَ وَ لَا یَسْأَلُكَ عَنْ بَیِّنَتِكَ حَتَّى یُخْرِجَكَ مِنْهَا شَاخِصاً وَ یُسَلِّمَكَ إِلَى قَبْرِكَ خَالِصاً فَانْظُرْ یَا شُرَیْحُ لَا تَكُونُ ابْتَعْتَ هَذِهِ الدَّارَ مِنْ غَیْرِ مَالِكَ أَوْ نَقَدْتَ الثَّمَنَ مِنْ غَیْرِ حَلَالِكَ فَإِذًا أَنْتَ قَدْ خَسِرْتَ دَارَ الدُّنْیَا وَ دَارَ الْآخِرَةِ أَمَا إِنَّكَ لَوْ كُنْتَ أَتَیْتَنِی عِنْدَ شِرَائِكَ مَا اشْتَرَیْتَ لَكَتَبْتُ لَكَ كِتَاباً عَلَى هَذِهِ النُّسْخَةِ فَلَمْ تَرْغَبْ فِی شِرَاءِ هَذِهِ الدَّارِ بِدِرْهَمٍ فَمَا فَوقَهُ وَ النُّسْخَةُ هَذِهِ هَذَا مَا اشْتَرَى عَبْدٌ ذَلِیلٌ مِنْ مَیِّتٍ قَدْ أُزْعِجَ لِلرَّحِیلِ اشْتَرَى مِنْهُ‏ دَاراً مِنْ دَارِ الْغُرُورِ مِنْ جَانِبِ الْفَانِینَ وَ خِطَّةِ الْهَالِكِینَ وَ تَجْمَعُ هَذِهِ الدَّارَ حُدُودٌ أَرْبَعَةٌ الْحَدُّ الْأَوَّلُ یَنْتَهِی إِلَى دَوَاعِی الْآفَاتِ وَ الْحَدُّ الثَّانِی یَنْتَهِی إِلَى دَوَاعِی الْمُصِیبَاتِ وَ الْحَدُّ الثَّالِثُ یَنْتَهِی إِلَى الْهَوَى الْمُرْدِی وَ الْحَدُّ الرَّابِعُ یَنْتَهِی إِلَى الشَّیْطَانِ الْمُغْوِی وَ فِیهِ یُشْرَعُ بَابُ هَذِهِ الدَّارِ اشْتَرَى هَذَا الْمُغْتَرُّ بِالْأَمَلِ مِنْ هَذَا الْمُزْعَجِ بِالْأَجَلِ هَذِهِ الدَّارَ بِالْخُرُوجِ مِنْ عِزِّ الْقَنَاعَةِ وَ الدُّخُولِ فِی ذُلِّ الطَّلَبِ وَ الضَّرَاعَةِ فَمَا أَدْرَكَ هَذَا الْمُشْتَرِی فِیمَا اشْتَرَى مِنْ دَرَكٍ فَعَلَى مُبَلْبِلِ أَجْسَامِ الْمُلُوكِ وَ سَالِبِ نُفُوسِ الْجَبَابِرَةِ وَ مُزِیلِ مُلْكِ الْفَرَاعِنَةِ مِثْلِ كِسْرَى وَ قَیْصَرَ وَ تُبَّعٍ وَ حِمْیَرَ وَ مَنْ جَمَعَ الْمَالَ عَلَى الْمَالِ فَأَكْثَرَ وَ مَنْ بَنَى وَ شَیَّدَ وَ زَخْرَفَ وَ نَجَّدَ وَ ادَّخَرَ وَ اعْتَقَدَ وَ نَظَرَ بِزَعْمِهِ لِلْوَلَدِ إِشْخَاصُهُمْ جَمِیعاً إِلَى مَوْقِفِ الْعَرْضِ وَ الْحِسَابِ وَ مَوْضِعِ الثَّوَابِ وَ الْعِقَابِ إِذَا وَقَعَ الْأَمْرُ بِفَصْلِ الْقَضَاءِ وَ خَسِرَ هُنالِكَ الْمُبْطِلُونَ شَهِدَ عَلَى ذَلِكَ الْعَقْلُ إِذَا خَرَجَ مِنْ أَسْرِ الْهَوَى وَ سَلِمَ مِنْ عَلَائِقِ الدُّنْیَا

نهج البلاغه مكتوبلار 2

  2-جی مكتوب

امام علی علیه السلامین كوفه اهلینه اولان مكتوبلارینداندیر (كی،همین مكتوبدا اونلارا) بصره (ساواشیندا‌كی) غلبه‌سیندن سونرا (منّتدارلیق ائدیب):

الله سیز كوفه اهلینه پیغمبریزین اهل بیتی طرفیندن (عوضیندن) اطاعتكارلارینا و نعمتینه شكر ائدنلره وئردیگی اجرلرین ان گؤز‌لیندن وئرسین كی، (بیزیم فرمانیمیزی) ائشیتدیز و (اونا) تابع اولدوز و (دینه یاردیم ائتمگه) چاغیریلدیز و قبول ائتدیز (و سوندا الله دوشمنلرینی مغلوب ائدیب الدن سالدیق).

و من كتاب له علیه السلام إلیهم بعد فتح البصرة

وَ جَزَاكُمُ اللَّهُ مِنْ أَهْلِ مِصْرٍ عَنْ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّكُمْ أَحْسَنَ مَا یَجْزِی‏ الْعَامِلِینَ بِطَاعَتِهِ وَ الشَّاكِرِینَ لِنِعْمَتِهِ فَقَدْ سَمِعْتُمْ وَ أَطَعْتُمْ وَ دُعِیتُمْ فَأَجَبْتُمْ

نهج البلاغه مكتوبلار 1

1-جی مكتوب

امام علی علیه السلامین مدینه‌دن بصره‌یه (طلحه، زبیر و اونلارین طرفدارلاری ایله جنگه) گئدركن یولدان كوفه اهلینه گؤندردیگی مكتوبلارینداندیر. (او، ماء‌العُذیبه چاتاندا بو مكتوبو كوفه اهلینه یازدی و اونلاری عثمانین اؤلدورولمه سببیندن خبردار ائده‌رك اؤز كؤمگینه چاغیردی. مكتوبو كوفه‌یه امام حسن و عمّار ابن یاسر ایله گؤندردی) :

الله‌ین بنده‌سی امیر المؤمنین علی‌دن عالیجناب یاردیمچی و عربین شرافتلیلریندن اولان كوفه اهلینه:

الله‌ـا حمد و پیغمبره سلامدان سونرا، من سیزی عثمانین ایشیندن (و اونون اؤلدورولمه سببیندن) ائله خبردار ائدیرم كی، اونو ائشیتمك گؤرمك كیمی اولسون. (كوفه اهلیندن همین حادثه‌‌ده اولمایانلار اورادا اولانلار و گؤرنلر كیمی اولسونلار.) جماعت (یاراماز عمللرینه گؤره) عثمانا چیركین و نالایق سؤزلر دئدی. من (حضرت پیغمبرله مكّه‌دن مدینه‌یه صلح و آسایش اوچون گلمیش) مهاجرلردن بیری ایدیم كی، (فتنه- فساد و قان تؤكولمه‌سینه نفرت بسله‌یه‌رك اوندان اوزاق گزیردیم و) جماعتین اوندان راضی اولماسینی چوخ ایسته‌ییر، اونو آز مذمّت ائدیردیم. (اونا همیشه اؤیود- نصیحت وئریر و داورانیشینی دیَیشمگه چاغیریردیم.) و (آمّا) طلحه و زبیرین اونون باره‌سینده‌كی ان یونگول داورانیشلاری كسكین موقع توتماق، ان یاواش سوق ائتمه‌لری ایسه (وضعیتین كسكینلشمه‌سینی) داها دا سرعتلندیرمك ایدی.

هابئله عایشه فكرلشیب دوشونمه‌دن، غفلتاً اونون باره‌سینده غضبلندی.

سونرا (طلحه، زبیر و عایشه جماعتی اونو اؤلدورمگه سوق ائتدیلر و) بیر دسته حاضرلاشاراق اونو اؤلدوردو. (بونا گؤره ده اونلار عثمانین انتقامینی آلماق فكرینه دوشمه‌مه‌لیدیرلر، بلكه اونلاردان انتقام آلینمالیدیر.) جماعت هئچ بیر اكراه و مجبوریت اولمادان اؤز میل و ایستگی ایله منه بیعت ائتدی. (بس گؤره‌سن طلحه، زبیر و اونلارین اطرافینداكیلارین منه قارشی چیخمالاری‌نین و فتنه و چاخناشما یاراتمالاری‌نین سببی نه دیر؟!)

و بیلین كی، (طلحه، زبیر و عایشه‌نین فتنه‌لری نتیجه‌سینده) هجرت دیاری (مدینه) بوشالیب و اهالیسی اوندان اوزاقلاشیب. (من ناچار قالیب اوردان چیخدیم.) فتنه قازانین قایناماسی كیمی قاینایاراق جوشا گلیب. (هرج- مرجلیك سببیندن اورانین ساكتلیك و آسایشی آرادان گئدیب.) فتنه (دینین) قطبونه (یعنی، امام علیه السلاما) قارشی یؤنه‌لیب. اودور كی، اؤز امیر و امامیزا دوغرو تله‌سین (اونا كؤمك و یاردیم ائدین) و الله‌ین ایستگی ایله دوشمنلریزله (طلحه، زبیر و اونلارین اطرافینداكیلارلا) جنگ ائتمگه چالیشین.

و من كتاب له علیه السلام إلى أهل الكوفة عند مسیره من المدینة إلى البصرة

مِنْ عَبْدِ اللَّهِ عَلِیٍّ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ إِلَى أَهْلِ الْكُوفَةِ جَبْهَةِ الْأَنْصَارِ وَ سَنَامِ الْعَرَبِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی أُخْبِرُكُمْ عَنْ أَمْرِ عُثْمَانَ حَتَّى یَكُونَ سَمْعُهُ كَعِیَانِهِ إِنَّ النَّاسَ طَعَنُوا عَلَیْهِ فَكُنْتُ رَجُلًا مِنَ الْمُهَاجِرِینَ أُكْثِرُ اسْتِعْتَابَهُ وَ أُقِلُّ عِتَابَهُ وَ كَانَ طَلْحَةُ وَ الزُّبَیْرُ أَهْوَنُ سَیْرِهِمَا فِیهِ الْوَجِیفُ وَ أَرْفَقُ حِدَائِهِمَا الْعَنِیفُ وَ كَانَ مِنْ عَائِشَةَ فِیهِ فَلْتَةُ غَضَبٍ فَأُتِیحَ لَهُ قَوْمٌ قَتَلُوهُ وَ بَایَعَنِی النَّاسُ غَیْرَ مُسْتَكْرَهِینَ وَ لَا مُجْبَرِینَ بَلْ طَائِعِینَ مُخَیَّرِینَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ دَارَ الْهِجْرَةِ قَدْ قَلَعَتْ بِأَهْلِهَا وَ قَلَعُوا بِهَا وَ جَاشَتْ جَیْشَ الْمِرْجَلِ وَ قَامَتِ الْفِتْنَةُ عَلَى الْقُطْبِ فَأَسْرِعُوا إِلَى أَمِیرِكُمْ وَ بَادِرُوا جِهَادَ عَدُوِّكُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ